دهقان مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانک مرکزی در برنامه گفتگوی ویژه خبری در خصوص رصد تراکنش های بانکی به سوالات زیر پاسخ داد.
سوال: چه مواردی طعمه حساب های اجاره ای می شود؟
دهقان: برخی افراد به جای یک فرد دیگری حساب باز می کنند اما تمام ابزار برداشت در اختیار افراد دیگری است که به صورت شبکه‌ای کار می‌کنند. افرادی هستند که از هویت این عده سوء استفاده می‌کنند.
مدل دیگری وجود دارد که قسمتی از حساب در اختیار آن شخص است اما ابزار حساب در اختیار کلاهبردار قرار می‌گیرد. عملاً هم خود فرد از حساب استفاده می کند و هم کلاهبرداران استفاده می کنند .در حالت سوم فرد کل عملیات را خودش انجام می دهد اما پول و وجوه متعلق به خودش نیست.
ممکن است در فضای مجازی با پیشنهادهای اغواکننده، افرادی که کم سواد هستند و یا بحث نیاز مالی دارند مورد سوء استفاده قرار بگیرند.
در موارد حضوری ممکن است بحث حساب های اجاره ای مطرح نباشد. ممکن است به عنوان یک کارمند فرد استخدام شود اما از هویت او جهت امر خلاف سوء استفاده شود. در خیلی از پرونده های کلان متاسفانه شاهد این معضل بوده ایم.
سوال: تصمیم گیری بانک مرکزی در خصوص حساب های اجاره ای به چه صورت است؟
دهقان: مردم باید بیشتر راجع به موضوع حساب های اجاره‌ای توجیه شوند. در اختیار قرار دادن حساب به منزله قرار دادن قسمتی از هویت فرد به شخص دیگری است. در خیلی از پرونده‌ها افرادی که خلافکار های اصلی بودند در حوزه های مختلف در حوزه قمار، شرط بندی و فرار مالیاتی دسترسی به این افراد ساده نبود.
بعضاً افراد اصلی خارج از کشور بودند و زمانی با این پرونده مواجه می شدیم که در پرونده بحث قضایی پیش می‌آمد و بحث های پلیسی مطرح می شد.
با چند دستورالعمل بانک مرکزی که در این حوزه وجود دارد بنای رصد سیستمی هم نیز فراهم شده است، یعنی لایه دفاعی مقداری قبل تر می آید، یعنی قبل از اینکه جرمی به وقوع بپیوندد شبکه بانکی تا جایی که امکان دارد جلوی این موضوع را می گیرد.
باید گام به گام پیش برویم، گام بزرگی در این راستا ایجاد شده به طوری که ما خودمان ۴ مرحله را پیش‌بینی کرده‌ایم.
سوال: بانک مرکزی در این راستا چگونه عمل می کند؟
دهقان: آستانه‌ای تعیین شده که سال مالی را در بر می گیرد یعنی تراکنش هایی در یک سال مالی فرد می تواند انجام دهد که در حداکثر آستانه تعیین شده باشد.
هر موسسه به صورت مجزا این کار را انجام می دهد اما حداکثر آستانه ای که بانک می تواند تعیین کند آستانه‌ای است که بانک مرکزی مشخص می کند. باید به مردم اعتماد کرد اصلی ترین بخش خود اظهاری مردم است. مردم مشاغلشان را بگویند. وقتی درباره نظام مبارزه با پولشویی صحبت می‌کنیم در اسناد و مستندات سه گام را مطرح می‌کنیم؛ گام اول خوداظهاری، گام دوم مستندات و گام سوم استعلام از سامانه ها است.
سوال: ذینفع واقعی در مبارزه با پولشویی کیست؟
دهقان: بانک مرکزی کاملا به صورت نظام‌مند، هوشمند و سامانه ای اقدام به رصد می‌کند، گام‌های موثری در بانک مرکزی برداشته شده که قابل اتکاء است. تعامل بسیار خوبی با سازمان امور مالیاتی انجام شده است . آیین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی پیش‌بینی شده است که وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی برای شغل افراد تکلیف تعیین شده که اقدامات خوبی در این رابطه صورت گرفته است.
اطلاعات خوبی در کشور وجود دارد. بنای بانک مرکزی بر این است که از تمام سامانه هایی که وجود دارد حداکثر استفاده را کند و کمتر به سراغ مردم برویم .
نیازی به مراجعه نیست. سند به صورت سیستمی دریافت می شود. تمام بنای ما به صورت سیستمی است.
سوال: چند درصد به صورت سیستمی کار دنبال می‌شود؟
دهقان: در شبکه بانکی آمادگی سیستمی به صورت سامانه ای وجود دارد .قابلیت اجرا به سامانه های بیرون از شبکه بانکی برمی گردد.
طبق بخشنامه جدید بانک مرکزی، بانک‌ها موظفند حساب افرادی که تراکنش‌شان بیش از سقف معین می‌شود را رصد کرده و از صاحب حساب مدارک علت واریز را درخواست کنند و درصورت تایید شدن مدارک، این افراد بدون مشکل به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
افرادی که چند شغل یا فعالیت اقتصادی دارند، دو ماه مهلت دارند که با مراجعه به بانک و ارائه اسناد، سقف گردش حساب خود را بالا ببرند.
محمد برزگری رئیس مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی در ادامه برنامه به بیان دیدگاه های خود پرداخت.
سوال: میزان سوء استفاده از حساب های بانکی چقدر بود؟
برزگری: این حساب ها مشخص نیست که چقدر است. یکی از راهکارهایی که می توان بحث فرار مالیاتی و منبع آن را ایجاد کند این است که هر شخص در قالب هویت شخص دیگری فعالیت تجاری داشته باشد. بحث کارت بازرگانی مطرح است یعنی یک شخصی در قالب یک بازرگان غیر واقعی و با اسم شخص دیگری واردات را انجام می‌دهد و یا گفته می‌شد که برخی از اشخاص در قالب نام اشخاص دیگر ارز می گیرند.
سوء استفاده های دیگری از جمله بحث حساب های اجاره‌ای مطرح است، هرچه جلوتر می آییم موارد جدیدترمی شود.
سوال: مجموع پرونده هایی که تا الان تشکیل شده چقدر است؟
برزگری: در بحث کارت بازرگانی پرونده های عجیبی داریم اما با هماهنگی که با بانک مرکزی داریم یک سالی است که در حال پیگیری هستیم لذا بحث تفکیک حساب‌های بانکی تجاری و شخصی در قالب پوشش دادن به این معضل است.