جریان‌های سیاسی اصفهان بر اساس اندیشه و روش امام خمینی (ره) دو گروه بودند. گروه اول، متکی به مدارس علوم دینی و حوزه‌های علمیه به رهبری آیت الله خادمی و گروه دوم بخشی دیگر از روحانیان اصفهان، نجف آباد و تعدادی از طلبه‌های اصفهانی حوزه علمیه قم، همچنین گروه‌های دیگر مانند فلاح، صف، مهدویون و ارتش انقلابی خلق مسلمان نیز این دوره در اصفهان فعالیت داشتند.
مبارزان در اصفهان با اعتصاب، تعطیلی اماکن تجاری، برگزاری مراسم ترحیمِ چهره‌های شاخص انقلابی و اعتراض‌های دانشجویی مخالفت خود را با رژیم پهلوی اعلام می‌کردند.
جورچین مبارزات، حوادث و رُخداد‌ها در اصفهان یکی پس از دیگری به تقویت پایه‌های انقلاب و سرانجام پیروزی آن می‌انجامد که در ادامه با استناد به منابع تاریخی به برخی از این مهمترین بزنگاه‌های سرنوشت ساز اشاره می‌شود.
تحریم انتخابات از سوی علمای اصفهان
پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و همزمان با زمزمه محاکمه امام خمینی (ره)، آیت الله خادمی به همراه ۸۰ نفر از روحانیان مبارزه را آغاز می‌کنند و روزنامه‌های حامی رژیم شاه نیز هر چند کمرنگ بخشی از این وقایع را پوشش می‌دهند.
علمای اصفهان انتخابات آن سال را تحریم کردند و روزنامه اصفهان در این باره نوشت: در همه نقاط کشور به خصوص در اصفهان هر اندازه به مردم می‌گویند انتخابات آزاد است و هیچ کس را دولت به مردم تحمیل نمی‌کند؛ باز هم مغز‌ها برای قبول این حرف آماده نیست و جنب و جوش واقعی درباره انتخابات مشاهده نمی‌شود.
در سال ۱۳۴۳ نیز اصفهانی‌ها با امام در قم و تهران دیدار می‌کنند. مراسم سالگرد شهدای ۱۵ خرداد در محرم و عاشورا با وجود مخالفت شهربانی و ساواک برگزار می‌شود، اما رژیم با توسل به زور مردم را پراکنده می‌کند.
پایین کشیدن مجسمه شاه از میدان‌های اصفهان
عاشورای سال ۱۳۵۶، مردم اصفهان مجسمه رضا خان پهلوی را از میدان انقلاب اسلامی امروز به پایین کشیدند. مجسمه شاه نیز در میدان امام علی (ع) به پایین کشیده شد و مردم آن را تا حوالی خیابان‌های اطراف روی زمین کشیدند.
عصر همان روز سرلشکر ناجی فرماندار نظامی اصفهان در نطقی تلویزیونی با اندوهی سرشار و پریشان حالی از این اتفاق گفته بود دو روز انقلابیون اصفهان را در دست گرفتند دو روز هم ما اینکار را خواهیم کرد.
به این ترتیب، ساواکی‌ها یازدهم و دوازدهم محرم آن سال فضای وحشتناکی در اصفهان رقم زدند. نیرو‌های ژاندارمری اراذل و اوباش را از مناطق مختلف به اصفهان آوردند و تا ظهر روز دوازدهم محرم به مردم و خودرو‌ها و خانه‌ها حمله می‌کردند. نظیر این حوادث در بهمن ماه سال ۱۳۵۷هم تکرار می‌شود و مردم تندیس‌های شاه فراری را در اصفهان به پایین می‌کشند.
نخستین حکومت نظامی کشور در اصفهان
تحصن خانواده زندانیان سیاسی در منزل آیت الله خادمی در تابستان ۱۳۵۷ را می‌توان مهمترین رخداد تاریخ انقلاب در اصفهان دانست. این تحصن پس از اینکه رژیم برخی از شخصیت‌های انقلابی را بازداشت کرده بود شکل گرفت.
در این تحصن اعلامیه‌های امام خمینی (ره) خوانده و منتشر، همچنین سخنرانی‌های متعدد می‌شد. در روز ۱۹ مرداد نیرو‌های نظامی حمله شدیدی به خانه آیت الله خادمی که محل تحصن بود کردند که افرادی بازداشت و تعدادی نیز زخمی شدند. فردای آن روز یعنی ۲۰ مرداد سال ۱۳۵۷ نخستین حکومت نظامی کشور در اصفهان اعلام شد.
حاکمیت انقلاب اسلامی در دومین شهر بزرگ ایران
منزل آیت الله خادمی را پس از این رخداد «خانه انقلاب اسلامی» نامیده اند. در روزنامه لیبراسیون آمده است: در اصفهان روز جمعه ۲۰ مرداد ۱۳۵۷تعداد ۱۵۰ نفر کشته شدند. هیچ کسی نمی‌تواند ابزار آزادی کند و هرگونه تظاهرات حتی برای تشییع جنازه ممنوع است. خانواده‌ها برای دریافت اجساد بستگانشان باید پول بدهند. ۷هزار و ۵۰۰ ریال برای هر گلوله‌ای که در بدن مقتول بیابند.
