آقای علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی  با حضور در برنامه صف اول به سوالات زیر در خصوص  آسیب شناسی ارز ۴۲۰۰ تومانی بر اقتصاد ملی، تشریح سیاست مردمی‌سازی و عادلانه‌سازی نظام یارانه‌ها، اقدامات بانک مرکزی درقبال تامین ارز، تشریح سند تحول و اصلاح نظام بانکی پاسخ داد.

 چگونه  پیش از این ۷۰ میلیارد دلار تزریق شده ، ولی تاثیر آنچنانی نداشته است؟

صالح آبادی: ارز پیش از این به حلقه اول پرداخت می شد و به دلیل آنکه به وارد کننده داده شده بود به جای اینکه مردم و مصرف کننده برسد و انحراف‌هایی داشته است.

زمانی که به وارد کننده ارز ۴۲۰۰ داده می‌شد اولا تفاوت نرخ ارز و سامانه نیما قابل توجه بود و واردات بیش از نیاز کشور بود.  ارز ارزان بود واردات بیشتر بود که  به قاچاق منجر می‌شد به تولید هم آسیب جدی وارد شد.

شکل پرداخت یارانه اصلاح شده است و مردم اصلاح این یارانه را می‌بینند و این شکل جدید بسیار مناسب شده نسبت به قبل چرا که پیش از این به واردات اختصاص یافته بود و  سر سفره مردم نبوده است.
 
اصلاح قیمت نیاز به توضیح دارد. ورود به این موضوع جسارت و جرات می‌خواهد و دولت سیزدهم هم باید برای مردم توضیح دهد.

اگر اصلاح یارانه‌ها زودتر اجرایی می‌شد بهتر بود. باتوجه به جنگ اوکراین قیمت جهانی کالاها افزایش پیدا کرد و خیلی از کشورها تعرفه واردات را صفر کردند و انگیزه قاچاق از کشور ما بیشتر هم شد.بنابراین اگر امسال ارز ۴۲۰۰ ادامه پیدا می‌کرد هدر رفت منابع ارزی بیشتر می‌شد.

 چه مقدار رانت از طریق ارز ۴۲۰۰ صورت می گرفت؟

صالح آبادی: ارز ۴۲۰۰ تومانی رانت‌های ایجاد می‌کرد و این رانت‌ها حجم زیادی از منابع ارزی را اختصاص می‌داد و مردم ارز ارزان  و کالای ارزان را احساس نمی‌کردند . تمامی حلقه‌های تولید کننده و توزیع کننده استفاده می‌کردند، اما مردم استفاده نمی‌کردند . اکنون یارانه به اقشار هدف و گروه‌ها پرداخت و به شکل دیگری توزیع می‌شود.

مشکلی در تامین ارز کالاهای اساسی نداریم

تامین ارز از سوی بانک مرکزی برای کالا و مواد اولیه طبق روال گذشته انجام می‌شود؟

صالح آبادی: ارز مورد نیاز اکنون تامین با نرخ نیما است که راحت‌تر تامین می‌شود در گذشته چون نرخ ترجیحی بود صرفا بانک مرکزی تامین می‌کرد، اما وقتی ارز نیمایی می شود، بخش خصوصی صادرات غیر نفتی برای کالای اساسی ارز را تامین می‌کند بنابراین ارز بهتر تامین می‌شود.

هیچ مشکلی در تامین ارز کالاهای اساسی نداریم و خوشبختانه درآمد ارزی به دلیل افزایش قیمت نفت و رشد ظرفیت تولید نفت بیشتر هم شده است بنابراین هیچ مشکلی در این بخش نداریم.

