سایر زبان ها

صفحه نخست

سیاسی

بین‌الملل

ورزشی

اجتماعی

اقتصادی

فرهنگی هنری

علمی پزشکی

فیلم و صوت

عکس

استان ها

شهروند خبرنگار

وب‌گردی

سایر بخش‌ها

رختشوی‌خانه زنجان در آستانه نابودی

کارشناسان متعقدند که اگر نشت آب در رختشوی‌خانه تاریخی زنجان مهار نشود، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد ریزش ساختمان و از بین رفتن این اثر تاریخی زیبا خواهیم بود.

از هر زنجانی که آدرس مکان‌های دیدنی و گردشگری این شهر را بپرسی بدون شک رختشوی‌خانه جزو اولین گزینه‌های پیشنهادی برای شما خواهد بود. این اثر تاریخی در یکی از محله‌های قدیمی زنجان به نام عباسقلی خان و در خیابان سعدی (روبروی خیابان ۱۷ تیر) واقع شده است.

 

 


بوی خوش زندگی در رختشوی‌خانه زنجان
وارد رختشوی خانه که می‌شوی انگار به قلب تاریخ سفر کرده ای؛ مکانی آرامش بخش که سندی است بر جایگاه بهداشت نزد مردم این خطه از سرزمینمان ایران و توجه به آسایش بانوان در رتق و فتق امور منزل نزد زنجانی ها.

در بدو ورود به سالن رختشوی‌خانه مجسمه ای را مشاهده می‌کنید که به عنوان نماد بانوان زنجانی در زمان‌های قدیم هستند؛ این صحنه تو را برای لحظاتی هرچند کوتاه مسافر آن دوران زنجان می‌کند.


رختشوی‌خانه در گذشته محلی بوده که بانوان شهر رخت و لباس خود را در آن محل می‌شستند، چنین کاربری برای یک بنای عمومی در جهان بی نظیر است.

احداث بنای رختشوی‌خانه محصول دغدغه مردی می‌داند که روزگاری شهردار زنجان بوده و او کسی نیست جز علی اکبر توفیقی شهردار وقت زنجان که بانی بنا‌های عام المنفعه‌ای همچون رختشوی‌خانه، میدان انقلاب، کشتارگاه زنجان و احداث نخستین مدرسه توفیق در محله سرچشمه زنجان و سایر بنا‌ها است.



در خاطرات این شهردار آمده است « وقتی به کنار زنجان رود می‌رفتم و مادران و بانوان جوان شهرم را می‌دیدم که در سوز و سرمای زنجان چگونه یخ‌ها را می‌شکنند و ظروف و رخت‌های خود را می‌شویند احساس وظیفه می‌کردم که باید کاری انجام دهم تا اینکه فکر ساختن چنین بنایی به ذهنم خطور کرد».

این بنا جنبه عام المنفعه داشته و بدون دریافت پولی در تمام مدت شب و روز در اختیار شهروندان بوده است سرپرست رختشوی خانه توسط رئیس بلدیه گمارده می‌شد.


این بنا در ۱۳۴۵ (ه.ق) توسط دو برادر به نام‌های مشهدی اکبر (معمار) و مشهدی اسماعیل (بنا) ساخته شده است. رختشوی خانه در یک محل شلوغ و در قلب شهر زنجان معروف به بابا جامال چوقوری (گودال بابا جمال) احداث شده که امروزه خیابان سعدی به فاصله یکصد متری از سمت غربی آن می‌گذرد و از طریق کوچه فرهنگ به ساختمان رختشوی خانه دسترسی دارد و آب مجموعه از قنات قلعچه حاجی میربهاء الدین تأمین می‌شده است.



رختشوی‌خانه مخزنی به طول ۱۷ متر، عرض ۵٫۱ متر و ارتفاع ۸ متر دارد که با سه واحد پوشش طاق و تویزه بر روی جرز‌ها و دیوار‌ها سقف شده است.
تا ارتفاع چهارمتری دیواره‌های داخلی بنا به نحوی پوشیده شده که امکان پر کردن آب تا آن سطح وجود دارد که اگر این اتفاق روی می‌داد امکان گنجایش ۷۴۰ مترمکعب در آن وجود داشته است.

