گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و با کیفیت برنج در کشور به شمار می‌آید. ۲۳۸ هزار هکتار از اراضی این استان شالیزاری است که رتبه نخست کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و رتبه دوم تولید برنج را به خود اختصاص می‌دهند.
تغییرات و نوسانات قیمتی برنج در هرکجای کشور تاثیر مستقیم بر استان گیلان خواهد داشت و دامنه این تغییرات مختص به مصرف کنندگان نبوده است و از شالیزار تا سفره مردم را در بر می‌گیرد.
طی هشت ماه اخیر از پایان آخرین برداشت برنج در استان گیلان، قیمت این محصول استراتژیک نوسانات بزرگی را به خود دید و به طور میانگین ۵۰ تا ۷۰ درصد تغییر را نسبت به مردادماه سال گذشته تجربه کرد که البته با توجه به خرده مالکی اراضی شالیزاری استان به طور بالقوه میتوانست بخشی از هزینه کشت را جبران کند.
در آستانه نخستین روزهای فصل کشت برنج در گیلان، شاهد انشار قیمتهای جدید این محصول استراتژیک در فضای مجازی هستیم که بررسی های میدانی نشان میدهد نه تنها همخوانی با واقعیت ندارد، بلکه گمان می رود نوعی زمینه سازی برای سودجویی بیشتر است.
اما بخش اعظم این سود همواره و به طور سنتی در جیب دلالان بازار رسوب می‌کند، زیرا کشاورزان به طور سنتی در فصل کشت زندگی را براساس قرض می‌گذرانند و در پایان فصل کشت بخش بزرگی از ارزش محصولاتشان را بدهکار خواهند بود.
از طرف دیگر قیمت برنج امروزه یکی ازدغدغه های احاد مردم به عنوان مصرف کننده است که طی چند سال اخیر به دلیل مدیریت نادرست اقتصادی در دولت گذشته با مشکلات معیشتی سختی مواجه هستند و هرگونه نوسانات مجازی یا واقعی در سبد معیشتی آنان می تواند بر رنج آنها بیافزاید.
برنج از فضای مجازی تا بازار
با این حال با توجه به اینکه تنها چند روز از کاشت نخستین خوشه های شالی در اراضی استان می گذرد، در فضای مجازی و برخی کانال های خبری شاهد اعلام نرخ هایی عجیب برخی از انواع برنج هستیم. برای مثال قیمت برنج نیم دانه هاشمی اعلا سرلاشه به حدود ۸۶ هزار تومان اعلام در فضای مجازی دست به دست شده است.
باید به این نکته نیز اشاره کرد که ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم های کیفی و ارقام گوهر و سپیدرود جزو رقم‌های پرمحصول این استان هستند ارقام کیفی هاشمی و علی کاظمی با ۸۵ درصد بیشترین سهم برنج تولیدی استان را به خود اختصاص می دهند.
طی چندین روز گذشته یک شهروند می گوید در عبور رهگذری در یکی از شهرستان های گیلان قیمت یک کیلو برنج نیم دانه هاشمی ممتاز ۸۵ هزار تومان بوده است (نام شهرستان صرفا برای جلوگیری از افزایش کاذب قیمت این محصول محفوظ مانده است)، موضوعی که نگرانی از افزایش قیمت برنج را دو چندان کرد.
بررسی های میدانی اگر چه نشان‌دهنده افزایش قیمت های سه تا چهار هزار تومانی برنج طی یک‌هفته اخیر است اما در بازار رشت به عنوان بازار مرکزی استان گیلان برنج نیم دانه در این مقطع به قیمت ۸۶ هزار تومان نرسیده است.
