تجارت از سالیان دور میان ایران و پاکستان رونق داشته و داد و ستد میان مردم دو کشور منبع تامین درآمد بسیاری از مردم استان سیستان و بلوچستان بوده به نحوی که در یک نمونه گمرک شهرستان میرجاوه بیش از ۱۰۰ سال دروازه ورودی و خروجی کالا بوده و قدمت ساختمان قدیمی آن که همچنان موجود است، به دوران قاچاریه باز می‌گردد.
در این میان، اما در سال‌های اخیر ظرفیت داد و ستد میان دو کشور با وجود تاکید همه مسئولان بر اهمیت آن، مورد غفلت قرار گرفته بود؛ ظرفیتی که به گواه کارشناسان زمینه تامین معیشت بخش قابل توجهی از مرزنشینان استان سیستان و بلوچستان و مرزنشینان آن سوی مرز را فراهم می‌کند.
دولت سیزدهم از ابتدای تشکیل در عمل تمرکز ویژه‌ای بر استان سیستان و بلوچستان داشته به‌نحوی که برای این استان استاندار با اختیارات ویژه منصوب کرده و نخستین سفر‌های استانی خود را نیز از این استان آغاز کرد. در جریان سفر‌های استانی نیز بالاترین رقم اعتباری مصوبات سفر‌های استانی رئیس‌جمهور به استان‌های سیستان و بلوچستان و خوزستان اختصاص یافته است.
یکی از سیاست‌های مهم دولت در راستای ایجاد اشتغال پایدار برای مرزنشینان استان سیستان و بلوچستان که از ابتدای تشکیل دولت بار‌ها به ویژه توسط حسین مدرس خیابانی و محمد کرمی دو استاندار این دولت در جلسات مختلف بر آن تاکید شد، استفاده از ظرفیت مرز و تاسیس بازارچه‌های مرزی مشترک با کشور پاکستان بوده، موضوعی که اگرچه در دولت یازدهم و دوازدهم نیز در بیانات مسئولان زیاد شنیده می‌شد، اما در عمل اتفاق چندانی نیفتاد.
هیات وزیران در جلسه ۱۹ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۰ با پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر مجوز واردات کالا‌های پاکستانی تا سقف یک‌صد میلیون دلار از بازارچه‌های مشترک مرزی "میرجاوه، کوهک و پیشین" واقع در مرز استان سیستان و بلوچستان و کشور پاکستان برای عرضه به صورت خرده‌فروشی در محوطه بازارچه موافقت کرد؛ فعال شدن عملیاتی این بازارچه‌های خرده‌فروشی، اما در دولت دوازدهم محقق نشد.
حسین مدرس خیابانی استاندار وقت سیستان و بلوچستان ۲۲ خردادماه ۱۴۰۱ در در نشست "شورای توسعه مبادلات مرزی استان سیستان و بلوچستان" بیان کرد: با توجه به تشکیل کمیته مرزی ایران و پاکستان، حجم مبادلات مرزی ایران و پاکستان در آینده نزدیک ۵ برابر خواهد شد و تنوع کالا‌ها نیز افزایش خواهد یافت. توسعه بازارچه‌های مرزی از جمله مصوبات سفر ریاست جمهوری به استان است بنابراین باید ایجاد زیرساخت‌های لازم در دستور کار قرار گیرد. اثربخشی بازارچه‌های مرزی چندین برابر مناطق آزاد است. با توجه به حجم عظیم صادرات در بازارچه‌های مرزی این مناطق به مرکز صدور کالا در استان تبدیل شده است. ریمدان یک مرز بین‌المللی است و قابلیت صادرات بالایی دارد بنابراین باید همه تلاش کنند زیرساخت‌های لازم برای توسعه این مرز فراهم شود.
منصور بیجار معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری سیستان و بلوچستان ۲۵ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ در بازدید از روند ساخت بازارچه‌های مرزی خرده‌فروشی جنوب استان اظهار داشت: برای احداث بازارچه‌های خرده فروشان در مرز "پیشین و ریمدان" تاکنون ۱۲۰ میلیارد تومان هزینه شده است. عملیات ساختمانی این بازارچه‌ها که از سال ۱۴۰۱ آغاز شده با پیش‌بینی فضا‌های بهداشتی، رفاهی، خدماتی و ... که هر کدام در زمینی به مساحت یک هکتار و در نزدیکی مرز ایران با کشور پاکستان جانمایی شده به اتمام رسیده است. ساخت بازارچه خرده‌فروشی در راستای اجرای یکی از سیاست‌های مهم دولت یعنی افزایش تبادلات با کشور همسایه در دستور کار قرار گرفته که در حال حاضر بازارچه پیشین ۳۴ غرفه و بازارچه ریمدان ۳۴ غرفه دارد.
