توبافی یک نوع پارچه بافی سنتی است که در زبان محلی مردم روستای خراشاد به نام توبافی شناخته شده این روستا در ۲۴ کیلومتری بیرجند قرار دارد که اکنون با نام روستای جهانی توبافی در کشور و حتی جهان شناخته شده است.
هنری که نام روستای خراشاد را در آن سوی مرز‌ها پرآوازه کرده و روستای جهانی توبافی نام گرفته است.
اشتغال ۲ هزار بافنده توبافی در بیرجند
روستای خراشاد سرآمد هنر توبافی در کشور است و خانم ذاکریان با احیای این هنر قدیمی و آموزش آن به بانوان گام‌های بزرگی برای اشتغالزایی و معرفی این هنر برداشته است.
ذاکریان مدیر عامل شرکت تعاونی زنان خراشاد می‌گوید: هم اکنون آموزش توبافی در خیابان حکیم نزاری بیرجند به بانوان استان داده می‌شود که تاکنون توانسته ایم به دو هزار خانم بافنده آموزش بدهیم که هر کدام از این افراد نیز برای خودشان بازارِ فروشی ایجاد کرده اند.
از او در خصوص در آمد ماهیانه توبافان پرسیدیم او گفت: به طور میانگین یک فردی که وارد کار توبافی می‌شود ماهیانه بین یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان می‌تواند کسب درآمد کند.
بیشتر بخوانید
او با اشاره به اینکه این هنر از هنرهای اصیل خراسان جنوبی است که سابقه آن به ۳۰۰ سال قبل برمی‌گردد افزود: اهالی روستای خراشاد تصمیم به رونق این هنر قدیمی گرفتند که خداروشکر نتیجه اش را هم گرفتند و توانستند با رونق این هنر، روستایشان را پرآوازه کنند.
این پارچه‌های توبافی در گذشته به شکل حوله ایجاد می‌شد که اکنون از آن‌ها سرویس آشپزخانه، تن پوش حمام، لباس، جلیقه و سرویس نوزاد بافته می‌شود.
خانم ذاکریان در خصوص بازار فروش محصولات توبافی گفت: خداروشکر بازار فروش بد نیست و بیشترین دلگرمی مان به نمایشگاه‌هایی است که در استان و کشور برگزار می‌شود؛ حداقل هر ماه یک یا ۲ نمایشگاه در کشور برپا می‌شود که سعی می‌کنیم در همه این نمایشگاه‌ها شرکت کنیم.
مدیرعامل شرکت تعاونی زنان خراشاد با بیان اینکه بیشترین فروش مان در استان‌های تهران و خراسان رضوی است گفت: امسال تعداد زیادی سرویس نوزاد برای کشور انگلستان فرستاده ایم و درآمد خوبی از فروش این لباس‌ها نصیبمان شد.
از آنجایی که پارچه‌های توبافی از پنبه است و تمام مراحل بافت آن با دست صورت می‌گیرد ضد حساسیت است و از سویی سریع خیس و سریع خشک می‌شود به همین دلیل افراد زیادی تمایل به خرید این پارچه‌ها دارند.
اگر جمعه‌ها راهی روستای خوش آب و هوای خراشاد شویم شاهد بر پایی بازارچه صنایع دستی در این روستا خواهیم بود.در این بازارچه علاوه بر محصولات خانگی، پارچه‌ها و لباس‌های توبافی شده توسط بانوان این روستا نیز به چشم می‌خورد.
خانم خراشادی بانوی بافنده‌ی توبافی این روستا می‌گوید: با ساخت خانه‌های بوم گردی در این روستا، بازارچه صنایع دستی هم رونق گرفت و هر جمعه افراد زیادی به این روستا سر می‌زنند و از این بازارچه خرید می‌کنند.
بعد از رونق توبافی در روستای خراشاد حالا در هر خانه این روستا صدای بافت این پارچه‌های زیبا به گوش می‌خورد.
در این روستا زنان روستایی با نشستن بر پشت دستگاه‌های مخصوص توبافی با کمک دست و پا، با بافتن تار و پود این پارچه‌ها به اقتصاد خانواده خود کمک می‌کنند.
خراشادی یکی از زنان روستای خراشاد می‌گوید: این هنر قدمت چندین ساله دارد و اگر به سراغ صندوقچه‌های مادربزرگ هایمان برویم در هر کدام از آن‌ها حوله‌های توبافی شده‌ای را می‌بینیم.
او در خصوص بافت این پارچه اینگونه می‌گوید: برای بافتن پارچه به روش سنتی، اول باید مواد اولیه از قبیل پنبه، ابریشم یا کرک را تهیه کنیم و بعد از آن از این مواد اولیه نخ می‌ریسیم و در مرحله بعد نخ‌های به دست آمده را می‌جوشانیم و برای ضخیم کردن آن‌ها از آرد استفاده می‌کنیم سپس به کمک این پارچه‌ها و چرخ پارچه بافی، محصول نهایی به دست می‌آید.
خراشاد در عید نوروز هر روزه میزبان گردشگران
با توجه به اینکه هم اکنون هر جمعه بازارچه صنایع دستی روستای خراشاد باز است در عید نوروز نیز میراث فرهنگی بیرجند تصمیم گرفته است در ایام عید هم، هر روز این بازارچه کوچک برپا باشد تا گردشگران و میهمانان نوروزی از این بازارچه دیدن کنند.
فولادی معاون صنایع دستی اداره میراث فرهنگی خراسان جنوبی می‌گوید: هم اکنون ۱۵ غرفه در روز‌های جمعه در روستای خراشاد بر پاست که امیدواریم در ایام عید بتوانیم تعداد غرفه‌ها را افزایش دهیم.
او گفت: توبافی خراشاد در ۱۳۹۶ ثبت ملی و ۱۳۹۷ با توجه به تعدد کارگاه‌های توبافی که داشت موضوع جهانی شدن آن قوت گرفت و محقق شد.
هم اکنون بیش از ۱۰۰ بافنده توبافی در روستای خراشاد مشغول به بافت این پارچه‌های زیبا می‌کنند و ۳۳۳ نفر عضو شرکت تعاونی روستایی این روستا هستند.
توبافی هنری به جامانده از گذشتگان است که مردان آن را انجام می‌دادند، اما حالا این هنر سنتی روستای خراشاد که در حال از بین رفتن بود را بانوان زنده کرده اند.
هم اکنون فروش پارچه‌های سنتی در نمایشگاه ها، بازارچه‌ها و یا به صورت اینترنتی صورت می‌گیرد و نیاز است تا مسئولان برای بازار فروش این پارچه‌های لطیف فکری کنند.
از سوی دیگر مسئولان استانی هم می‌توانند به عنوان هدایا چه برای کارکنان و چه برای میهمانان خارج از استانی از این پارچه‌ها استفاده کنند تا هم این پارچه‌ها بیشتر شناخته شوند و هم بازار فروش این محصول بیشتر از قبل رونق بگیرد.
گزارش از زهرا رضوانیان