بیشتر روایت‌هایی که در تاریخ این خطه بر جای مانده حاکی از آن است که رمضان‌خوانی در روزهای نیمه دوم ماه خدا برگزار می‌شودواین آیین کهن حدود ۱۴۰۰ سال قبل یعنی اوایل اسلام نیز در سیستان مرسوم بوده است.
مردم سیستان با غبارروبی مساجد، نذر و حضور بر سر خاک اموات و پخت انواع نان محلی و کلوچه سنتی در روزهای آخر ماه شعبان، خود را برای ماه رمضان آماده می کنند، اکنون با فرا رسیدن ماه مبارک با آمادگی کامل به عبادت و راز ونیاز با خدا می‌پردازند.
"ماه روزَه" عنوانی است که مردم سیستان در زبان محلی برای ماه رمضان استفاده می‌کنند.
محمد شهرکی کارشناس فرهنگی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: برپایی نشست‌های مذهبی، دعا و مراسم ذکر مصیبت اهل بیت (ع) و دوره‌های قرآن از دیگر مراسم مرسوم در بین مردمان منطقه سیستان به ویژه بانوان سیستانی در ماه مبارک رمضان است.
او گفت: از دیگر سنت‌های این خطه می‌توان به نذور پس از افطار اشاره کرد که مردمان در حد وسع، قوت خود را با دیگران تقسیم می‌کنند و روزه خود را باز می‌کنند.
شهرکی گفت: درحال حاضر حضور دسته‌جمعی نمازگزاران در ماه مبارک رمضان در مساجد با رعایت شیوه نامه ها و برگزاری نماز‌های یومیه به صورت جماعت و صرف افطاری ساده در برخی مساجد از دیگر آداب مردم این منطقه است.
سحر خوانی از سنت‌های مهم و ماندگار منطقه سیستان است که بر اساس برخی از روایات موجود، آیین سحرخوانی و رمضان‌خوانی بیش از یک هزار سال پیش یعنی از اوایل اسلام، در سیستان مرسوم بوده و در ماه مهمانی خدا در این خطه اجرا می شود.
شهرکی کارشناس فرهنگی گفت: در آیین سحرخوانی، چند نفر از ریش سفیدان و معتمدان روستاهای سیستان قبل از آغاز سحر از خواب بیدار شده و با رفتن به پشت بام خانه ها با خواندن اشعار محلی و مذهبی مردم روستا را از فرارسیدن وقت سحر باخبر می کنند.
این افراد اشعار مذهبی و سروده های شاعران از جمله، خواجه عبدالله انصاری و باباطاهر را با صدای بلند بر پشت بام ها می خوانند.
آیین رمضان خوانی در میان مردم منطقه ار محبوبیت خاصی برخوردار است.
به گفته شهرکی رمضان خوانی که در شب‌های رمضان اجرا می‌شود، به اینصورت است که جمع زیادی از جوانان و نوجوانان هر محله در مقابل منازل مردم جمع می شوند و اشعار محلی را با صدای رسا می خوانند.
از جمله آن شعار" رمضو الله الله رمضو، رمضو الله خوشنوم خدا، رمضو اومده مهمونش کنه، گوو گوساله ره قربونش کنه،ای سرا از کنه که کولک داره، اگه فهمو صابیو بورک داره،ای سرا از کنه که رو و باده، دو پسر داره که نو دوماده" است. شرکت کنندگان در این آیین پس از اجرای برنامه رمضان خوانی برای دریافت هدایا از سوی صاحبخانه در انتظار می‌مانند.
سپس صاحبخانه با چهره‌ای گشاده با قدری کلوچه محلی یا مقادیری پول یا مواد غذایی در حد توان و وسع خود، به جمع رمضان خوانان پیوسته و در صورت تمایل همراه آنان رفته یا مواد غذایی و پول در اختیار آنان قرار می‌دهد.
آیین رمضان خوانی سیستان در سال ۹۱ در فهرست مواریث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
آداب اهل سنت سیستان و بلوچستان در ماه رمضان
مولوی عبدالغنی دهانی استاد حوزه اهل سنت سیستان وبلوچستان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: زنان و مردان بلوچ از نیمه دوم ماه شعبان خانه را غبارروبی کرده و زمینه برگزاری آداب و رسوم رایج این قوم در ماه رمضان را فراهم کرده و اینگونه خود را برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می‌کنند.
او گفت : بعد از نظافت مساجد توسط مردان بلوچ، زنان بلوچ به روشن کردن مشک و دود دادن مواد خوشبویی به نام "سوچکی و اوددار" اقدام می‌کنند.
مولوی دهانی گفت: با آغاز ماه مبارک رمضان هر شب قبل از اذان صبح مراسم سحرخوانی اجرا می‌شود.
او به خواندن نماز ۲۰ رکعتی تراویح که هم اکنون در مساجد استان اقامه می‌شود اشاره کرد و گفت: یکی از سنت‌هایی که از دیرباز تاکنون در این منطقه رواج داشته و مردم اهل سنت سیستان و بلوچستان به آن پایبندند و آن را دارای فضائل زیادی می‌دانندهمین نماز تراویح است.
مولوی دهانی گفت: همزمان با شب‌های قدر در دهه آخر ماه رمضان شخصی که معمولاً روحانی است به نمایندگی از همه مردم هر محله، در چادری که در گوشه‌ای از مسجد نصب شده مراسم اعتکاف را برگزار می‌کند و به صورت شبانه‌روزی به تلاوت قرآن و اقامه نماز و دعا و نیایش می‌پردازد و در نهایت شب قبل از عید از مسجد بیرون می‌آید. یک شب مانده به پایان ماه و اعتکاف، اهالی محل و نمازگذاران مبلغی پول را به عنوان هدیه به فرد معتکف تقدیم می‌کنند.
در روزهای پایانی این ماه هم مردم سیستان و بلوچستان مراسم ویژه‌ای را برای استقبال از عید فطر، عید بزرگ مسلمانان دارند و در نقاط مختلف استان گاهی دیده می‌شود که مردم ۳ روز به جشن و شادمانی این روز بزرگ دینی می پردازند که این نشان‌دهنده جایگاهی عظیم معرفت دینی میان مردمان سیستان و بلوچستان است.
گزارش از گنجعلی