در کتاب «مناقب آل ابی طالب» مشهور به «مناقب ابن شهر آشوب» که درمورد فضائل و احوال پیامبر (ص) و اهل بیت علیهم السلام نوشته محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی از علمای قرن پنجم هجری است این طور آمده است: «اولین شب ربیع الاول، لیلةالمبیت است. شبی که خداوند به وجود امیرالمومنین علیه‌السلام بر فرشتگان مقرب خود مباهات کرد.
در شبی که حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله از مکه به مدینه هجرت کردند، حضرت علی علیه‌السلام در بستر پیامبر (ص) خوابیدند. این در حالی بود که مشرکان، آماده‌ی قتل رسول‌الله بودند.
در همان شب، خداوند به جبرئیل و میکائیل، فرشتگان مقرب الهی فرمودند: «من میان شما، برادری ایجاد کردم، ولی عُمر یکی از شما دو نفر را طولانی‌تر از دیگری قرار دادم. کدام یک از شما ایثار می‌کند در حق برادرش و زندگی طولانی را به او می‌دهد؟!»
پس از کلام خداوند، هر کدام از جبرئیل و میکائیل، زندگی طولانی را برای خویش خواستند و حاضر به فداکاری نشدند و خداوند به آن دو فرشته فرمودند: «شما همانند علی بن ابی طالب نیستید. من میان او و محمد، پیمان برادری برقرار ساختم؛ و اکنون علی در بستر محمد خوابید تا جانش را فدای او کند و حیات طولانی‌تر را برای او خواسته است!
حال به سوی علی بروید و او را در برابر دشمنانش محافظت کنید.»
جبرئیل و میکائیل نزد امام علی (علیه‌السلام) آمدند و جبرئیل گفت: «آفرین بر تو‌ای علی بن ابی طالب! خداوند به وجود تو بر فرشتگان خویش، بالای هفت آسمان مباهات می‌کند.»
آیه ۲۰۷ سوره بقره در شأن جان‌فشانی امیرالمومنین علیه السلام در لیلة المبیت نازل شده است: «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّـهِ ۗ وَاللَّـهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ» «و از میان مردم کسى است که جان خود را براى طلب خشنودى خدا مى‌فروشد، و خدا نسبت به بندگان مهربان است.»