وزیر فرهنگ امروز دوشنبه هشتم خردادماه در مراسم افتتاحیه "همایش بین المللی انقلاب اسلامی و جامعه معاصر؛ فرصت‌ها و چالش ها" در دانشگاه تهران گفت: نهضت امام خمینی (ره) از دیدگاه جریان شناسی، یک نهضت عمیق دینی است که در بستر نواندیشی دینی رخ داد البته شکل گیری نواندیشی دینی شاید در ابتدا به مواجهه با تجدد نسبت داده شود، اما در واقع ریشه آن را باید در مباحثات جدی فقه شیعه میان جریان اصولی و اخباری جستجو کرد؛ آن جا که با غلبه رویکرد اصولی در واقع عقلانیت غلبه پیدا کرد. این تفکر پس از آن در مواجهه با تجدد، پررنگ‌تر از قبل خودنمایی کرد.
اسماعیلی افزود: ریشه نواندیشی دینی را باید تفکری قوی و بومی دانست که تلاش می‌کرد تعریفی عام از مدیریت دینی برای سعادت دنیا و آخرت ارائه دهد و فرزانگانی، چون آیت الله وحید بهبهانی، شیخ انصاری و میرزای شیرازی از موثران آن بودند. جریانی که نشانه‌های آن را به خوبی می‌توان در رخداد‌های مهم تاریخی همچون نهضت تنباکو، مشروطه و ملی شدن صنعت نفت مشاهده کرد.
وی یادآور شد: نکته جالب توجه این که فعالیت‌های آیت الله بروجردی در توسعه شبکه روحانیت را باید به دیده بستری نگریست که اندیشه و پیام نهضت امام خمینی (ره) را به بهترین شکل منتقل می‌کرد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه سخنان خود با اشاره به مواجهه امروز انقلاب اسلامی با نظام مسائل جدید گفت: نواندیشی دینی که امروز که در جایگاه حکمرانی نشسته است باید به پرسش‌های برخاسته از دوگانه‌های پیش رو پاسخ معتبر دهد.
وزیر فرهنگ افزود: بخش مهم و غالب درگیری انقلاب اسلامی با تفکر غرب در حوزه فرهنگ و حکمرانی فرهنگی تعریف می‌شود چرا که امروز سبک زندگی تجددمآبانه همه شئون زندگی را دربرگرفته، اما هنوز تکلیف ما در مواجهه با آن کاملا روشن نیست و نتوانسته ایم چنان که باید به پرسش‌های پدیدآمده پاسخ معتبر دهیم. مثلا در مساله شهرسازی، در سال‌های گذشته برای حل مشکل مسکن به سوی بلندمرتبه سازی حرکت کرده ایم، اما امروز آسیب‌های اجتماعی آن در خانواده‌ها بروز و ظهور پیدا کرده است.
اسماعیلی یادآور شد: دولت مردمی با رویکرد تمدنی ذیل بیانیه گام دو‌م انقلاب به دنبال تقویت سلوک مومنانه برای تثبیت جامعه اسلامی است تا بستر شکل گیری تمدن نوین اسلامی فراهم شود. دولت مردمی در این راستا مصرف فرهنگی را مورد توجه قرار داده است، چرا که امروز حوزه‌های چالش برانگیزی، چون موسیقی، بازی‌های رایانه‌ای و هنرهای مدرن بخش اصلی مصرف فرهنگی جامعه را به خود اختصاص داده اند و با گسترش و همه گیری شبکه‌های اجتماعی، رسانه ملی، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها با چالش مخاطب مواجه شده اند.
وی تاکید کرد: امروز یک انسان رسانه با چندین میلیون دنبال کننده، به سادگی مخاطبان خود را تحریک می‌کند. پدیده‌ای که در اتفاقات سال گذشته کشور به طور جدی نمایان شد و در آن چهره‌های ورزشی هنری در جایگاه رهبران اپوزوسیون نظام قرار گرفتند. این تغییر جنس رهبران اپوزوسیون البته نمایانگر فروکاست مخالفان نظام است، اما از سوی دیگر نظام مسائل جدیدی را پیش روی ما گشود و رهبر معظم انقلاب در این زمینه از لزوم بازآرایی رسانه‌ای سخن گفتند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به راه‌های برون رفت از چالش‌های مطرح شده گفت: انقلاب اسلامی با ظرفیت‌های بی نظیر خود حتما توانایی برون رفت از چالش‌ها را دارد؛ چنان که اصل و بقای انقلاب همواره از تحلیل‌ها و پیش بینی‌های رایج فراتر رفته است و اتفاقا نظام اسلامی از ابتدای شکل گیری بر مبنای پذیرش، هضم و بهره مندی مناسب از پدیده‌های نو دانش بشری عمل کرده است.
وزیر فرهنگ همچنین با تاکید بر اعتقاد و عزم مسئولان بخش‌های مختلف کشور بر تحول انقلابی ساختار‌های فرهنگی کشور گفت: امروز با همگرایی ایجاد شده در ساختار حکمرانی کشور، دوره طلایی انقلاب فرارسیده است و باید با تغییر زیرساخت‌های اساسی، گام مهمی در جهت زمینه سازی تمدن نوین اسلامی برداریم؛ چنان که دولت انقلابی این تغییر را در رویکرد‌های اساسی برنامه‌های خود از جمله برنامه هفتم توسعه لحاظ کرده است و این امید می‌رود که تا پایان فعالیت دولت، بخشی از آمال و آرزو‌ها در پیشرفت برنامه‌های فرهنگی نظام محقق شود.
گفتنی است وی در پایان با تقدیر از پژوهشگاه انقلاب اسلامی دانشگاه تهران برای برگزاری همایش "همایش بین المللی انقلاب اسلامی و جامعه معاصر؛ فرصت‌ها و چالش ها" از پژوهشگران خواست با ارائه دیدگاه‌ها و نظریه‌های خود تصمیم سازان را در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی یاری کنند.