 وضعیت در حوزه صادرات  با وجود صحبت‌های مقامات آمریکایی به چه شکلی است؟
 
صالح آبادی: در حوزه صادرات غیر نفتی وضعیت خوب شده است. ۵۵ هزار میلیارد تومان ارز تامین کردیم و ۳۰ هزار میلیارد امسال از سال گذشته تامین ارز بیشتر می‌شود. در حوزه نفت و صادرات نفتی هم قمیت نفت افزایش یافت و ظرفیت تولید افزایش یافته ظرفیت تولید نفت به قبل از تحریم‌ها برگشته است. روابط بانکی ما با کشورهای دوست و همسایه بهتر شده و درحال  توسعه است.

 تحولات بین الملل در دلار زدایی در مبادلات کمک کرده است؟

صالح آبادی:از زمان تحریم روسیه،  با سازوکار‌های  که اجرا شده ثبات خوبی در بازار ارز ایجاد شده است و روسیه به جای استفاده از دلار و یورو  از ارز محلی استفاده کرده است و این نشان می‌دهد که آمریکا ابزار تحریم خود را از دست داده است. کشور‌های اروپایی وابستگی زیادی به گاز ونفت روسیه دارند و با ابتکارات جدیدی سازگار جدیدی را به کار گیرند.

اخیرا به کشور‌هایی که نفت می‌فروختیم میزان صادرات افزایش یافته است.
 

عدم پیوستن به اف‌ای تی اف چه اتفاقی را در پی داشت؟

صالح آبادی: این موضوع مانع جدی در شرایطی تحریمی نبود. شرایط تحریم سازوکار‌های خودش را دارد. با کشورهایی که رابطه همکاری مشخصی داریم، FATF مانع تجارت و تعامل ما نیست.

برنامه بانک مرکزی برای مقابله با قاچاق ارز چیست ؟

صالح آبادی: موضوع قاچاق مهم بود و در یکی دو هفته گذشته قانون قاچاق ارز اصلاح شد و در قانون جدید به ویژه در بخش ارز مواد مهمی دیده شده است. سازوکار‌های مختلفی را انجام دادیم هر ریال در تمامی نقل و انتقالات رصد می‌شود و هر اقدامی خارج از شبکه صرافی قاچاق محسوب می‌شود . در نقل و انتقالات اشراف وجود دارد و معاملات خارج از شبکه بررسی می‌شود و سازمان مالیاتی با وضع مالیات هم در این بخش کمک می‌کند.

عمده پوز‌ها دارای پرونده مالیاتی هستند  نقل و انتقال وجوه نیاز به مستند سازی دارد در آینده نزدیک هم تفکیک حساب‌های شخصی و تجاری  اجرا می‌شود که می‌تواند به شفافیت وجوه ریال کمک کند.

قانون ۱۳۹۲ کلید خورد، اما ۱۴۰۱ عملیاتی شد، چرا؟

صالح آبادی: سامانه‌ها امکانات خوب نظارتی فراهم کرده اند و یکی از مهم‌ترین سامانه‌ها، سامانه جامع تجارت است که اجرایی شده و به شفاف سازی در این بخش بسیار کمک می‌کند و در کنار سامانه های مختلف که جزیره‌ای بوده و به این موضوع قاچاق کالا بسیار کمک کرده است .

استفاده از سامانه سمات به کجا رسید؟

صالح آبادی: روند سامانه سمات بسیار خوب است و تعهداتی که بانک‌ها دارند، در این سامانه ثبت می‌شود. سامانه سمات به مرور در حال تکمیل است و قواعد نظارتی در آن پیاده سازی می‌شود.در این سامانه قاعده ای در حال وضع است که اگر بانکی بخواهد به شرکت‌های تابعه و وابسته به خودش تسهیلات دهد، قواعد نظارتی بانک مرکزی محدودیت‌هایی دارد که این محدودیت‌ها در زمینه اعطای این تسهیلات، مد نظر است و سامانه سمات اجازه پرداخت این تسهیلات خارج از چارچوب را نمی‌دهد.

سامانه سمات تا پایان سال هوشمند و در بانک مرکزی تمام تراکنش‌های افراد رصد خواهد شد.