فریدون پیرلورن معاون سرکنسولگری ایران در کویته پاکستان اردیبهشت‌ماه امسال با تاکید بر اینکه تقویت تجارت با پاکستان در راستای نگاه همسایه‌محور و دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم است، گفت: افتتاح بازارچه‌های مشترک مرزی میان ایران و پاکستان موجب رونق اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی میان دو کشور است.
این بیانات و تاکیدات مسئولان دولت سیزدهم، اما بالاخره در میدان عمل بر زمین نشست و دولت با تمام توان پای کار احداث بازارچه‌های مرزی آمد تا در نهایت اواخر اردیبهشت‌ماه سال جاری مردم مرزنشین از نخستین ثمره عملیاتی وعده‌های دولتمردان در حوزه مرز بهره‌مند شدند.
در نخستین گام تحقق وعده‌های دولت در حوزه استفاده از ظرفیت‌های مرز در راستای تامین معیشت مرزنشینان، رئیس جمهور ۲۸ اردیبهشت در سفری یک روزه به جنوب استان سیستان و بلوچستان با حضور در مرز ایران و پاکستان به همراه شهباز شریف نخست وزیر پاکستان به طور مشترک بازارچه مرزی «پیشین- مند» را افتتاح کرد؛ بازارچه خرده‌فروشی که بنا بر تاکید کارشناسان اقتصادی می‌تواند در تامین معیشت مرزنشینان شهرستان راسک نقش موثری ایفا کند و در این راستا ۶ هزار خانوار این شهرستان از تخفیفات و مزایای این بازارچه بهره‌مند می‌شوند.
این موضوع در رسانه‌های پاکستان هم بازتاب گسترده‌ای داشت به نحوی که در روز افتتاح تصاویر صفحه یک و تیتر نخست اکثر روزنامه‌های شهر‌های مختلف پاکستان به رویداد تاریخی در نقطه مشترک مرزی ایران و پاکستان و حضور سران دو کشور در آیین باشکوه افتتاح بازاچه مرزی پیشین-مند اختصاص پیدا کرد.
مبین علی میر مدیر بازارچه‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان در این زمینه اظهار داشت: ساخت بازارچه خرده‌فروشی پیشین که علاوه‌بر بازارچه مرزی پیشین بوده و جزو مصوبات نخستین سفر آیت‌الله رئیسی به استان بود، بلافاصله پس از سفر آغاز و در مدت کوتاهی آماده بهره‌برداری شد که می‌تواند تحول مهمی را در شهر پیشین و هم شهرستان راسک داشته باشد و به نحو مطلوب معیشت مرزنشینان را تامین کند.
وی افزود: این بازارچه اولین بازارچه مشترک خرده‌فروشی از ۶ بازارچه مرزی خرده‌فروشی در حال احداث در مرز مشترک ایران و پاکستان است که غرفه‌های موجود در آن فقط به مرزنشینان اختصاص می‌یابد تا تبادلات تجاری در آن صورت گیرد. بازارچه‌های خرده‌فروشی برای تأمین معاش مرزنشینان راه‌اندازی شده و مرزنشینان می‌توانند هر هفته تا سقف ۴۰۰ دلار بدون تشریفات گمرکی اقدام به تجارت کنند که کالا‌های وارداتی شامل ۱۲۰ قلم کالا از پاکستان و دربرگیرنده میوه‌های گرمسیری، برنج و البسه است، همچنین می‌توانند کالا‌هایی را از استان صادر کنند که این ظرفیت برای مرزنشینان در شعاع ۵۰ کیلومتری است.