در آن زمان، سرلشکر ناجی، آموزش دیده انگلستان و آمریکا و شاه دوست، فرماندارِ نظامی و تقوی نیز رییس ساواک استان اصفهان بود.
به روایت کتاب‌ها و اسناد موجود؛ انشار اعلامیه حساس و مشهور امام در این زمان نقش تعیین کننده‌ای در فرآیند بعدی رخداد‌های انقلاب اسلامی داشت. این اعلامیه یک روز پس از تماس بیت امام خمینی (ره) با آیت الله خادمی یعنی در روز ۲۲ مرداد مصادف با هشتم رمضان در قالب پیام مفصل پنج صفحه ای، صادر شد که در آن رفتار رژیم پهلوی با مردم ایران به ویژه حوادث خونبار اصفهان و اعلام حکومت نظامی محکوم شده بود.
امام خمینی (ره) دراین اعلامیه، هدف نهضت را برپا کردن قوانین و احکام اسلامی برشمرده بودند و از اقشار مختلف مردم به ویژه نظامیان خواستند به صفوف مردم انقلابی بپیوندند.
مردم به دنبال تدارک برگزاری مراسم هفتم شهدای ۲۰ مرداد (روز اعلام حکومت نظامی اصفهان) در روز پنجشنبه ۲۶ مرداد بودند و رژیم نیز با همه قدرت برای جلوگیری از آن تلاش می‌کرد.
روحانیان با کمک بازاریان و دانشجویان، این روز را عزای عمومی اعلام و از همه اقشار مردم در خواست اعتصاب و تعطیل عمومی کردند. ساواک اقدامات فراوانی را برای پیشگیری از تجمع مردمی به کار گرفت. اما سرانجام تجمع عظیم مردم در میدان امام اصفهان با سخنرانی مرحوم پرورش از پیشگامان و رهبران انقلاب در اصفهان برگزار و نماز باشکوه جماعت نیز به امامت آیت الله خادمی اقامه شد.
در آبان ماه، کارمندان دولت، شرکت‌های صنعتی و نظامی‌های اصفهان نیز به صف انقلابی‌ها ملحق می‌شوند.
عصر روز عاشورا ۲۰ آذرماه ۱۳۵۷ با دستور سرلشکر ناجی در حمله به مردم اصفهان ۴۸ نفر به شهادت می‌رسند؛ و عمق باور انقلابیون در این زمان به قدری است که خبرنگار لوموند پاریس گزارش می‌دهد: "قدرت در دومین شهر بزرگ ایران از دستی به دست دیگر منتقل شده است، در اصفهان پایتخت پیشین ایران، اکنون حاکمیت جدید وجود دارد؛ حاکمیت انقلاب اسلامی".
تظاهرات همافران پایگاه اصفهان در حمایت از امام
سوم بهمن ۱۳۵۷ افسران و همافران پایگاه‌های اصفهان، بوشهر و شیراز به حمایت از امام خمینی تظاهرات کردند که نقطه عطفی در مسیر مبارزات انقلاب بود.
دانشگاه اصفهان مرکز فعالیت‌های انقلابی
۱۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۵۷، مردم اصفهان با در دست داشتن روزنامه، خبر ورود امام به ایران را به گوش هم می‌رساندند و طولی نکشید که سراسر میدان امام تا خیابان سپه، خیابان چهار باغ و میدان انقلاب مملو از جمعیتی شد که برای جشن ورود رهبر نهضت انقلابی ایران به کشور آماده می‌شد.
شهر آذین بسته شد و مردم نیز خود را برای استقبال با شکوه از رهبر انقلاب ایران آماده کردند. در این میان دانشگاه اصفهان، نیز به مرکز انقلابی اصفهان تبدیل شده بود؛ مرکزی که همه فعالیت‌های آن پنهانی و با احتیاط فراوان بود.
شلیک به سمت مردم مبارز اصفهان
با پررنگ شدن شور انقلابی در اصفهان و استمرار تظاهرات مردمی، نیرو‌های امنیتی در روز ۱۵ بهمن سال ۱۳۵۷ اجازه شلیک به سوی جمعیت تظاهرکننده را یافتند و بیش از۳۰ نفر از مردم انقلابی اصفهان را به شهادت رساندند.
سرانجام با نزدیک شدن به ۲۲ بهمن، همزمان با سراسر کشور قامت خونبار نصف جهان جای خود را به نوشکوفه‌های بهارِ آزادی داد و خورشید انقلاب بر زمستان بلند ایران تابیدن آغاز کرد. آن روز‌های خاطره انگیز نیز تا همیشه در یادشمار انقلاب ثبت شد.
منبع: ایرنا