حسن کاظمی قمی نماینده ویژه ایران در امور افغانستان و سفیر جمهوری اسلامی ایران در این کشور درباره تلاش‌های دولت برای ایجاد ثبات و امنیت در افغانستان و نیز افزایش نقش ایران در توسعه اقتصادی این کشور گفت: با تغییر آرایش دولت سیزدهم، مربع دیپلماسی کشور، نگاه به توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و همسایگان حرکت کرد، درحالی‌که این موضوع، یکی از اولویت‌های سیاست خارجی کشور است. در نتیجه، نگاه دولت فعلی این است که ما بتوانیم با توجه به ظرفیت‌های خوب همکاری که بین جمهوری اسلامی ایران و همسایگان وجود دارد، به توسعه روابط با آنها بپردازیم.
وی افزود: از یک طرف، برخی از این کشورهای همسایه، به عنوان بهترین بازار مصرف برای کالاهای ایرانی در نظر گرفته می‌شوند و از طرف دیگر، تعدادی از این کشورها، دارای اقتصاد مکمل با جمهوری اسلامی ایران هستند.
کاظمی قمی ادامه داد: افزون بر این، با در نظر گرفتن و همچنین توجه به روابط تاریخی و کهنی که میان ملت‌های ایران و کشورهای همسایه نیز وجود دارد، این مجموعه، در حقیقت دلایلی است که دولت سیزدهم و امیدواریم دولت‌های آتی، توجه بیشتری را معطوف به توسعه همکاری‌ها با کشورهای منطقه و همسایه کنند.
نماینده ویژه رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان گفت: طبیعتاً، به هر میزان این امکان وجود داشته باشد تا منافع دو ملت را از رهگذر همکاری های اقتصادی، انجام پروژه های مشترک، اتصال زیرساختهای اقتصادی میان دو کشور، توسعه همکاری های فرهنگی و علمی با توجه به اینکه ایران امروز حقیقتاً در حوزه دانش بنیان جزء کشورهای سرآمد محسوب می شود و توسعه حوزه دانش بنیان در همه بخشهای اقتصادی اعم از پزشکی، کشاورزی، نانو و غیره در جمهوری اسلامی، نقش آفرین است، این آمادگی هم از سوی ایران برای تبادل این دانش و تکنولوژی با کشورهای منطقه و همسایه وجود دارد.
همکاری با همسایگان در حوزه‌های مختلف
سفیر جدید ایران در کابل ادامه داد: از این‌رو امروز حجم همکاری‌های تجاری ایران با همسایگان رو به گسترش است. اما موضوع مهم این است که هدف ما تنها توسعه روابط تجاری با این کشورها نیست، بلکه روابط ایران با کشورهای همسایه باید در حوزه‌های علمی، فرهنگی، آموزشی و همچنین اقتصاد و نه فقط تجارت، افزایش و رشد یابد.
وی گفت: به عنوان مثال، در خصوص روابط و همکاری‌های میان ایران و افغانستان، این فرمایش مقام معظم رهبری که دولت‌ها می‌آیند و می‌روند و آنچه اهمیت دارد مردم است، را باید مد نظر قرار دهیم. در شرایط و حکمرانی امروز در افغانستان، با بیش از چهار دهه‌ای که این کشور در شرایط بحرانی به سر برده است، ما در حمایت از مردم افغانستان همکاری کرده و این همکاری را ادامه خواهیم داد.
کاظمی قمی افزود: طبیعتاً، در هر کشوری، حکمرانی وجود دارد که ممکن است مورد شناسایی قرار گیرد یا نگیرد. به هر حال، این حکمران مسئولیت‌هایی را به عهده دارد. جمهوری اسلامی از رهگذر حمایت از مردم افغانستان، در حال همکاری با طالبان در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصاد است. لذا، امری بدیهی است که به هر میزان، ما همکاری‌های تجاری میان دو کشور را توسعه دهیم، این همکاری به نفع دو کشور است.
فقر مردم افغانستان عاملی برای گسترش تروریسم و مواد مخدر
وی بیان کرد: در این میان، ضرورت دارد که به برخی از واقعیت‌های موجود در شرایط امروز افغانستان نیز توجه کرد. یکی از آنها این است که بیش از 70 درصد از درآمدهای افغانستان کاهش یافته، به طوری که از زمان بر سر کار آمدن طالبان، کمک‌های جامعه جهانی هم از حدود 13 میلیارد دلار به 3 میلیارد دلار افت پیدا کرده و این کاهش‌ها معیشت مردم و اقتصاد کشور را تحت تأثیر قرار داده است. با این حال، جمهوری اسلامی به خوبی این موضوع مهم و شرایط همسایه خود را درک کرده است.
