پهپادها امروزه یکی از پرکاربردترین و در اکثر موارد موثرترین هواگرد‌های موجود در جهان هستند که در تمام جهان استفاده می‌شوند. کاربرد این هواگرد‌ها در سال‌های اخیر به قدری توسعه یافته که بسیاری از کارشناسان آن‌ها را جایگزین جنگنده‌ها و هواپیما‌های نظامی می‌دانند.
هنگامی که به درگیری‌ها و منازعات اخیر همچون جنگ اخیر در قره باغ نگاه می‌اندازیم، پهپادها نقش مهمی در این نبرد و تعیین طرف پیروز دارند.
این مهم در محور مقاومت نیز به خوبی خود را نمایان می‌کند، آن جا که مقاومت اسلامی علیه صهیونیست‌ها پس از تجهیز به انواع موشک‌ها توانسته به پهپادهای مختلف نیز تجهیز شود. اهمیت دستیابی به پهپادهای مختلف به حدی برای مقاومت اسلامی مهم و راهبردی است که نیرو‌های محور مقاومت نیز در سال‌های اخیر علاوه بر فلسطین در یمن نیز به آخرین فناوری‌های پهپادها دست یافته‌اند.
* پایگاه ۳۱۳؛ نخستین پایگاه پهپادی سری ارتش
ارتش جمهوری اسلامی ایران هفتم خردادماه در یک غافلگیری از یک پایگاه سری پهپادی رونمایی کرد که با بازدید رییس ستاد کل نیرو‌های مسلح برای نخستین‌بار رسانه‌ای شد. پایگاهی که ویژگی‌های خاصی دارد.
پایگاه راهبردی ۳۱۳ یکی از مراکزی است که متناسب با سطح امنیتی مورد نیاز در مناطق مختلف مرزی توسط ارتش طراحی و گسترش یافته‌اند.
طبق اعلام ارتش، در این پایگاه یکصد پهپاد از انواع کمان ۲۲، کمان ۱۲، ابابیل ۵، مهاجر ۶، فطرس و کرار حضور دارند و آماده‌اند تا در لحظه دشمنان را غافلگیر کنند. دستاورد‌هایی هم بودند که برای اولین بار رونمایی و به مردم معرفی شدند. موشک کروز حیدر که نصب شده روی پهپاد کمان ۲۲ و پهپاد کروز حیدر ۲ نیز دیگر دستاورد‌های ارتش در حوزه تسلیحاتی و تجهیزاتی است که رونمایی شدند.
همچنین، پهپادهای انهدامی آرش و ضد رادار امید و انواع پهپادهای رزمی با بمب بالدار بالابان، موشک‌های شفق، قائم و الماس نیز آماده اجرای هرگونه ماموریت در مرز‌ها و فراتر از مرز‌های جمهوری اسلامی ایران هستند.
مداومت پروازی طولانی مدت، ارتفاع بالا، عمق عملیاتی قابل ملاحظه، قابلیت حمل انواع تسلیحات ضد هوایی و ضد سطحی نقطه زن و دورایستا، توان بالای حمل سامانه‌های جمع‌آوری اطلاعات و جنگ الکترونیک، برخورداری از سامانه‌های خودمراقبتی، ناوبری و ارتباط امن از ویژگی پهپادهای آماده عملیات پایگاه راهبردی ۳۱۳ ارتش است.
* ماموریت پهپادهای پایگاه ۳۱۳ چیست؟
امیر دریادار سید محمود موسوی، معاون عملیات ارتش درباره پایگاه راهبردی ۳۱۳ ارتش گفته است: نوع پهپادهای مستقر در این پایگاه با پهپادهای معمولی متفاوت است. این پهپادها، قادرند تا مأموریت‌های راهبردی و اثرگذار برای کسب برتری در صحنه نبرد و ضربه زدن به منافع اصلی دشمن را اجرا کنند.
وی افزود: به همین دلیل، این پرنده‌ها را در مناطقی امن مورد استفاده قرار می‌دهند و مستقر می‌کنند که شرایط به‌کارگیری پهپادهای چرخ‌دار و پهپاد‌هایی که از روی لانچر ـ پَرتابگر ـ به پرواز در می‌آیند، داراست.
معاون عملیات ارتش درباره ماموریت‌های پایگاه راهبردی ۳۱۳ تصریح کرد: ماموریت‌های ابلاغی به این پایگاه، ماموریت‌های ویژه و برون مرزی با اهداف خاص هستند. در این راستا، چنین پرنده‌هایی را در یک مکان امن و به دور از دید دشمنان نگهداری می‌کنند تا ماموریت‌های آن‌ها مخفی بماند.
