در میز اقتصاد امروز آقایان احد آزادی خواه عضو کمیسیون کشاورزی مجلس، محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد و عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی به بررسی آخرین فرصت وزارت جهاد برای اعلام صادرات محصولات جالیزی و عمل نکردن وزارتخانه به این تکلیف قانونی پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.
چرا وزارت جهاد تا پایان شهریور تعرفه صادرات محصولات جالیزی اعلام نکرده است؟
آقای احد آزادی خواه عضو کمیسیون کشاورزی: یکی از اشکالات جدی اصلاح الگوی کشت تکلیفی است، در قوانین متعدد به این موضوع اشاره شده است که با این وجود در حوزه اجرای قانون مشکل داریم.
یکی از موضوعات کشت محصولات جالیزی و محصولات آب بر مثل هندوانه و گوجه فرنگی است که بدلیل مصرف بالای آب، صادرات محصولات جالیزی یک امر منفی است.
تعرفه صادرات محصولات جالیزی باید چقدر باشد که جاذبه صادرات کاهش یابد؟
آقای آزادی خواه: در مکاتبه اخیر یکی از معاونت های وزارت جهاد به سازمان توسعه تجارت دیدیم که یکی از تعرفه ها نسبت به قبل کاهش یافته است، درحالیکه تعرفه باید بازدارندگی ایجاد کند تا کشاورزان به این نتیجه برسند که به جای پرداخت تعرفه صادرات هندوانه، گندم یا کلزا کشت کنند.
چرا تا پایان شهریور نرخ تعرفه صادرات محصولات جالیزی اعلام نشده است؟
آقای محمدقربانی معاون برنامه ریزی و امور اقتصادی وزارت جهاد: بنابر تبصره ۸ تکلیف آن است که از ابتدای فروردین ۱۴۰۱ هر گونه اعمال تغییرات در صادرات محصولات کشاورزی پس از گذشت ۶ ماه از زمان ابلاغ لازم الاجراست، به طوریکه اگر از اول فروردین تغییر ایجاد کردیم، از ابتدای مهر لازم الاجرا بود.
همچنین در ذیل این تبصره آمده که در موارد اضطرار به تشخیص دولت بنابر مصوبه ستاد تنظیم بازار در ۲۹ تیر اختیار تام راجع به عوارض دارد، به طوریکه اگر ۲ هفته دیگر یا حتی امروز ابلاغیه داشتیم، ۶ ماه بعد لازم الاجراست.
هم اکنون عوارض هندوانه و خربزه تعیین شده است، اما میزان آن باید از طریق معاونت تخصصی اعلام رسمی شود. اما آنچه مهم است تعیین عوارض برای محصولات آب بر است.
تعرفه باید به گونه ای باشد که جذابیت حذف شود، مگر اینکه در ارتباط با تولید با مازاد روبرو باشیم. به عنوان مثال ۶.۲ میلیون تن گوجه فرنگی تولید می شود که با احتساب مصرف ۱.۷ میلیون تن مازاد است که باید صادر شود.
برنامه نظارتی مجلس در این خصوص چه خواهد بود؟
آقای آزادی خواه: اگر دستگاه اجرایی مانعی دارد که کار انجام شود، آن را بر می داریم. در تابستان به چند استان سفر کردیم، دیدیم که کشت هندوانه انجام می شود، درحالیکه با اجرای الگوی کشت باید کاری کنیم که گوجه فرنگی مازاد نداشته باشیم که آب از بین رود.
میزان تعرفه صادرات محصولات کشاورزی باید چقدر باشد؟
آقای عطااله هاشمی عضو شورای هماهنگی تشکل های بخش کشاورزی: اعتقاد ما این است که در خصوص تولید و تعرفه صادرات محصولات جالیزی باید به نحوی باشد که امکان رقابت نداشته باشیم. بنابراین تعرفه باید به گونه ای باشد که مابه التفاوت قیمت بازار داخل و صادرات را نتواند پرکند.
تعرفه صادرات باید به گونه ای باشد که بالاتر از قیمت بازارهای جهانی باشد که صرفه اقتصادی نداشته باشد. همچنین تولید محصولات جالیزی نیازی به تامین بازار داخل ندارد، بلکه از طریق کشت فراسرزمینی نیاز محصولات جالیزی باید فراهم شود تا تنش آبی به خارج از مرزها منتقل شود که این موضوع نهایت آرزوی بخش کشاورزی است.
برای اینکه تولید آب نباید بصورت آب مجازی باشد، تعرفه صادرات محصولات جالیزی باید چقدر باشد؟
آقای قربانی: برای کشورهای اوراسیا که مشغول مذاکرات هستیم، تعرفه به گونه ای است که بتوانیم در قبال واردات صادرات انجام دهیم. در خصوص محصولات گلخانه عوارض ۱۰۰ درصدی موضوعیت ندارد چرا که آب کمتری مصرف می کند، اما در خصوص محصولات تولیدی مزرعه ای تعرفه ۱۰۰ درصد است.
آقای آزادی خواه: ملاک برای ما محصولات جالیزی، تعرفه صادرات نیست، ملاک نگهداشت آب است و هر اقدامی که آب را آسیب برساند، یک‌مانع است.
توسعه کشت گلخانه ها باید ترویج یابد به طوریکه کشاورزان به جای کشت در مزرعه، کشت در گلخانه را توسعه دهند که یک دهم مزرعه آب مصرف می کند.
اصلاح الگوی کشت یا صادرات نباید منجر به افزایش قیمت شود؟
آقای هاشمی: اصلاح الگوی کشت در بحث منابع آبی اولویت است، بنابراین پیشنهاد می شود که به اندازه نیاز بازار داخل محصولات جالیزی داشته باشیم.