سید جواد موسوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: تعزیه خوانی یا آنچه بیشتر در خراسان متداول تر است، شبیه خوانی از مهم‌ترین اجزای عزاداری سنتی عاشورایی بخش قابل توجهای از مناطق خراسان است.
او افزود: با وجود همه تغییرات اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از نقاط استان این پیوند هنوز به صورت معناداری حفظ شده است.
موسوی بیان کرد: اهمیت عنصر تعزیه در نظامِ آیینی عاشورایی مردم خراسان به حدی بوده است که حول برگزاری آن در روستا‌های همجوار یک دیگر نوعی از شبکه های آیینی شکل میگرفته است. بدین ترتیب گروهی از روستا‌ها که سنتِ شبیه خوانی در آنها وجود نداشته به نزدیکترین روستای در مجاورت خود که در این زمینه از جایگاه مطلوبی برخوردار بوده، مراجعه میکرده اند.
او گفت: این شبکه ها فارغ از کارکرد‌های آیینی و ارزشی‌شان کارکرد‌های قابل ملاحظه ای در حوزۀ اجتماعی، اقتصادی و ... در سطح مناطقِ استان دارد. به عبارتی دیگر این گروه از فعالیت های مشترک آیینی میتواند در کاهش تعارضات و افزایش همگرایی محلی مؤثر باشد.
ثبت آئین علم خرو در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ملی
سید جواد موسوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: آیین علم در شهر خرو یکی از شاخصترین و برجستهترین سنتهای علم بندی و علم گردانی در سطح استان خراسان رضوی است.
او افزود: با توجه به چند مؤلفه در اجرا و ارتباط با این سنت در شهر خرو شاخص بودن آن را نمایان میکند.
موسوی بیان کرد: از جمله مهم‌ترین مؤلفهها میتوان به تعداد علم‌ها، نوع علم‌ها، مدیریت آیین و نحوۀ اجرای آن اشاره کرد.
او با بیان این‌که در اجرای این آیین از بیش از پنچاه علم استفاده می‌شود، تصریح کرد: حضور این تعداد از علم در یک سنت در سطح استان بی سابقه به نظر می‌رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ادامه داد: نکتۀ جالب توجه دیگر در ارتباط علم های خرو آنکه تمامی علم‌ها یک شکل بوده و از نوع علمِ منطقه نیشابور که مختصات خاص خود را دارد، می‌باشند. این موضوع جلوۀ بصری زیبای به این آیین بخشیده است.
موسوی گفت: مانند بیشتر نقاط استان هر کدام از علم‌ها به دودمان خاصی تعلق دارد که معمولاً کار بستن و گردانندن آن نیز با همان دودمان و خانواده است.
او افزود: آنچه در این ارتباط در مورد خرو جالب توجه به نظر می‌رسد، وجود پیشتوانۀ مالی برای علم‌ها است. معمولاً در هر دودمان بخشی از داراییهای دودمان که عمدتاً درختان آلو و ... است، وقف برگزاری آیینِ علم شده است.
موسوی تصریح کرد: نکتۀ مهم دیگری که عنصرِ علم را در خرو برجسته ساخته است، نقش محوری آن در نظامِ آیینی عاشورایی خرو است. در هر کدام از مراحل و روز‌های اجرا آیینِ علم در خرو از گذشته اشعار مخصوصی وجود دارد که توسط آیینورزان خوانده می‌شود.
او اظهار کرد: در سالها با کم رنگ شدن سنتِ تعزیهخوانی در خرو جایگاه علم و علمگردانی از پیش برجستهتر به نظر می‌رسد.
ثبت مراسم شبیه خوانی زنان روستای فدیشه نیشابور در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ملی
سید جواد موسوی مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: روستای فدیشه شهرستان نیشابور از معدود نقاط در سطح کشور است که در نظامِ آیینی آن سنت شبیهخوانی زنان حضورِ پایدار و ریشهدار دارد. حضور این سنت در کنار تعزیۀ عمومی روستا که یکی از با شکوهترین مجالسِ شبیهخوانی خراسان است، حاکی از جایگاه بارز تعزیه و تعزیه خوانی در نظامِ آیینی عاشورایی است.
او افزود: فدیشه از جمله مهم‌ترین نقاط در منطقۀ نیشابور است که اقشارِ مختلفِ جامعه و گروههای مردان و زنان در سنین مخلف از دیرباز در برگزاری مراسمِ بزرگداشت اهل بیت (ع) اهتمامِ ویژهای را از خود نشان دادهاند.
موسوی اظهار کرد: مهم‌ترین جلوهای این اهتمام در دهۀ اول ماه محرم و سوگواری امام حسین (ع) خود را نشان میدهد.
او تصریح کرد: مراسمِ شبیه خوانیِ مهم‌ترین فعالیتِ اهالی فدیشه و برخی روستا‌های مجاور در این مسیر است، همین موضوع موجب شده است، شبیهخوانیِ فدیشه به شهرت قابل ذکری در سطحِ استانِ خراسانِ رضوی دست یابد.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: مراسمِ شبیه خوانی فدیشه در روزِ عاشورا یکی از بزرگ‌ترین گردهماییهای عاشورایی در سطحِ استان است. این مراسم در سال ۱۳۹۹ در فهرستِ ملی میراث فرهنگی ناملموس به شمارۀ ۲۲۱۲ ثبت شده است.
موسوی افرود: برای برگزاری هرچه باشکوهتر این مراسم تمام جامعۀ فدیشهای با یک دیگر همکاری میکنند، حضورِ تعزیۀ در نظامِ آیینی فدیشه محدود به روز عاشورا نیست بلکه در دهۀ اول ماه محرم هر روز عصر این مراسم برگزار می‌شود.
او اظهار کرد: علاوه بر این، وجود شیوه زنانۀ تعزیه در فدیشه حضور این عنصر را در نظامِ آیینی روستا برجستهتر میسازد.
مجلسِ اصلی شبیهخوانی زنان از گذشته تا امروز در صبح روزِ تاسوعا برگزار می‌گردد. در این روز مجلس شهادتِ امام حسین (ع) که در محل با عنوان مقتل امام حسین شناخته می‌شود، برگزار می شود.