آیین‌نامه «جذب و به‌کارگیری محققان پسادکتری» هفته گذشته در تاریخ ۱۰ اسفند سال جاری توسط دبیرخانه شورای عالی عتف ابلاغ شد و بر اساس اعلام دبیرخانه شورای عالی عتف؛ فرآیند اجرایی جذب و به‌کارگیری محققان پسادکتری از اول اردیبهشت سال آینده آغاز می‌شود.
دوره پسادکتری دوره‌ای موقت با زمان معین برای دانش‌آموختگان دکتری است که به منظور انجام پروژه‌های تحقیقاتی، فناوری، صنعتی، کاربردی و ارتقای مهارت‌های تخصصی بدون صدور مدرک تحصیلی اجرا می‌شود. مدت دوره پسادکتری یک سال است که با تایید کارگروه تا سه‌سال قابل تمدید است.
محقق پسادکتری؛ فردی است با مدرک دکتری تخصصی از دانشگاه‌های معتبر مورد تایید وزارت علوم؛ تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که به صورت تمام‌وقت در قالب ضوابط این آیین‌نامه، زیر نظر فرد میزبان که یکی از اعضای هیئت علمی وزارت علوم و وزارت بهداشت است، فعالیت می‌کند. همچنین در دوره پسادکتری، محقق حق اشتغال همزمان ندارد.
هدف از دوره پسادکتری استفاده بهینه از ظرفیت دانش‌آموختگان دوره دکتری در حوزه‌های پژوهش، فناوری و صنعتی، کمک به جذب و نگهداشت نخبگان، ایجاد بستر مناسب برای توانمندسازی دانش‌آموختگان دوره دکتری، کمک به گسترش مرز‌های دانش و حل مشکلات کشور، توسعه ارتباط بین مراکز علمی با صنعت و جامعه، فراهم‌سازی زمینه برای اشتغال دانش‌آموختگان توانمند، ارتقای ارتباطات علمی بین‌المللی و کمک به توسعه فناوری و تجاری‌سازی ایده‌ها است.
بر اساس این آیین‌نامه جدید جذب و به‌کارگیری پژوهشگران پسادکتری؛ چهار نوع دوره پسادکتری در زمینه‌های تحقیقات بنیادی، تحقیقات کاربردی، فناوری و صنعتی در نظر گرفته شده است.
در دوره پسادکتری در حوزه تحقیقات کاربردی، دوره محقق پسا دکتری در یک طرح کاربردی فناورانه، نوآورانه و کارآفرینانه که دارای قرارداد بین مؤسسه با صنعت و جامعه است، فعالیت می‌کند.
این دوره زیر نظر فرد میزبان مؤسسه برگزار می‌شود. دستاورد‌های این دوره نیز اساساً شامل محصول مشخص، حل مشکل یا رفع نیاز صنعت و جامعه، ثبت اختراع داخلی و خارجی، ایجاد شرکت زایشی، کمک به نوآوری و توسعه دانایی‌محور در کشور است.
در این دوره، محقق پسادکتری در یک طرح کاربردی فناورانه، نوآورانه و کارآفرینانه که در یک شرکت دانش‌بنیان در دست اجرا باشد، فعالیت می‌کند. این دوره زیر نظر فرد میزبان در شرکت دانش‌بنیان برگزار می‌شود.
دستاورد‌های این دوره شامل محصول مشخص، حل مشکل شرکت دانش‌بنیان، ثبت اختراع داخلی و خارجی، کمک به نوآوری و توسعه دانایی‌محور در شرکت است.
دوره پسادکتری صنعتی، دوره‌ای تقاضامحور است که محقق پسادکتری در یک پروژه برای حل مسئله موردنیاز صنعت زیر نظر فرد میزبان در یک واحد صنعتی فعالیت می‌کند.
دستاورد‌های این دوره شامل حل مشکل یا رفع نیاز صنعت، بهبود فرایند‌های تولید، افزایش بهره‌وری، تولید محصول جدید، ثبت اختراع تایید شده یا انجام موفقیت‌آمیز طرح‌های تحقیقاتی کاربردی مورد نیاز صنعت مربوطه است.
در این آیین‌نامه حقوق و مزایای ماهانه محقق پسادکتری معادل ۸۰ درصد حقوق و مزایای ماهانه استادیار پایه یک وزارت علوم است که حداکثر سهم صندوق عتف برای انواع پسادکتری، توسط کارگروه تعیین می‌شود. مابه‌التفاوت مبلغ حقوق و مزایای ماهانه را باید مؤسسه یا مرکز فناوری یا واحد صنعتی در ابتدای هر سه ماه پرداخت کند.