فضایی از این مخزن به ساخت یک تراس اختصاص داده شده است که هنگام ایستادن در آن می‌توان به محل شستشوی رخت‌ها تسلط کامل داشت.

این مکان برای اشراف کامل مدیریت به کسانی که در حال استفاده از آن بودند ساخته شده بود.در این فضا برای شستشوی لباس‌ها و سایر وسایل چندین حوضچه سنگی ساخته شده که از طریق مجاری آب از مخزن اصلی تامین می‌شوند و فاضلاب حاصل نیز از طریق کانالی که در زیر پاشویه‌ها قرار دارد به بیرون بنا منتقل می‌شود.

مجاری آب، حوضچه‌ها و پاشویه‌ها از سنگ‌های تراشیده ساخته شده است.

طراحی و اجرای فضای داخلی و اصلی رختشوی خانه زنجان بسیار زیبا می‌باشد و سالن آن دارای یازده ستون است که به طور قرینه به دو قسمت تقسیم شده اند.

فاصله ۱۱ ستونی که به طور قرینه سالن را به دو قسمت تقسیم کرده اند در جهت قرینه از چهار واحد حوضچه و مجاری آب در حد فاصل حوضچه‌ها تشکیل یافته و حدود آن را سنگ‌های حجاری شده از جنس تراورتن از یکدیگر مجزا می‌کند.



رختشوی‌خانه از سالنی به عرض۱۴ متر و طول ۶۲ متر و مساحت زیربنای ۸۵۰ متر مربع برخوردار است.

فضای شستشو از ساخت و طراحی جالبی برخوردار است؛ در این فضا برای شستشوی رخت‌ها و دیگر وسایل حوضچه‌های سنگی متعددی ساخته شده که از طریق مجاری آب از مخزن اصلی تغذیه می‌شوند و فاضلاب حاصل نیز از طریق کانالی که در زیر پاشویه‌ها قرار دارد به بیرون بنا منتقل می‌شود. مجاری آب، حوضچه‌ها و پاشویه‌ها از سنگ‌های تراشیده ساخته شده است.

محل شستشوی رخت به طور قرینه از چهار واحد حوضچه و مجاری آب در حد فاصل حوضچه‌ها تشکیل یافته است. آب مورد نیاز ابتدا پس از عبور از یک مجرا به طول یک متر به حوض نخستین داخل شده و از سر ریز آن به حوض دومی سرازیر می‌شود.


در طرفین شرقی و غربی این حوض دو مجرای آب قرار گرفته تا انتهای سالن به حوض سومی که به قرینه حوض دومی ساخته شده، امتداد می‌یابد در وسط جبهه طولی این مجرا در هر طرف یک واحد حوض ایجاد شده به طوری که مجرای مورد بحث را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند.
در امتداد مجرای موصوف دو ردیف پاشور تعبیه شده که مجرای آب و حوضچه‌ها را به طور قرینه محاط می‌کند از این رو به طور کلی محل شستشوی رخت به چهار قسمت تقسیم شده است.

ابتدای شستشو یعنی انتهای جریان آب، به عنوان حوضچه مخصوص لباس‌های بسیار آلوده و لباس‌های مربوط به افراد با امراض ساری مورد استفاده قرار می‌گرفته است مجرای آب واقع در حد فاصل حوضچه دوم و سوم مخصوص لباس‌های نسبتاً تمیز و محل آبکشی و همچنین حوضچه چهارم مخصوص شستشوی ظروف آشپزخانه و بالاخره حوضچه آخر (اولین حوض از حرکت آب) محل آب تمیز و خوراکی بوده است.

