از اواسط ماه رمضان در مشهد بنر‌هایی مشاهده می‌شد که خبر از یک اجرای متفاوت در سمت حاشیه شهر می‌داد. هفته پیش با انتشار خبر اجرای برنامه سه گروه موسیقی از کشور‌های اسلامی اجرای این برنامه قطعی‌تر شد. برنامه ماه امت با اجرای سه گروه هنری از کشور‌های پاکستان، افغانستان و لبنان در سبک خود برنامه‌ای جدید در مشهد است. برنامه‌ای بدیع که در منطقه گلشهر (شهید آوینی) که از مناطق کمتر توسعه یافته است اجرا می‌شود.
آشنایی با سبک موسیقی‌های اجرا شده
قوالی و اشعار مذهبی
قوالی یکی از سبک‌های موسیقی است که بسیاری آن را با ریتم شورانگیزش می‌شناسند. طی چند دهه گذشته پاکستان مهد اصلی قوالی بوده است.البته جالب است بدانید که تاریخچه قوالی به قرن هشتم هجری بر می‌گردد.
بیشتر بخوانید
در این سبک موسیقی به صورت معمول اشعاری مذهبی در ستایش خدا یا مدح پیامبر و بزرگان دین مانند حضرت علی (ع) خوانده می‌شود.
موسیقی قوالی را نزدیک به تفکرات عرفانی در نظر می‌گیرند. هدف مدنظر قوالی که هم‌ریشه با قول (کلمه عربی به معنای حرف و صحبت) است، توجه دادن شنونده به خداست.
نوع اجرای متفاوت موسیقی قوالی
نوع اجرای موسیقی قوالی تا حدی متفاوت با اجرا‌هایی است که در بسیاری از اجرا‌های موسیقی می‌بینیم. تعداد اعضا و اجرایی متفاوت هر گروه قوالی نزدیک به ۱۰ عضو دارد.
در هر گروه معمولا یک خواننده اصلی و دو خواننده پشتیبان حضور دارند. البته بقیه اعضا در برخی قسمت‌ها ممکن است خواننده اصلی را همراهی کنند. اعضا به صورت سنتی روی زمین می‌نشینند. جدای از آلات موسیقی که در قوالی توسط اعضا نواخته می‌شود، دست زدن اعضای گروه هم یکی از ابزار‌هایی است که آن‌ها برای پرشورتر کردن اجرای خود از آن بهره می‌گیرند. آلات موسیقی در قوالی محدود و معمولا شامل هارمونیه که شبیه پیانوی بسیار کوچکی است، در کنار طبله و سارنگ است.
منقبت خوانی بخشی از فرهنگ مذهبی تشیع در افغانستان
منقبت خوانی غنی‌ترین فرهنگ مذهبی تشیع در افغانستان به دلیل قدردانی از مناسبت‌های مذهبی مخصوص ولادت‌ها و شهادت‌های ائمه معصومین (ع) است.
اشعار جان‌دار، با محتوا، تربیتی، اخلاقی، از آغاز با اذکار الهی، اوصاف نبوی و مدح و مناقب معصومین علیهم السلام و در پایان با التجأ به درگاه الهی ختم می‌شود.
مناقب در عموم توسط اشخاص مسن و با داشتن یک عصا در دست و با بیان اوصاف و القاب الهی، نبوی و اهل بیت شروع شده که زمینه سازی برای مناجات کردن پروردگار عالم است.منقبت خوانی؛ در کابل، هرات و ولایات شمال افغانستان مخصوصاً مزارشریف در گوشه و کنار این ولایت هنوز این فرهنگ دوستداشتنی نفس می‌کشد و با حضور پر شور و شوق مردم برگزار می‌گردد.
گروه موسیقی حزب الله لبنان:
گروه موسیقی حزب الله لبنان بنا بر گفته اعضای خود از زمان حمله اسرائیل به لبنان شکل گرفت و تاکنون چند نسل مختلف از هنرمندان موسیقی دراین گروه حضور داشتند.
رویداد ماه امت و تبادل فرهنگی
موسیقی بخشی از فرهنگ هر ملتی را تشکیل می‌دهد و دعوت از کشور‌های همسایه و کشور‌هایی که دارای اشتراکاتی هستیم می‌تواند به تقویت تبادل فرهنگی کمک کند.
فرزانه نزاکتی دکترای علوم ارتباطات اجتماعی و پژوهشگر می‌گوید: اجرای موسیقی در برنامه ماه امت می‌تواند به تقویت اشتراکات فرهنگی کمک کند، چون در کشور ما جمعیت زیادی از مهاجران افغانستان زندگی می‌کنند و پاکستان نیز همسایه شرقی ما است و با کشور لبنان نیز در بحث ارتباطات ایدئولوژیک دارای اشتراکاتی هستیم.