برنامه بانک مرکزی برای اصلاح و کنترل ترازنامه بانک‌ها چیست؟

صالح آبادی: اصلاح و کنترل ترازنامه بانک‌ها از برنامه‌های جدی ما در بانک مرکزی است تا رشد خلق پول در شبکه بانکی کنترل شود به زودی با هوشمند سازی نظارت‌ بر سپرده‌ها و تسهیلات و در نتیجه خلق پول بانک‌ها به صورت دقیق و کامل کنترل خواهد شد.

 استقراض دولت از بانک مرکزی، برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و اوراق منتشر شده توسط دولت از اتفاقاتی است که در رشد پایه پولی و نقدینگی تاثیر گذار است که در حال اصلاح است .

از سوی دیگر به طور قطع اصلاح ارز ۴۲۰۰ هم به کنترل پایه پولی کمک می‌کند.امسال برای اولین بار در قانون بودجه درنظر گرفته شد که اگر بانک‌ها خط اعتباری درخواست کنند باید وثیقه یا اوراق به بانک مرکزی ارائه دهند و این اقدام در سال گذشته نبوده است .

حوزه پایه پولی و رشد آن امسال وضعیت بهتری پیدا کرده است همین اقدامات با انضباط بیشتری در دولت انجام می شود و باعث شده که بدهی دولت در مسیر کاهش حرکت می کند.

 میزان تورم ناشی از یارانه ها چقدر می شود؟

صالح آبادی: تورم ها محاسبه شده، همه اعداد و ارقام نشان می دهد که کسری بودجه امسال جبران می شود و کمتر از ۱۰ درصد آثار تورمی  این طرح را شاهد خواهیم بود.

بانک‌ها باید برای مدیریت چه اقداماتی باید انجام دهند؟

صالح آبادی: در گذشته اوراق را صرفا بانک‌ها خریداری می‌کردند که امسال صندوق‌ها نیز در این موضوع مشارکت خواهند کرد. همچینن کسری بودجه دولت از طریق انضباط مالی با برنامه‌ها و جلسات منظمی که بین بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد پیش می‌رود کنترل می شود.

امسال همچنین با بهبود درآمدهای ارزی دولت بدهی‌های دولت به بانک مرکزی تسویه می شود.

 در اصلاح رابطه بانک‌ها با مشتریان چه اقداماتی صورت گرفته است؟

صالح آبادی: در بخش تسهیلات خرد بایستی دسترسی مردم به منابع بانکی و وثایقی که باید به بانک‌ها بدهند تسهیل شود که خوشبختانه انجام و ابلاغ شد. همچینن امکان اعتبارسنجی و افتتاح حساب و امضای الکترونیک برای انجام غیرحضوری کارهای بانکی انجام شد. طبق آخرین بخشنامه‌ای ابلاغ کردیم تا با اعتبارسنجی مناسب و با حداقل وثایق مردم بتوانند تسهیلات خرد تا ۲۰۰ میلیون تومان دریافت کنند که حتما نتایج خوبی خواهد داشت.

 زیرساخت‌های کالابرگ الکترونیکی تا کجا آماده شده است؟

صالح آبادی: این موضوع در زمینه نانوایی‌ها، به صورت آزمایشی در یکی از استان‌ها در حال انجام است و در صورتی که موفقیت آمیز باشد، می‌تواند به کالا‌های دیگر هم تعلق پیدا کند و شاید در این بستر، بتوان یارانه را پرداخت کرد.

در زمان خرید، یک بخشی از قیمت کالا توسط افراد و مابه التفاوت آن، از محل سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها پرداخت خواهد شد که زیرساخت‌های فنی جدید لازم دارد.

متولی تامین این زیرساخت‌ها چه دستگاهی خواهد بود؟

صالح آبادی: متولی آن وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی هستند. حدود دو ماه زمان برای تهیه این زیرساخت‌ها برآورد اولیه شده که این دوماه برای سایر کالا‌ها هم هست.