جمهوری اسلامی ایران و زنجیره‌ای از پهپادهای راهبردی
جمهوری اسلامی ایران نیز امروزه به عنوان یک قدرت منطقه‌ای در غرب آسیا انواع پهپادها را در اختیار دارد. پرنده‌های بدون سرنشین چالاک و راهبردی که در ابعاد و وظایف مختلف طراحی و ساخته شده و نیرو‌های مسلح در ماموریت‌های مختلف از آن‌ها استفاده می‌کنند.
ارتش جمهوری اسلامی ایران در رژه سال ۱۴۰۱ به مناسبت ۲۹ فروردین روز ارتش از پهپادهای مختلف خود رونمایی کرد. طبق اعلام ارتش، در این «رژه محمول» بیش از ۵۰ فروند پهپاد مختلف از نیرو‌های چهارگانه ارتش در مقابل رئیس جمهور و فرماندهان عالی نیرو‌های مسلح رژه رفتند.
نیروی هوایی ارتش با پهپادهای کمان ۲۲، کمان ۱۲، ابابیل ۵، پهپاد مهاجر ۶، پهپاد کرار و پهپاد آرش؛ نیروی زمینی با پهپادهای مهاجر ۶، مهاجر ۴، مهاجر ۲، رعد ۸۵، آرش، ابابیل ۴، مهاجر ۲ و یسیر؛ پدافند هوایی با پهپادهای مهاجر ۶، کرار، ناصر، کیان ۱، کیان ۲، آرش، امید و مهاجر ۴ و نیروی دریایی ارتش نیز با یک نمونه از پهپاد صادق در این رژه حاضر شدند.
* رژه «نخستین‌ها» برای اولین بار در قرن جدید
ویژگی بارز این رژه پهپادی را باید حضور برد بلند‌ترین پهپاد ارتش جمهوری اسلامی ایران با نام کمان ۲۲ دانست. این پهپاد که برای نخستین بار به نمایش عمومی درآمد، ویژگی‌های راهبردی و خاصی دارد. مداومت پروازی بسیار بالا بیشتر از ۲۴ ساعت و برد ۳۰۰۰ کیلومتری با توانایی شناسایی، مراقبت و جمع آوری اطلاعات و عکس‌برداری از اهداف دوردست و حمل انواع مهمات هوشمند توان رزمی بالا جزو ویژگی‌های شاخص این پهپاد راهبردی است.
پهپاد کمان ۲۲، تنها پهپاد حاضر در این رژه نبود. اولین‌های دیگری هم در این رژه حاضر شدند؛ از جمله نخستین پهپاد انتحاری نیروی پدافند هوایی ارتش وعضو جدید خانواده پهپادی ابابیل با نام ابابیل ۵.
پهپاد انتحاری نیروی پدافند ارتش که احتمالا امید نام دارد می‌تواند در کنار سایر پهپادهای انتحاری این نیرو همچون کیان، آرش و کرار نقش مهمی در ارتقای بازدارندگی ایفا کند.
ابابیل ۵ نیز دیگر سلاح راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تهدیدات احتمالی است. سه فروند از این پهپاد در مقابل جایگاه حاضر شدند و رژه رفتند. نمونه اول به دو موشک الماس، نمونه دوم سه بمب قائم سبک و نوع سوم به یک بمب قائم بمب سنگین‌تر مجهز شده بودند.
بدنه ابابیل ۵ نیز نسبت به نمونه‌های قبلی تغییر یافته و آیرودینامیک‌تر شده است، یعنی با محیط عملیاتی سازگاری بیشتری پیدا کرده است، البته تقویت بال‌ها برای حمل تسلیحات قدرتمندتر و همچنین ارابه فرود قابل جمع شدن با استحکام بیشتر نیز جزو ابداعات طراحان ابابیل ۵ است.
* رزم بزرگ پهپادی ارتش؛ نمایش توان عملیاتی برای غافلگیری و سرکوب دشمنان
ارتش جمهوری اسلامی ایران سال ۱۳۹۹ نیز توانست با هماهنگ کردن توان پهپادی خود آن‌ها را در یک رزم بزرگ به میدان بیاورد.