از چند سال قبل، اما این بنای تاریخی دستخوش مشکلات شده و بالازدگی آب‌های سطحی در آن مسائل حساس و نگران کننده‌ای در ارتباط با بنا به وجود آورده است.

کارشناسان معتقدند اگر بالاآمدگی و نشت آب در بنای تاریخی رختشویخانه مهار نشود، در آینده نه چندان دور موجب ریزش کل ساختمان و تخریب آن خواهد شد.

بنای رختشوی خانه سست شده است
صفوی مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در رابطه با نشتی آب رختشوی‌خانه و گودال ایجاد شده در مقابل آن، گفت: در مجموعه تاریخی رختشوی‌خانه سه چاه وجود دارد که از طریق کفکش تخلیه می‌شود.



او با اشاره به اینکه بنای ساخته شده با آب سازگار است، اما ورود آب زیاد موجب سست شدن بنای آن شده، ادامه داد: آنچه امروز به عنوان تخلیه آب صورت می‌گیرد موقتی است و باید چاره اساسی برای آن اندیشیده شود؛ چراکه ورود آب زیاد موجب آسیب به بنا می‌شود.

او با اشاره به اینکه مشکلات بنا به مراجع ذیربط حتی مدیریت بحران استان گزارش شده است، افزود: امیدواریم مشکل هرچه سریعتر برطرف شود.
احتمال ریزش رختشوی خانه وجود دارد
احمدصفا شهردار منطقه ۳ زنجان نیز در این باره گفت: آنچه در این بنا به عنوان بالاآمدگی آب مشاهده می‌شود، مربوط به ترکیدگی لوله نبوده و مربوط به آب‌های زیرسطحی است.

 او با اشاره به برگزاری جلسه هماهنگی با دستگاه‌های ذیربط برای حل مشکل بنا، افزود: با اینکه موضوع وظیفه شهرداری نیست، ولی پیگیری‌های لازم انجام شده است.

شهردار منطقه ۳ زنجان ادامه داد: فرونشست زمین در این منطقه ممکن است در آینده که چندان هم دور نیست به کل فضا سرایت کند و شاهد فرونشست کلی آن باشیم، پس باید چاره اساسی برای آن داشته باشیم.

او گفت: سنگ فرش‌های مقابل بنا کاملا از هم باز شده و فاصله گرفته‌اند و این یعنی خطر جدی ساختمان تاریخی رختشویخانه را تهدید می‌کند، بنابراین مسئولان باید به فکر چاره اساسی باشند.

حدود ۲۵ درصد شهر درگیر معضل بالاآمدگی آب است
افشاری مدیر عامل آب منطقه‌ای استان زنجان بابیان اینکه در حال حاضر غرب و جنوب غربی زنجان درگیر بالا آمدن آب است، گفت: حدود ۲۵ درصد شهر درگیر معضل بالاآمدگی آب است.


او افزود: بالا آمدن آب‌های سطحی، مشکلی جدی برای جنوب شهر زنجان است و حفر چاه‌های جذبی و انسداد منافذ اولیه خاک و کاهش نفوذپذیری آب و افزایش دبی جریان‌های سطحی آب از عوامل اصلی بالا آمدن آب زنجان است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای استان زنجان توسعه شبکه فاضلاب، احداث کانال‌های انتقال روان‌آب و اصلاح شبکه آن، حفر چاه، احداث زهکشی و اصلاح شبکه توزیع را از راهکار‌های رفع این معضل برشمرد و ادامه داد: برای برون رفت از بالا آمدن آب در مناطق جنوبی شهر نیازمند تأمین اعتبار هستیم.

افشاری با اشاره به انجام مطالعات لازم درباره بالا آمدگی آب در شهر زنجان گفت: مطالعات در فاز شناخت مناطق انجام شده و در حال حاضر مطالعات در بخش ارائه راهکار در حال انجام است.

او افزود: آنچه مسلم است، بالاآمدگی آب در منطقه رختشوی خانه به خاطر مسدود شدن قنات‌های قدیمی است و یکی از راهکار‌ها این است که قنات‌های مجاور آن بازگشایی شود.

تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۲۱
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
۰۹:۴۰ ۲۳ شهريور ۱۴۰۱
واقعانکه پس مدیرا چیکار میکنن
ناشناس
۰۰:۱۹ ۲۳ شهريور ۱۴۰۱
مارو برای اردو بردن جای خسته کندی ای بود
ناشناس
۱۲:۲۴ ۲۲ شهريور ۱۴۰۱
سلام زنجان جاذبه خاص ومهمی نداره که سرمایه گذاری بشه در جاهای پر طرفدار هزینه شود عاقلانه تر است
ناشناس
۱۲:۰۶ ۲۲ شهريور ۱۴۰۱
خدا این دو برادر بنا معمارو بیامرزه که اون زمان واسه بانوان اون زمان در استان زنجان رختشور خانه درست کرده بودن بانوان منطقه ما میرفتن کنار جوب ها قنات هاییی روستاهاییی‌مثه گشک همه جای استان ها امکانات بود جز متطقه های ما
ناشناس
۱۱:۵۹ ۲۲ شهريور ۱۴۰۱
حمام حاجی عزیز هم یکی از بناهاییی تاریخی بود مثه همین رختشور خانه زنجان افسوس
ناشناس
۱۱:۵۶ ۲۲ شهريور ۱۴۰۱
واقعا فقط میتونیم بگیم افسوس که بناهاییی تاریخی رو ب نابودیست و کسی هم دلسوز نیست
ناشناس
۲۰:۴۱ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
مسئولین بیکفایت مگه واسش مهمه ؟بشمارین نخصوصا در این ۳۰ سال چطور نابودی به بار آوردن داعش یوهو میترکوند و اندک اینها به تدریج و گسترده
امیر
۱۷:۰۸ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
فقط می تونم بگم افسوس
نا شناس
۱۵:۳۶ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
مگه عیر رختشوی خانه جای دیکه ای هم داره!!!!!
ناشناس
۱۸:۱۸ ۲۲ شهريور ۱۴۰۱
گنبد سلطانیه... غار کتله خور...موزه مردان نمکی...عمارت دارایی... آبشار وزنه سر طارم....منطقه گردشگری شیت طارم بقعه قیدار نبی و....
ناشناس
۱۵:۲۴ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
خانم های الان چقدر تنبل شدن.همه جور امکانات دارن.ماشین ظرفشویی.ماشین لباسشویی. اونوقت همش دارن غر میزنن
ناشناس
۱۷:۰۷ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
قدیمیام خیلی حال داشتن:))))))))
ناشناس
۱۷:۲۷ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
شما به بزرگواری خودت خانومت رو ببخش انقدر هم نشین از دست خانومت حرص بخور باور کن دنیا دو روز....! ارزش غصه خوردن نداره.
ناشناس
۱۸:۱۲ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
بنده خدا اگر خانم ها الان امکانات در اختیارشون نبود لابد شما مردها الان سوار الاغ و قاطر این ور و اون ور می رفتید.
ناشناس
۱۸:۱۷ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
بنده خدا اگر الان خانم ها امکانات نداشتن لابد شما مردها الان سوار الاغ و قاطر این ور و اون ور می رفتید..... این به اون در.
علی222
۱۵:۱۲ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
دریاچه ارومیه را دریابید
اکبر
۱۳:۲۹ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
رختشوی خانه و میراث فرهنگی میخواهیم چکار ..؟
شیوا
۰۹:۰۵ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
جای تأسف داره
محمدعلی
۰۸:۳۸ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
وای چه حیف.... یادش بخیر دوران دانشگاه چقد می رفتم اینجا برای عکاسی
زهرا اسدی
۰۸:۰۸ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
پس اینهمه میگن آب نیست و ... . خوب آب اون چاه هارو انتقال بدید برای مصرف عموم
ناشناس
۱۱:۴۱ ۲۱ شهريور ۱۴۰۱
جای تأسفه