حسین اکبری درباره آخرین وضعیت تالاب بین المللی گاوخونی، اظهار داشت: اسفند ماه سال ۱۴۰۱، دو بار رهاسازی موقت به سمت تالاب انجام شده که در مجموع حدود هفت میلیون مترمکعب آب وارد گاوخونی شد.
وی با بیان اینکه متأسفانه اکنون خروجی سد رودَشتَین به سمت پایین دست رودخانه بسته است، خاطرنشان کرد: طی چند روز اخیر که آب برای کشاورزی شرق اصفهان رهاسازی شده، این سد بسته شده علی رغم اینکه قرار بود جریان نسبی آب به سمت پایین دست و تالاب جریان داشته باشد، این اتفاق نیافتاد و سد کامل بسته است.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان با اشاره به اینکه رودشتین آخرین سد سازه‌ای در رودخانه زاینده رود و در فاصله ۸۵ کیلومتری از تالاب گاوخونی است که آب را به داخل کانال‌های کشاورزی هدایت می‌کند، ادامه داد: به رغم اینکه در حال حاضر آب برای کشاورزی شرق اصفهان در رودخانه جاری است و رودخانه شور دهاقان دبی خوبی دارد و به رودخانه زاینده رود می‌پیوندد متأسفانه سد رودشتین به طور کامل بسته است و آبی که به سمت تالاب جاری بوده چون پشتوانه‌ای ندارد به سرعت کم و کمتر می‌شود.
۲۵۰ لیتر بر ثانیه آب به سمت گاوخونی در جریان است
اکبری افزود: بر اساس بازدیدی که ۱۴ فروردین ماه از تالاب بین المللی گاوخونی داشتیم ورودی آب به بند شاخ کنار از یک مترمکعب بر ثانیه در ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۱ بدلیل بسته شدن سد رودشتین اکنون به حدود ۲۵۰ لیتر بر ثانیه رسیده است.
وی با اشاره به اینکه در پی ۲ بار رهاسازی آب به سمت گاوخونی در اسفند ماه سال گذشته و بارش‌های بهمن حدود هفت درصد از پهنه ۴۷ هزار هکتاری این تالاب مرطوب شده است، ابراز داشت: باید توجه داشت که دبی آب در بند شاخ کنار در ۱۰ کیلومتری تالاب گاوخونی هم اینک ۲۵۰ لیتر بر ثانیه بوده و آب دیگری وارد گاوخونی نمی‌شود که در نتیجه با گرم‌تر شدن هوا رطوبت هفت درصدی پهنه تالاب نیز اکنون کمتر شده است.
آماری از تعداد فلامینگوها در گاوخونی در دست نیست
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان با بیان اینکه رایزنی‌ها برای تأمین حقابه گاوخونی در سطح ملی و استانی ادامه دارد، به فرود پرندگان مهاجر به پهنه تالاب در بهار امسال اشاره کرد و گفت: فلامینگوها از اواخر اسفندماه سال گذشته به تالاب گاوخونی آمدند اما با توجه به اینکه در عمق تالاب هستند و برای پایش میدانی دسترسی به عمق تالاب وجود ندارد و تعداد آنها با توجه به مه و غبار در تالاب، در دید دوربین مشخص نبوده، در حال حاضر آماری از شمار فلامینگوها در دست نیست اما تلاش می‌کنیم با تصویر برداری هوایی در سرشماری آینده، برآورد جمعیتی از حضور این پرندگان داشته باشیم.
اکبری با اشاره به اینکه در سرشماری پاییز و زمستان سال گذشته شاهد تنوع گونه‌ای خوبی از پرندگان مهاجر در رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی بودیم، افزود: با وجود اینکه در بسیاری مواقع رودخانه خشک بوده اما در پی رهاسازی آبی که برای کشاورزی صورت گرفت و زهاب و پسابی که در پایین دست وجود داشت پرندگان آبزی نیز مشاهده شدند.