در این آیین‌نامه شرایطی برای محقق پسادکتری ذکر شده است که به شرح زیر است:
داشتن مدرک دکتری تخصصی (phD) از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی مورد تایید وزارت علوم و وزارت بهداشت
نداشتن منع قانونی در اشتغال به عنوان پژوهشگر
اخذ پذیرش از فرد میزبان
نداشتن اشتغال به‌کار در سازمان‌های دولتی و غیردولتی
رعایت حداکثر فاصله زمانی چهار سال بین فارغ‌التحصیلی دوره دکتری و شروع پسادکتری
انطباق داشتن تخصص یا سوابق تحقیقاتی با موضوع مورد تقاضا در دوره پسادکتری
در دوره پسادکتری نوع «تحقیقات بنیادی»، داشتن حداقل سه مقاله علمی پژوهشی نمایه شده در ISC یا حداقل دو مقاله علمی پژوهشی نمایه شده در پایگاه اسکوپوس یا WOS (Web Of Science) یا در مجموع سه مقاله از ترکیب دو نوع.
کارگروه جذب و به‌کارگیری محققان پسادکتری وظیفه سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و نظارت کلان بر دوره پسادکتری، ایجاد و راه‌اندازی سامانه پسادکتری، انجام امور مربوط به حمایت‌های مالی، تعیین و نظارت بر کارگزار پسادکتری، تصویب دستورالعمل‌های لازم، تصویب و اعلام شرح وظایف کارگزار، ارائه گزارش سالانه از عملکرد آیین‌نامه به شورای عالی عتف و پیشنهاد تعداد و سهم هریک از انواع دوره‌های پسادکتری را بر عهده دارد.
این کارگروه متشکل از دبیرکل شورای عالی عتف (به عنوان رئیس کارگروه)، دبیر کارگروه (از میان صاحب‌نظران با انتخاب و حکم رئیس کارگروه)، نماینده وزارت علوم، نماینده وزارت بهداشت، نماینده وزارت جهاد کشاورزی، نماینده وزارت صمت، نماینده وزارت نفت، نماینده وزارت دفاع، نماینده وزارت نیرو، نماینده سازمان برنامه و بودجه کشور، نماینده معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، نماینده دانشگاه آزاد اسلامی و دو نفر صاحب‌نظر در حوزه پژوهش و فناوری به پیشنهاد رئیس کارگروه است.
متقاضیان دوره پسادکتری باید در سامانه ساتع (سامانه ملی تقاضا و عرضه پژوهش و فناوری) ثبت‌نام کرده و مستندات لازم را بارگذاری و ارسال کنند تا در صورت تایید دبیر کارگروه یا کارگزار، مشخصات آن‌ها اطلاع‌رسانی شود. مؤسسه یا مرکز فناوری یا واحد صنعتی که متقاضی بهره‌مندی از مزایای این آیین‌نامه است، نیز باید درخواست به‌کارگیری محقق پسادکتری مورد نیاز و طول دوره را به همراه مستندات لازم در سامانه ساتع ثبت کند. درخواست‌ها و مستندات ارسالی توسط کارگروه یا کارگزار در زمان‌های تعیین‌شده مورد بررسی و تایید قرار می‌گیرد.
پس از تایید درخواست و تعیین سهم صندوق عتف توسط کارگروه یا کارگزار، صندوق عتف سهم سه ماه اول دوره را از طریق کارگزار به محقق پسادکتری پرداخت می‌کند. باقی‌مانده سهم صندوق عتف نیز طبق برنامه مورد تایید کارگروه و در صورت ارسال و تایید پیشرفت کار، از طریق کارگزار در ابتدای هر سه ماه به محقق پسادکتری پرداخت می‌شود. سهم مؤسسه، مرکز فناوری و واحد صنعتی نیز مطابق جدول یک، به محقق پسادکتری پرداخت می‌شود.
بر اساس این آیین‌نامه دستگاه‌های اجرایی می‌توانند با استفاده از ظرفیت این آیین‌نامه برای اجرای اولویت‌ها و موضوعات تحقیقاتی و فناوری خود از دوره‌های پسادکتری حمایت کنند. به این منظور دستگاه‌های اجرایی می‌توانند از عاملیت مالی صندوق عتف بهره‌برداری کنند.
تکلیف مالکیت فکری و حقوق مادی و معنوی فعالیت‌های انجام‌شده توسط محقق پسادکتری (ثبت اختراع و توسعه دانش فنی) در قالب قرارداد/ توافق‌نامه بین محقق پسادکتری و فرد میزبان در مؤسسه، مرکز فناوری یا واحد صنعتی تعیین می‌شود.
در انتشارات و مستندات علمی حاصل از پروژه پسادکتری نیز باید نام و آدرس ذی‌نفعان از جمله مؤسسه، مرکز فناوری یا واحد صنعتی، مطابق توافق طرفین در قرارداد یا تفاهم‌نامه آورده شود.
بر اساس این آیین‌نامه محقق پسادکتری مشمول خدمت وظیفه عمومی در صورت احراز شرایط، از مزایای امریه و یا سربازی نخبگان برخوردار می‌شود.
به‌کارگیری محقق پسادکتری به منزله استخدام دائمی نیست و بعد از اتمام دوره مؤسسه، مرکز فناوری یا واحد صنعتی، هیچ‌گونه تعهدی برای ایجاد هر نوع رابطه استخدامی ندارد.
متقاضیان غیر ایرانی دوره پسادکتری در صورت نداشتن منع قانونی می‌توانند از مزایای این آیین‌نامه بهره‌مند شوند.