طبق بررسی ها قیمت هر کیلو برنج هاشمی سورتینگ شده بین ۷۶ تا ۸۰ هزار تومان (بنا به گفته فروشندگان بسته به کیفیت محصول)، هر کیلو نیم‌دانه غیرسورتینگ هاشمی ۲۸ هزار تا ۳۱ هزار تومان، لاشه هاشمی بین ۴۱ تا ۴۷ هزار تومان و نیم دانه‌هاشمی ۳۵ تا ۴۵ هزار تومان در بازار به مصرف کنندگان عرضه می شود.
علاوه بر این برخی کارخانه داران نیز برنج هاشمی را از درب کارخانه با قیمت ۷۶ تا ۸۰ هزار تومان عرضه می کنند که تقریباً طی ۲ ماه اخیر نرخی ثابت را دنبال می کند.
بازی با سفره مردم
همانطور که بررسی ها نشان میدهد، شایعه افزایش قیمت برنج هاشمی به یکصدهزار تومان نیز که در بهمن ماه سال گذشته قوت گرفت در حد شایعه باقی ماند و هیچگاه شکل واقعیت نگرفت که این رسانه بارها به بررسی میدانی این مسئله پرداخت.
در اواخر بهمن ماه هر کیلو هاشمی ممتاز در بازار رشت ۷۰ هزار تومان، هاشمی دودی ۵۲ هزار تومان ، ممتاز ۶۵ هزار تومان، صدری دودی ۸۵ هزار تومان و صدری ۳۵ هزار تومان قیمت گذاری شده بود.
اگرچه افزایش قیمت ۲ تا چهار هزار تومانی را طی هفته اخیر برای این محصول شاهد هستیم اما رئیس اتحادیه برنج فروشان شهرستان رشت معتقد است که عده ای با خرید شالی یا شلتوک در استان و انتقال آنها به خارج از استان افزایش چندین هزار تومانی برنج را طی هفته اخیر بوجود آورده اند.
اسماعیل محمدی پویا می گوید نظارت مهم ترین دغدغه و نیاز بازار به خصوص محصولات استراتژیک است که برای کنترل قیمت برنج و جلوگیری از آن توسط عده ای سودجو، دستگاههای نظارتی متولی باید بر این موضوع نظارت کنند.
حتی در بررسی میدانی از بازار چندین شهرستان از جمله رشت و آستانه اشرفیه بسیاری از فروشندگان برنج هم معتقد هستند که توجیهی برای افزایش قیمت که گاه بیگاه شاهد آن هستیم، وجود ندارد.
بسیاری از کسبه بازار تاکید کردند که بازار مصرف کشش بهای بیش از این را ندارد و افزایش قیمت می تواند بر فروش محصول تاثیر منفی بگذارد.
جولان بی رقیب بر دسترنج شالیکاران
با توجه به افزایش قیمتها در بخش های دیگر همچون خودرو و مسکن، به نظر می رسد رشد نرخ برنج با توجه به هزینه های کشت برای کشاورزان نه تنها غیرعادلانه نیست بلکه حتی با دخل و خرج کشاورزان همخوانی ندارد. اما موضوع قابل اهمیت آن است که قیمت برنج از زمانی رنگ جهشی به خود گرفت که کشاورزان به عنوان تولید کننده محصول ، عمده دسترنج خود را به بازار عرضه کرده بودند و خود از سود این افزایش قیمت بی نصیب ماندند.
به طور دقیق تر هم اکنون با آغاز فصل شالیکاری، تقریبا کشاورزان تمامی محصولاتشان را فروخته و چیزی برای عرضه ندارند که از افزایش قیمت چه به صورت مجازی و چه به صورت واقعی بهره ببرند. در نتیجه دلالان و احتکار کنندگان در این فضای بی رقیب جولان خواهند داد.
هم اکنون در زمانی که دست کشاورزان از محصول خالی است، افزایش قیمت ها نه تنها نمی تواند سودی برای آنها حتی برای محصولات جدیدشان به همراه داشته باشد بلکه افزایش هزینه ها را در سال زراعی جدید برای آنها رقم خواهد زد.
منبع ایرنا