وی ادامه داد: باید توجه داشت که تعداد، تراکم و تنوع گونه‌ای پرندگان در حوضه زاینده رود نسبت به زمانی که وضعیت آبی تالاب و رودخانه مناسب بود به مراتب کمتر است اما با وجود این، چون تالاب یک موقعیت فوق العاده در مرکز کشور بوده، امسال تنوع جمعیت قابل توجهی از انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی را داشتیم که اوایل پاییز، در طول پاییز و اوایل زمستان در بازه‌های مختلف وارد رودخانه و تالاب شدند.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان با اشاره به اینکه پرندگان مهاجر از اواخر اسفند تا اوایل فروردین به زیستگاه اولیه خود در عرض‌های شمالی و سیبری بازمی گردند، اظهار داشت: در حال حاضر برخی پرندگان از جمله حواصیل خاکستری، سنقرها، انواع اردک‌ها مانند خوتکا، اِگرِت و کشیم، آبچلیک‌ها و تعدادی فلامینگو در تالاب هنوز حضور دارند.
اکبری با بیان اینکه اکنون تعداد و تنوع پرندگان مهاجر در تالاب و رودخانه نسبت به زمستان و پاییز سال گذشته کمتر است، خاطرنشان کرد: تعدادی از پرندگان مهاجرت کردند و از سوی دیگر آب رودخانه از سد رودشتین به روی تالاب بسته است و هوا رو به گرمی است. پرندگان در شرایط موجود اسکان موقت دارند و به زودی جابه جا می‌شود.
آبی برای جوجه‌آوری فلامینگوها وجود ندارد
وی با اشاره به اینکه اکنون فصل جوجه آوری پرندگان است، گفت: به صورت موردی جوجه آوری در نیزارهای پایین دست رودخانه زاینده‌رود، حد فاصل سد رودشتین تا تالاب و از ورزنه تا گاوخونی مشاهده شده اما به طور مشخص زمانیکه آب جاری نباشد بخش زیادی از جوجه آوری پرندگان از دست می‌رود.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان تصریح کرد: اگر وضعیت جریان آب به سمت تالاب خوب باشد حتماً جوجه‌آوری فلامینگوها را خواهیم داشت اما امسال با توجه به گرم شدن هوا فلامینگوها در شرایط فعلی اگر در داخل گاوخونی تخم گذاری کنند موفقیتی برای زادآوری ندارند چون آبی برای بزرگ کردن جوجه‌ها نیست؛ البته تلاش می‌کنیم با همکاری و حمایت‌های بین بخشی که صورت می‌گیرد حقابه‌ای برای تالاب داشته باشیم تا شرایط و امکان جوجه آوری پرندگان مهاجر در گاوخونی را شاهد باشیم.
، کم‌آبی و خشکی رودخانه زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی پس از گذشت ۲۳ سال، سال‌هاست که این حوضه آبریز واقع در یکصد کیلومتری شرق اصفهان را دچار بحران‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی کرده است. تالاب بین المللی گاوخونی، عروس تالاب‌های ایران یکی از پُراهمیت‌ترین تالاب‌های کشور است که در تیر ۱۳۵۲ در کنوانسیون رامسر ثبت جهانی شد.
گاوخونی با وسعت ۴۷ هزار هکتار در نقطه پایانی زاینده‌رود در جنوب شرقی استان اصفهان و ۲۰ کیلومتری شهر ورزنه قرار دارد.
روند خشکی تالاب گاوخونی از سال ۱۳۷۸ شروع شروع شد و در ۲ دهه اخیر بدلیل نبود آب، بسیاری از زیستمندان این تالاب از جمله ماهی‌ها، خزندگان و انواع پرندگان بومی آن از بین رفته‌اند.
کارشناسان همواره در باره تبعات خطرناک خشکی تالاب گاوخونی هشدار داده‌اند زیرا اگر این تالاب بصورت کامل خشک شود به کانون خطرناک ریزگردهای سمی تبدیل خواهد شد که تا شعاع یک هزار کیلومتری و ۱۰ استان کشور را درگیر خواهد کرد.
حقابه قانونی محیط زیست، زاینده‌رود و تالاب گاوخونی ۳۱۳ میلیون مترمکعب آب در سال است که سهم گاوخونی ۱۷۶ میلیون مترمکعب در سال‌های خشکی زاینده رود تعیین شده و تأمین این میزان حقابه می‌تواند کارکرد اکولوژیک آن را حفظ کند. این در حالی است که تا ۲ دهه پیش، تالاب گاوخونی سالانه با حدود یک تا دو میلیارد مترمکعب آب زاینده‌رود سیراب می‌شد.
منبع: مهر