امیر سرتیپ دوم شاهین تقی خانی سخنگوی ارتش درباره هدف رزم بزرگ پهپادی گفته بود: در ارتش جمهوری اسلامی ایران، رزمایش‌ها و تمرین‌های بزرگ متناسب با تهدیدات و نیاز‌های کشور برای دفاع از آرمان و میهن طراحی می‌شود. مهم‌ترین هدف برگزاری این تمرین رزم بزرگ، ارزیابی میزان آمادگی روحی و رزمی و تجهیزاتی ارتش جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات با نگاه نوین است.
به گفته سخنگوی ارتش، این تمرین با هدف اینکه به چه اندازه در صحنه عمل و منطبق با رزم واقعی، تجهیزات بومی با مدیریت فرماندهان جوان و پیشکسویت می‌تواند برای دفاع از ایران عزیزمان در موقع نیاز به کار گرفته شود.
در این رزمایش، پهپادهای کمان ۱۲، سیمرغ، کیان، یسیر، کرار، ابابیل ۲ و ۳، مهاجر ۶ و صادق به عرصه میدان آمدند و تمرینات تاکتیکی بسیاری انجام دادند.
شلیک موشک آذرخش از پهپاد کرار و انهدام اهداف متخاصم، دستیابی به برد ۲ هزار کیلومتری برای پهپادهای ایرانی، شلیک موشک آذرخش از پهپاد کرار و انهدام اهداف متخاصم، انهدام اهداف مختلف توسط پهپادهای ایرانی در بُرد ۲ هزار کیلومتری، شلیک موشک الماس از پهپاد ابابیل و انهدام اهداف سطحی، پرتاب پهپاد انتحاری آرش از محفظه قابل حمل و پرواز برد بلند پهپادهای انتحاری جزو مهم‌ترین تمرینات رزم بزرگ پهپادی ارتش بود.
امیر تقی‌خانی همچنین در بخشی از سخنانش به هماهنگی حاصل از اجرای رزم بزرگ پهپادی ارتش اشاره کرد و گفته بود: این رزمایش توانسته است هماهنگی بسیار خوبی بین نیرو‌های زمینی، پدافند هوایی، نیرو‌های هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با یک مدیریت متمرکز برای استفاده از توان بزرگ پهپادی ارتش در مناطق مختلف به ویژه در مرز‌ها برای پایش و مراقبت مرزی ایجاد کند.
باید به این نکته هم اشاره کرد که رزم بزرگ پهپادی ارتش تنها آوردگاه حضور پهپادهای ارتش نیست و ارتش از توان پهپادی خود در همه رزمایش‌ها بهره می‌برد.
* بزرگترین قرارداد پهپادی ارتش و وزارت دفاع
ارتش علاوه بر طراحی و تولید پهپادهای مختلف در نیرو‌های مختلف و بدنه خود ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰ قرارداد بزرگ تامین پهپاد توسط وزارت دفاع برای ارتش به امضای امیر سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش و امیر سرتیپ حاتمی وزیر وقت دفاع به امضاء رسید.
در فاز نخست این توافقنامه، در مدت زمان کوتاهی، مقرر شده تا یک هزار فروند پهپاد توسط وزارت دفاع تولید و به ارتش تحویل شود.
امیر سرلشکر موسوی فرمانده کل ارتش درباره این قرارداد گفت: این قرارداد هم از نظر تعداد و هم از نظر تنوع و کیفیت، قدرت پهپادی ارتش جمهوری اسلامی ایران را تا حد بسیار بالایی ارتقاء خواهد داد.
امیر سرتیپ حاتمی وزیر وقت دفاع نیز با اشاره به نقش مهم پهپادها در ابعاد مختلف رزم اعم از شناسایی، رزمی و پهپاد هدف گفت: امروز نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در حوزۀ پهپادی در ردۀ پنجم یا ششم قدرت‌های دنیا قرار دارد و ما در تأمین پهپادهای پیشرفتۀ مورد نیاز نیرو‌های مسلح خودکفا هستیم.
* گام بلند ارتش برای تبدیل به یگانه قدرت پهپادی منطقه
با توجه به اهمیت نقش پهپادها در نبرد‌های امروز و حرکت ارتش به سوی تجهیز هر چه بیشتر به انواع مختلف آن‌ها به نظر می‌رسد که فرماندهان ارتش قصد دارند تا تبدیل ارتش به یک قدرت بزرگ اقتصادی گام‌های بزرگ تری نیز بردارند. البته باید منتطر ماند و دید که اقدام بعدی ارتش در حوزه پهپادی چه خواهد بود و بیشتر چه افرادی از آن غافلگیر خواهند شد.
منبع: فارس