دفن اعضاء بدن قطع شده و امعاء و احشاء انسانی که در بیمارستان‌ها به وجود می‌آید از جمله مسائل مهم در حوزه بهداشت محیط زیست است. شیوه‌های دفع این باقی مانده‌ها در اکثر دنیا به دو صورت دفن یا سوزاندن است که براساس دین و شرایط اقلیمی و بهداشتی، شیوه دفع متناسب مشخص می‌شود.
نحوه دفع باقی مانده‌های انسانی از این نظر مهم است که فرآیند دفع آن‌ها اگر طبق دستورالعمل‌های بهداشتی نباشد با توجه به اینکه غالبا بخشی از یک بیماری انسانی را دل خود دارد، ممکن است منبع آلودگی‌های زیست محیطی باشد.
محیط زیست ناظر اصلی دفع امعا و احشای انسانی
براساس ماده ۱۱ قانون دفع پسماند سازمان ناظر بر کلیه امور دفع پسماند‌ها سازمان محیط زیست است.
صادق زمانی، رئیس اداره پایش و امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی درباره دستورالعمل مدنظر سازمان محیط زیست در دفع اعضای بدن و امعاء و احشاء گفت: در دفع امعاء و احشاء لازم است این اعضاء از جمله جفت جنین در چاه مخصوصی که برای این کار در بیمارستان‌ها در نظر گرفته می‌شود، تخلیه و آهک زنی انجام شود.
او افزود: همچنین سایر بافت‌ها، شامل اندام‌های جدا شده و یا جنین مرده نیز باید جهت دفن در آرامستان‌ها تحویل شوند. به هیچ عنوان این اعضا نباید وارد دستگاه اتوکلاو شوند و این امر ممنوع است.
رضا وثوقی مقدم سرپرست مدیریت امور بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در همه بیمارستان‌ها اعضای بدن قطع شده، طبق دستورالعمل‌های خاص جهت دفن شرعی به آرامستان‌ها یا شهرداری تحویل می‌شود.
او با اشاره به سه روش دفع امعا و احشا، افزود: یکی از راه‌ها، دفن در چاهی در خود بیمارستان، تحویل امعاء و احشاء به شهرداری و دفن در آرامستان و سومین روش، سوزاندن در زباله سوز در خارج از بیمارستان است.
سرپرست مدیریت امور بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به هزینه بر بودن دفع امعاء و احشاء ادامه داد: کم هزینه‌ترین راه برای بیمارستان‌ها، داشتن چاه دفن در داخل بیمارستان است. هزینه‌ای که آرامستان‌ها می‌گیرند گا‌ها مبالغ بالایی است و با توجه به بار مالی که برای بیمارستان ایجاد می‌کند، شیوه دفن در چاه مقرون به صرفه‌تر است.
بیمارستان‌های خراسان رضوی فاقد زباله سوز برای امعا و احشا هستند
وثوقی مقدم بیان کرد: در بیمارستان‌های سطح خراسان رضوی دستگاه زباله سوز برای سوزاندن امعاء و احشاء از جمله جفت جنین نداریم و دستگاهی مانند اتوکلاو قابلیت سوزاندن ندارد. بعضی از بیمارستان‌ها از جمله بیمارستان هاشمی نژاد چاه دارند و طبق دستورالعمل با ضوابط بهداشتی جفت جنین دفن می‌شود. تعداد محدودی از بیمارستان‌ها با توجه به ساختاری که دارند یا ممکن است سطح آب‌های زیر زمینی اجازه ندهد، چاه دفن ندارند و بعد از فریز کردن در قالب قرارداد‌هایی که با آرامستان‌ها و شهرداری دارند امعاء و احشاء را برای دفن طبق ضوابط بهداشتی تحویل می‌دهند.
او تصریح کرد: تمام موارد دفن طبق ضوابط مدیریت پسماند اتفاق می‌افتد و با توجه به رعایت این موارد پیش بینی اینکه آلودگی زیست محیطی ایجاد نشود، شده است.
آرامستان‌ها، جایی که دست‌ها و پا‌ها آرام می‌گیرند
مهدی علی ابادی مدیرعامل سازمان فردوس‌های مشهد با بیان اینکه سازمان آرامستان‌ها با بیمارستان‌ها و پزشک قانونی تفاهم نامه‌ای دارد که امعاء و احشاء براساس آن جمع آوری می‌شود، گفت: اعضای قطع شده بعد از جمع شدن در بیمارستان با رعایت پروتکل‌ها به آرامستان‌ها منتقل می‌شود و برای دفن آن‌ها کلیه مراحل شرعی مانند متوفی صورت می‌گیرد و این اعضاء با رعایت دستور العمل های بهداشتی و شرعی در قسمتی از آرامستان که قبلا مشخص شده، دفن می‌شوند.
او افزود: تنها تفاوت دفن امعاء و احشاء با متوفی و اعضای بدن این است که در این فرآیند تغسیل نداریم.
مدیرعامل سازمان فردوس‌های مشهد درباره نحوه محاسبه هزینه دفن امحاء و احشاء ادامه داد: کلیه هزینه‌های دریافتی در آرامستان‌ها از جمله نرخ دفن امعاء و احشاء مصوب شورای اسلامی شهر است و بر اساس این مصوبه هزینه‌ای کمتر یا بیشتر از بیمارستان‌ها دریافت نمی‌شود.
واحد محاسبه دریافت هزینه برای دفن امعاء و احشاء حجم یک تابوت است که نرخ مصوب برای سال ١۴٠١، هفت میلیون و ٨١۶ هزار تومان برای هر تابوت از امعاء و احشاء توسط شورای اسلامی شهر مشهد تعیین شده است.