ریاست سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل اضافه کرد: از طرف دیگر، به هر میزانی که وضعیت اقتصادی افغانستان رو به وخامت رفته و بحرانی شود، بر سیل حجیم مهاجرین به کشورهای دیگر به ویژه ایران افزوده خواهد شد. افزون بر این، وخامت اوضاع اقتصاد، فضایی را برای گروه‌های تروریستی در جذب افراد ایجاد می‌کند که حتی افرادی که تمایلی به حرکت به سمت تروریسم ندارند، اما در اثر فقر ناخودآگاه به چنین فضایی گرایش پیدا می‌کنند.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان بیان کرد: زمانی که درآمدها با روند کاهشی و نزولی مواجه می‌شود، طبیعتاً در افغانستانی که یکی از بزرگترین کشورهای تولید مواد مخدر است، باید انتظار مشاهده افزایش تولید این مواد را داشت در حالی که خود این فقر اقتصادی، فشاری از جانب امریکا برای تحمیل اراده‌های نامشروع خود است. لذا، این موضوع می‌تواند هم برای مردم افغانستان و کشورهای منطقه به ویژه ایران آثار منفی در بر داشته باشد.
وی تصریح کرد: بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران، هم از نگاه انسان دوستانه، اخلاقی و اسلامی و هم از منظر منافع، در حوزه اقتصاد به عنوان یکی از راهبردهای اصلی خود، همکاری با افغانستان را در دستور کار قرار داده است در حالی که باید توجه کرد که این همکاری‌ها تنها منوط به حوزه تجارت نیست .
معادن افغانستان بهترین زمینه برای سرمایه گذاری
کاظمی قمی گفت: این مسئله را باید اعلام کرد که با توجه به منابع خدادادی و طبیعی خوبی که در افغانستان در حوزه معادن وجود دارد و شرایط آب و هوایی، اقلیمی و میزان زمین‌های زیر کشت قابل مشاهده در این کشور، افغانستان، می‌تواند نقش اقتصاد مکمل را برای ایران ایفا کند.
وی افزود: به عنوان مثال در کشور ما امروزه یکی از صنایعی که رشد قابل توجهی پیدا کرده و جزو کشورهای برتر در تولید شناخته می شود، صنعت فولاد است. بر همین اساس، ما می‌توانیم مشاهده کنیم که در برنامه پنج ساله کشور، میزان تولید فولاد کشور به 55 میلیون تن در سال برسد. این موضوع، بدان معنا است که شما برای اینکه 55 میلیون تن فولاد در کشور تولید کنید، به 165 میلیون تن سنگ آهن نیاز دارید. حال، شرایط معادن ایران به گونه‌ای است که برای تولید آن 55 میلیون تن، نیازمند واردات به غیر از ذخایر موجود است.
سفیر ایران در کابل اضافه کرد: در این میان، هیچ کشوری بهتر از افغانستان در حوزه معادن برای ما وجود ندارد، زیرا افغانستان با توجه به روابط برادری، همسایگی و نزدیکی مسافت، از نظر انجام فعالیت‌های اقتصادی و انتقال دانش و فناوری برای ایران سهل الوصول‌تر و راحت‌تر است. لذا، ما می‌توانیم در این حوزه وارد عمل شده و به سرمایه‌گذاری بپردازیم که در این صورت هم این حوزه به توسعه اقتصاد افغانستان کمک می‌کند و هم برای تولید صنعت فولاد جمهوری اسلامی بسیار کارآمد است.
تقویت همکاری‌های کشاورزی ایران و افغانستان
حسن کاظمی قمی گفت: در حال حاضر در حوزه کشاورزی، بخشی از نیازهای کالاهای اساسی ایران از طریق واردات از کشورهای دوردست مانند استرالیا، برزیل و کشورهای امریکای لاتین تأمین می‌شود. بر همین اساس، اگر ما، شرایط همکاری میان دو بخش کشاورزی ایران و افغانستان را در خصوص آموزش‌ها، تامین بذر و ماشین آلات برای افغانستان تسهیل نماییم و افغانستان به تولید کالاهای اساسی که هم مورد نیاز خود و ایران است، بپردازد، این مسئله، روابط اقتصادی دو کشور را تقویت کرده و هم دارای پیامدهایی چون ایجاد همکاری های فرهنگی و علمی می‌شود، در حالی که آثار امنیتی نیز در بر خواهد داشت.
