خونخواهی مطرح شده در زیارت عاشورا به چه معناست؟

زیارت عاشورا مشتمل بر معارف متنوع اسلامی از جمله تبرّی، تولی، دعا و… است. از مباحث مهم اسلامی، مسئله مهدویت است که در چند فراز از این زیارت، سخن از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به عنوان خونخواه حقیقی واقعه کربلا به میان آمده است. اعتقاد به منجی بشریت و مصلح جهانی از عقاید قطعی در تمام ادیان و فرق دنیاست. همه خداباوران معتقدند در آخرالزمان، منجی و مصلحی ظهور کرده و دامان جهان را از ظلم، ستم و تباهی پاک خواهد کرد.

مهدویت در مذاهب اسلامی

مذاهب اسلامی نیز مانند دیگر ملل و نحل عالم، معتقد به مهدی موعود بوده و مباحث گسترده‌ای را در زمینه مهدویت مطرح نموده‌اند. مبنای اعتقاد به مهدویت در اسلام، احادیث متواتری است که از نبی مکرم اسلام صلی‌الله الله علیه و آله در این باره صادر شده است. اگرچه در تشخیص مصداق مهدی و جزئیات مسئله مهدویت بین مذاهب اسلامی اختلافات اساسی وجود دارد؛ اما اعتقاد به اصل ظهور منجی با عنوان مهدی، اعتقادی مشترک بین تمام مذاهب اسلامی است.

شیعه و مهدویت

اعتقاد به وجود مهدی، از اساسی‌ترین اعتقادات شیعه بوده و آن را از ضروریات دین برشمرده‌اند. شیعه معتقد است نه تنها اعتقاد به اصل مسئله مهدویت لازم و ضروری است؛ بلکه مصداق منجی و مهدی موعود مشخص است. شیعه، مهدی موعود را آخرین امام شیعه و فرزند امام حسن عسکری علیه السلام دانسته و معتقد است وی به دنیا آمده و اکنون در غیبت کبری به سر می‌برد. امام زمان به عنوان مهدی موعود، در جای جای معارف شیعی متبلور است و او را منتقم حقیقی امام حسین علیه السلام می‌داند.

مهدویت در زیارت عاشورا

زیارت عاشورا از مشهورترین زیارات امام حسین علیه السلام است که نه تنها از امامان معصوم؛ بلکه از جانب ذات مقدس الهی نقل شده است. این زیارت مشتمل بر معارف متنوع اسلامی از جمله تبرّی، تولی، دعا و… بوده و در چند فراز از این زیارت، سخن از امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به میان آمده است:

یک. در فراز اول، از پروردگار عالم اینگونه درخواست می‌کنیم: «فَاَسْئَلُ اللَّهَ الَّذی اَکْرَمَ مَقامَکَ وَ اَکْرَمَنی بِکَ اَنْ یَرْزُقَنی طَلَبَ ثارِکَ مَعَ اِمامٍ مَنْصُورٍ مِنْ اَهْلِ بَیْتِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ و َآلِهِ؛ پس می‌خواهم از آن خدایی که گرامی داشت مقام تو را و گرامی داشت مرا بخاطر تو که روزیم گرداند خونخواهی تو را در رکاب آن امام یاری شده از خاندان محمد صلی اللّه علیه و آله.»

نکته کلیدی در این فراز، معرفی امام زمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف به عنوان منتقم حقیقی سیدالشهداء علیه السلام است. مؤید این نکته در دعای ندبه آمده است؛ آنجا که می‌گوئیم: «أَیْنَ الطّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِکَرْبَلاءَ؛ کجا است آنکه خون شهید کربلا را انتقام کشد.»

نکته مهم دیگر در این فراز، رزق دانستن مقام خونخواهی است که مؤمنین از خداوند متعال درخواست می‌کنند که این رزق را در معیت و همراهی امام زمان نصیب آن‌ها بگرداند.

دو. در فراز دوم چنین آمده است: «وَ أَنْ یرْزُقَنِی طَلَبَ ثَارِی مَعَ إِمَامٍ هُدًی ظَاهِرٍنَاطِقٍ بِالحَقّ مِنکُم؛ و به من روزی نماید که در رکاب امام هدایت یافته آشکار و گویا به حق، از شما به خونخواهی برخیزم.»

در این فراز نیز خونخواهی در معیت امام زمان عجّل الله تعالی فرجه به عنوان یک رزق مهم مطرح می‌شود. خداوند متعال در این جملات، امام زمان را با سه ویژگی مهم توصیف کرده است:

الف- امامی هدایت کننده که به سوی حق هدایت می‌کند

ب- امامی که حق را ظاهر می‌کند

ج- امامی که کلام و سخن او حق است

کلام آخر

موضوع خونخواهی مطرح شده در زیارت عاشورا یک جهان‌بینی مقدس است که در سایه معرفت و درک بالای مؤمن رقم می‌خورد. مؤمنین از طرفی معترف هستند که اظهار «حق» به معنی واقعی کلمه، تنها از اهل‌بیت علیهم السلام برمی‌آید و تنها ایشان هستند که توانایی هدایت مردم به حق را دارند؛ چراکه هر آن‌چه بر زبان اهل بیت جاری شود، اصل حق و حقیقت است. از سویی دیگر مؤمنان، چون خودشان به شدت از ظلم و ستم گریزان هستند، هرگز نمی‌خواهند با اقدامی خودسرانه که احتمال ظلم به دیگران در آن وجود داشته باشد، خود را گرفتار قهر و غضب الهی کنند. این همان جهان‌بینی مقدس است که عدالتخواهی کامل در آن محقق می‌شود.

منبع: مهر