او می‌گوید: اجرای این گروه‌های موسیقی در مشهد را می‌توان از دو جهت رویدادی مثبت تلقی کرد. بحث اول آن همین تبادل فرهنگی است که به آن اشاره شد. در واقع اجرای این چنین برنامه‌هایی به اتباع این کشور‌ها در ایران مثل اتباع افغانستان احساس خوبی می‌دهد و مورد استقبال آن‌ها نیز واقع می‌شود و هم اینکه این چنین برنامه‌هایی می‌تواند جایگزین رویداد‌های فرهنگی غرب گونه در مشهد باشد.
تناسب موسیقی اجرا شده با فضای فرهنگی شهر مشهد
این پژوهشگر ارتباطات ادامه می‌دهد: قبل از اجرای این برنامه انتقاد‌های زیادی وارد شده بود که چطور این گروه‌های موسیقی در مشهد مجوز اجرا گرفتند، اما گروه‌های موسیقی دیگر مثل گروه‌های پاپ اجازه اجرای برنامه در مشهد را ندارند که در پاسخ به این دسته از منتقدان باید گفت که نوع موسیقی گروه‌های موسیقی در برنامه ماه امت سازگاری بیشتری با فضای فرهنگی مشهد دارد.
تقویت فضا‌های چند فرهنگی در شهر مشهد
به گفته نزاکتی مشهد کلانشهری است که تعداد مهاجر زیادی دارد و ظرفیت اجرای رویداد‌های بین المللی نظیر ماه امت را دارد و می‌تواند فضای چند فرهنگی را در این شهر تقویت کند.
او می‌گوید: همچنین اجرای رویداد ماه امت در حاشیه شهر نکته بسیار مثبتی است. این مساله اعتبار بخشیدن به حاشیه شهر است. این رویداد در منطقه‌ای برگزار شده است که بیشترین مخاطب (مهاجران افغانستان) را داشته است و همچنین این برنامه نیز مخاطبانی از نقاط دیگر شهر نیز خواهد داشت و حرکتی مخالف بحث‌های مرکز- پیرامون است که معمولا امکانات و رویداد‌های مهم در نقاط مرکز و شمال شهر‌های بزرگ است.
تقویت هویت‌های محلی با برگزاری رویداد ماه امت
معاون فرهنگی شهردار مشهد می‌گوید: سیاست جدید این دوره از مدیریت شهری خروج از مرکز محوری است وقتی همه امکانات در مرکز شهر متمرکز باشد، ساکنان مناطق حاشیه برای دسترسی به این امکانات مجبور به رفت و آمد به مرکز شهر هستند بنابراین دیگر در محله خود احساس هویت نمی‌کنند و دیگر سطحی از توانمندی در این مناطق اتفاق نمی‌افتد و ساکنان این مناطق بعد از بهبود وضعیت اقتصادی ترجیح به مهاجرت از این محله‌ها می‌دهند.
دستیابی به انسجام اجتماعی
باغگلی می‌گوید: مشهد سال‌ها است میزبان مهاجرانی از افغانستان است. این مهاجران طی این سال‌ها بخش‌هایی از فرهنگ خود را به کشور میزبان آورده اند و اجرای این برنامه به بازنمایی ظرفیت فرهنگی این کشور‌ها کمک می‌کند.
به گفته او اجرای این قبیل برنامه‌ها باعث می‌شود مردم از سایر نقاط شهر به حاشیه شهر بیایند و توانمندی و ظرفیت فرهنگی مهاجران را ببینند. این امر باعث می‌شود اعتماد به نفس، سرمایه فرهنگی و هویت محلی در این مناطق تقویت شود. تکرار این برنامه در موقعیت‌های مختلف یک انسجام اجتماعی مطلوبی را ایجاد کند که رسیدن به این انسجام اجتماعی هدف نهایی ما است.
فرصتی برای تبادل فرهنگی و دستیابی به زیست مومنانه
شعار رویداد ماه امت، مشهد جهانشهر برکت و کرامت است. معاون فرهنگی شهردار مشهد می‌گوید: بحث مشهد به عنوان جهانشهر با این نگاه مطرح می‌شود که ما در شهری زیست می‌کنیم که تنوعی از فرهنگ‌های مختلف را در کنار همدیگر داریم. حالا این فرهنگ‌ها هر چقدر دقیق‌تر و عمیق‌تر همدیگر را بشناسند تبدیل به یک فرصت مطلوب برای ارتباطات بعدی می‌شود.
بیشتر بخوانید
باغگلی درباره نوع موسیقی‌های انتخاب شده برای اجرا در شهر مشهد می‌گوید: ما به دنبال تقویت اشتراکات هستیم بنابراین گروه‌ها و موسیقی‌هایی با محتوای معنوی و انقلابی جایگاه بیشتری در شهر مشهد دارند. زیرا هدف ما توانمندی برای زیست مومنانه و انقلابی است. منظور از انقلابی در این جا به مفهوم ضد ظلم بودن است.
او ادامه می‌دهد: باور ما این است که مشهد جهانشهر است و فرهنگ‌های مختلف در این شهر کنار هم زندگی می‌کنند. علت این همزیستی وجود مضجع شریف حرم مطهر رضوی است و وجود بارگاه رضوی فرصتی برای علاقه‌مندان به معنویت است.
گزارشگر: مریم مزروعی
حالا بیا پایین..