آئین عزاداری و ذکر مصائب شهادت حضرت سید الشهدا (ع) و یاران وفادارشان علاوه بر مساجد و حسینیه‌ها در مرقد امامزادگان شهرستان‌های گناباد، بجستان و خواف با شکوه خاصی برگزار شد که در این میان مرقد سلطان محمد عابد (ع) برادر بزرگوار حضرت امام رضا (ع) در شهر کاخک از توابع شهرستان گناباد با حضور پرشور عزاداران و هیات‌های عزاداری این شهرستان و شهر‌های اطراف حال و هوای خاصی دارد.
شیفتگان خاندان عصمت و طهارت (ع) در شهرستان‌های گناباد و بجستان علاوه بر حضور در آیین سوگواری و عزاداری تاسوعای حسینی با آیین سنتی علم گردانی و نخل گردانی ارادت خود را به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) نشان می‌دهند.
از جمله این مراسم که در تاسوعا و عاشورا برگزار می‌شود، آئین نخل برداری و علم گردانی در روستا‌های نوغاب، بیلند و رهن گناباد و برخی مناطق شهرستان بجستان است که از سال‌های دور نمایانگر بخشی از ارادت مردم این مناطق به حضرت سید الشهدا (ع) است.
مراسم علم گردانی در صبح روز تاسوعا از یک خانه مشخص آغاز می‌شود و تا ظهر آن روز در خانه مشخص دیگری طبق رسوم دیرینه پایان می‌یابد.
عصر روز تاسوعا نیز علم گردانی در نیمه دیگر روستا ادامه می‌یابد و به هنگام عبور علم مردم آن مناطق جلو خانه خود اسفند و نمک می‌آورند و با ذکر صلوات فضای روستا را معطر می‌کنند.
علم جلو هر خانه‌ای که قرار گیرد، فاتحه و اخلاص برای درگذشتگان صاحب خانه و فاتحه‌ای نیز برای سلامتی اهل خانه خوانده می‌شود و اهل خانه نیز اقدام به توزیع نذورات بین عزاداران و علم گردانان می‌کنند.
در این میان زوج‌های جوان نیز زندگی خود را با هدیه نذوراتی به یاد ائمه معصومین (ع) متبرک می‌کنند.