محمد کرمی استاندار سیستان و بلوچستان نیز خاطرنشان کرد: مبادلات اقتصادی و تجارت با پاکستان برای ما اهمیت فراوانی دارد؛ ما با بازگشایی شبانه‌روزی بازارچه مرزی «پیشین» موافقیم و بازارچه‌های بعدی نیز در حال ساخت است. تلاش می‌کنیم تا تجارت در مرز‌ها را تسهیل کنیم تا مردم بتوانند از این مواهب و شرایطی که در بازارچه‌ها و پایانه‌های مرزی به وجود آمده استفاده کنند.
بازارچه مرزی میرجاوه نیز در تاریخ ۲۰ فروردین‌ماه ۱۴۰۲ بعد از سه سال تعطیلی با حضور مسئولین استان سیستان و بلوچستان و کشور پاکستان بازگشایی شد. مدیر بازارچه‌های مرزی استان سیستان و بلوچستان در این زمینه گفت: "بعد از چندین نشست مشترک کمیسیون مرزی ایران و پاکستان، درباره افتتاح بازارچه مرزی مشترک توافق شده بود که سرانجام طرفین توافقات خود را اجرایی کردند".
بازارچه مرزی خرده‌فروشی میرجاوه نیز در وسعت ۴ هکتار در حال احداث است؛ محمد کرمی استاندار سیستان و بلوچستان ۲۶ فروردین‌ماه ۱۴۰۲ در بازدید از نحوه عملکرد مسئولان اجرایی پروژه احداث بازارچه خرده‌فروشان پایانه مرزی میرجاوه اظهار داشت: ۲۸ غرفه بازارچه خرده‌فروشان میرجاوه آماده بهره‌برداری شده است. یکی از اهداف احداث بازارچه‌های مرزی، تسهیل روند مبادلات تجاری با کشور‌های همسایه و جلوگیری از قاچاق کالا است که علاوه بر ایجاد اشتغال برای مرزنشینان، موجب رونق صادرات و واردات نیز خواهد شد. بازارچه مرزی میرجاوه که دارای چهار هکتار مساحت است در این فاز اجرایی، ۲۸ غرفه بازارچه، سوله بارانداز، امکانات بهداشتی، اجرای آسفالت و تأسیسات روشنایی محوطه قابل بهره‌برداری است که تاکنون بالغ بر ۳۲ میلایرد تومان هزینه در بر داشته است.
سعید تجلیلی فرماندار سراوان اظهار داشت: پروژه احداث بازارچه مرزی خرده‌فروشی یا به عبارتی کوله‌بری «کوهک» شهرستان سراوان در حال حاضر به اتمام رسیده و بازارچه آن سوی مرز در کشور پاکستان نیز تکمیل شده است.
وی افزود: منتظر هستیم تا پس از هماهنگی‌های لازم میان مقامات ایران و پاکستان این بازارچه مرزی در اولین فرصت افتتاح شود تا مردم مرزدار سراوان به ویژه در منطقه "کوهک و اسفندک" از مزایای این بازارچه برای تبادلات مرزی و کسب درآمد بهره‌مند شوند.
سکوزهی مدیر بازارچه مرزی کوهک با اشاره به اینکه این بازارچه می‌تواند به محلی برای تبادل فرهگ و اشتغال پایدار مردم مرزدار دو کشور ایران و پاکستان تبدیل شود، گفت: با توجه به اینکه فعالیت در این بازارچه سرمایه زیادی نیاز ندارد، حتماً می‌تواند بر مبادلات تجاری در مقیاس کم تاثیر مستقیمی بر معیشت مردم منطقه داشته باشد.
محمدامین شکری سرپرست وقت فرمانداری دشتیاری نیز دوم خردادماه ۱۴۰۲ در خصوص آخرین وضعیت بازارچه خرده‌فروشی «ریمدان- گبد» اظهار داشت: این بازارچه خرده‌فروشی که در جوار پایانه مرزی و بازارچه مرزی «ریمدان» در حال احداث است به زودی افتتاح خواهد شد.
مردم استان سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از استان‌های کشور که در بسیاری از شاخص‌ها به ویژه اشتغال فاصله زیادی با شرایط مطلوب یا حتی میانگین کشوری فاصله چشمگیری دارد، چشم امید ویژه‌ای به فعال شدن بازارچه‌های مرزی استان دارند که می‌طلبد تلاش دولت در راستای فعال کرده بیش از پیش این ظرفیت که به خوبی آغاز شده، در ادامه مسیر دوچندان شود.
منبع: تسنیم