وی افزود: لذا به هر میزان که اقتصاد کشور در شرایط مطلوبی قرار گیرد، می‌تواند از بروز بحران‌ها و چالش‌های اجتماعی و اقدامات تروریسم در جذب افراد به بهانه فقر به خصوص در افغانستانی که به تولید مواد مخدر می پردازد، جلوگیری نماید. بر همین اساس، اگر ما بتوانیم حوزه کشاورزی را توسعه داده و یک نوع کشت جایگزین که دارای توجیه اقتصادی باشد و کشاورز افغان بداند علاوه بر تأمین نیاز داخلی، یک بازار صادراتی به نام ایران دارد؛ در حالی که قراردادهای بلند مدت به عنوان مثال در سطح سالی 5 میلیون تن، میان طرفین منعقد می شود، این موضوع می‌تواند آثار مثبت زیادی بر توسعه همکاری‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی در افغانستان داشته باشد، ضمن اینکه، خود این موضوع فی نفسه، امنیت آفرین است.
ایجاد مناطق آزاد مشترک عاملی برای کاهش مهاجرت و کشت مواد مخدر
نماینده ویژه رئیس جمهور ایران در امور افغانستان ادامه داد: به منظور اینکه روابط اقتصادی دو کشور جان گرفته و در سطح مطلوبی قابل مشاهده باشد، باید مرزهای امنی نیز وجود داشته باشد، زیرا واردات و صادرات کشور باید از مرزهای زمینی عبور کنند و انجام تجارت با وجود این مرزهای امن تسهیل و روان خواهد شد. این موضوع، خود نیازمند انجام سرمایه‌گذاری در مرزها است. لذا، یکی از اولویت‌های جمهوری اسلامی، هوشمند سازی، روان سازی و انجام سرمایه‌گذاری در مرزهای مشترک در نظر گرفته شده است.
وی تصریح کرد: همچنین، در صورتی که، ما بتوانیم مناطق آزاد مشترکی در خصوص بخشی از صنایع تبدیلی حتی در حوزه انرژی، ایجاد کرده و این اقدامات را در مناطق مرزی مشترک انجام دهیم، این موضوعات در کاهش مهاجرت مردم افغانستان و ماندگاری آنها در سرزمین خود و کاهش کشت مواد مخدر موثر است. با این اقدام، تقویت و گسترش همکاری های همه جانبه اقتصادی و فرهنگی متناسب با شرایط کنونی افغانستان برای ما در اولویت قرار می گیرد.
کاظمی قمی گفت: ناگفته نماند که خداوند یک منابع طبیعی را در اختیار دو کشور قرار داده است. برای نمونه، ما در مناطق مرزی مشترک با بادهای اصطلاحاً 120 روزه مواجه هستیم که می‌تواند یکی از زمینه‌های همکاری مشترک میان ایران و افغانستان در حوزه تولید انرژی پاک باشد، در حالی که امروز افغانستان نیازمند این حوزه است و یکی از اولویت‌های ایران در نظر گرفته می‌شود.
امریکا؛ عامل اصلی از بین رفتن زیرساختهای افغانستان
سفیر ایران در کابل اضافه کرد: در این میان، یک نکته قابل توجه این است که در افغانستان، جدا از کاهش درآمدها، زیرساختهای اقتصادی این کشور در طول سه تا چهار دهه‌ای که جنگ و مبارزه با تروریسم وجود داشته، از بین رفته است. بسیار تاسف‌بار است که امریکا به مدت 20 سال این کشور را اشغال کرده و مدعی است که بیش از 2 هزار میلیارد دلار هزینه کرده است.
وی گفت: امروز، تولید برق این کشور، حدود 300 مگاوات است که 700 مگاوات از خارج وارد می‌شود. مفهوم این موضوع این است که نه کشاورزی، نه صنعت و نه معادن هیچگاه رشد نخواهند کرد. لذا، تمامی این موارد فرصت‌ها و زمینه‌هایی است که با شکل‌گیری همکاری‌های بیشتر، دو کشور می‌توانند از آنها بهره‌مند شوند.
کاظمی قمی افزود: در حوزه اقتصاد و همچنین تقویت امنیت مرزها، ما در حال انجام جامع‌نگری هستیم، در حالی که این حوزه‌ها به همراه حوزه‌های فرهنگی، علمی و آموزشی جزو اولویت‌های کشور در نظر گرفته می شوند. پس از اینکه آمریکایی‌ها، نظامیان خود را بر اساس یک چارچوب طراحی شده از افغانستان خارج کردند، بخش زیادی از نخبگان، متخصصین و مدیران کارآمد این کشور را به همراه خود بردند. امروز یکی از خلاهایی که در افغانستان وجود دارد، فقدان نیروی متخصص است و یک کمبود در نظر گرفته می‌شود.
وی بیان کرد: بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران، اعلام آمادگی کرده که در تربیت و پرورش سرمایه‌های انسانی افغانستان اقدام خواهد کرد. در حال حاضر، ما در حوزه دانشگاهی نزدیک به 34 هزار دانشجوی افغان در مقطع کارشناسی تا فوق دکتری داریم که این افراد را باید برای بازگشت به کشورشان آماده کنیم تا بتوانند در حوزه‌های تخصصی کشور خود به مدیریت پرداخته و وارد عمل شوند. این مسائل در حالی مطرح است که سیاست جمهوری اسلامی ایران، ساخته شدن و بهبود اقتصاد این کشور و کمک به ثبات و امنیت افغانستان است؛ چرا ثبات و امنیت افغانستان بر امنیت منطقه موثر است.
تشکیل دولت مشارکتی عامل وحدت و امنیت در افغانستان
کاظمی قمی در ادامه گفتگو به روابط دو کشور در حوزه سیاسی اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی، ضمن اینکه امروز تعامل با حکومت طالبان را دنبال می‌کند، بر این موضوع نیز تأکید دارد که ثبات و امنیت پایدار در گرو وجود حکومتی است که مردمی و جامع الاطراف باشد. این مسئله موجب می‌شود که ظرفیت‌های همگانی و ملی با توجه به اینکه در حال حاضر افغانستان با چالش‌های امنیتی، اقتصادی و حتی دخالت‌های امریکایی‌ها و مسئله داعش مواجه است، به کمک دولت بیاید و دولت را در برابر این بحران ها مقاوم سازد.
وی افزود: طبیعتاً، جمهوری اسلامی ایران، مشوقانه در حال گفتگو با حکمرانان افغانستان در این زمینه است، چرا که تشکیل چنین دولتی می‌تواند هم کمک‌های جامعه جهانی، بین المللی و منطقه ای را توسعه داده و هم موجب ایجاد وحدت و اعتماد ملی در داخل افغانستان و کمک به خود دولت شود.
نگاه اسلامی و اخلاقی ایران به تحصیل دانش آموزان افغانستانی
سفیر ایران در کابل بیان کرد: در حوزه علمی و فرهنگی نیز، تا پیش از اینکه طالبان در حکمرانی باشند، تعداد دانش آموزان کودک افغانستانی در ایران، 520 هزار بود. در حال حاضر، این رقم به 620 هزار دانش آموز افزایش یافته که بر اساس آمار برای مسیر ثبت نام به 700 هزار نفر هم خواهد رسید.
حسن کاظمی قمی افزود: این موضوع تأکید مقام معظم رهبری بود که کودکان افغانستانی که تحت هر شرایطی وارد کشور شده‌اند، نباید از علم و تحصیل محروم شوند. این مسئله یک نگاه اسلامی و اخلاقی از سوی کشوری است که خود تحت تحریم و فشار است، اما حاضر نیست کودک کشور همسایه که بالاجبار وطن را ترک کرده و به ایران آمده، از حقی که خداوند اعطا کرده، محروم شود.
نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت: در جمع بندی صحبت‌هایی که گفته شد، موضوعی که خود مردم افغانستان نیز شاهد آن هستند که چیزی در حدود پنج میلیون مهاجر افغانستانی در ایران به سر می‌برند، بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری که نگاه ما به مردم افغانستان و حمایت از آنها است، همگی مصادیق این مسئله و حمایت‌هایی است که جمهوری اسلامی در حال انجام دادن آن است. بر همین اساس، با نگاه به راهبرد کلان، همه باید به شکوفایی، ایجاد صلح، ثبات و برقراری امنیت این کشور کمک کنیم، ضمن اینکه گفتگوهای بین‌الافغانی را مورد ترغیب و تشویق قرار می‌دهیم، زیرا اگر چنین افغانستانی شکل گیرد، مهاجران به کشور خود بازگشته، تروریسم از بین می‌رود و همگی متنفع می‌شوند.
سفیر ایران در کابل در پایان گفت: جمهوری اسلامی این نگاه را در دیپلماسی منطقه‌ای، به کشورهای دیگر منتقل کرده، به طوری که ما هم اکنون یک همسویی منطقه‌ای را در این زمینه میان خود و کشورهای منطقه مشاهده می‌کنیم. لذا، ما امیدواریم در یک همکاری مشترک منطقه‌ای و تشویق کابل بر همراهی با سیاست تشکیل یک دولت مشارکتی، بتوانیم این همکاری‌ها را توسعه داده و به ایجاد یک افغانستان آباد و آزاد کمک نماییم.