عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه اینترنتی رای الیوم در مقاله‌ای نوشت: روزنامه ترکیه‌ای حریت در گزارشی با فاش کردن رویکرد رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و دولت او برای باز کردن کانال‌های گفتگو با مقامات سوریه به منظور از سرگیری روابط بین دو کشور به صورت طبیعی، بمب بزرگ سیاسی را منفجر کرد. به نوشته روزنامه حریت، این اقدام در چارچوب راهبرد جدید دولت ترکیه برای به صفر رساندن مشکلات با کشور‌هایی که با آن‌ها درگیر شده بود، به ویژه پس از بهار عربی در طول ۱۰ سال گذشته، صورت می‌گیرد. آنکارا در این مدت در طرح بهار عربی مشارکت داشت و از جنبش اخوان المسلمین پشتیبانی و از اسلام سیاسی و گروه‌های مسلح آن حمایت می‌کرد.
دو طرف ترکیه‌ای تاکنون این خبر را تایید یا تکذیب نکرده اند و عده‌ای آن را فقط برای نبض سنجی و بیانگر تمایل اردوغان برای اصلاح وجهه اش نزد همسایگان عرب ترکیه می‌دانند. به ویژه که طرح اردوغان برای تغییر نظام در سوریه شکست خورد و او در عادی سازی روابط با رژیم اشغالگر صهیونیستی مبالغه آمیز عمل کرد و پرونده ترور جمال خاشقجی را هم به امید احیای روابط اقتصادی با عربستان سعودی بست و پیشتر از این‌ها هم برای بهبود روابط با امارات باز کردن کانال‌های گفتگو با مصر تلاش کرد.
دو جریان در داخل ترکیه و سوریه وجود دارد که رای الیوم با بعضی شخصیت‌های آن‌ها برای آگاهی یافتن از دیدگاه هایشان درباره این مسئله تماس گرفت.
جریان اول می‌گوید این گزارش‌های رسانه‌ای درباره تمایل ترکیه برای باز کردن راه گفتگو با سوریه دقیق نیست و طرف‌های نزدیک به اردوغان هر از چند گاهی اقدام به درز این خبر‌ها می‌کنند تا برای طرف‌های مختلف که دولت سوریه، کرد‌ها و آوارگان سوری در ترکیه در صدر آن‌ها قرار دارند، پیام ارسال کنند. دولت اردوغان می‌خواهد آوارگان سوری را برای اجرای طرح اخراج آن‌ها آماده کند، زیرا موضوع آوارگان به یک مسئله اساسی در تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه به ویژه از سوی مخالفان تبدیل شده است که نظرسنجی‌ها حاکی از فرصت آن‌ها برای پیروزی در انتخابات است.
حسنی محلی کارشناس امور ترکیه تاکید می‌کند این خبرهای درز کرده درست نیست، زیرا اردوغان دشمنی شخصی با بشار اسد رئیس جمهور سوریه دارد و نمی‌تواند با او آشتی کند. زیرا آشتی با او به معنای شکست در پرونده سوریه خواهد بود و آشتی اردوغان با امارات، عربستان، اسرائیل و مصر در چارچوب دور کردن آن‌ها از سوریه صورت می‌گیرد. او تصور می‌کند محبوبیت بسیار زیادی در سوریه دارد.
جریان دوم معتقدند این گزارش‌ها تا حدودی درست است و هیچ دودی بدون آتش نیست. زیرا امارات که هر دو طرف بشار اسد و رجب طیب اردوغان به آن سفر کردند، نقش میانجی را برای از بین بردن اختلافات بین دو طرف ایفا می‌کند و پیش از این دیدار‌هایی بین دو طرف در سطح رؤسای سازمان اطلاعات برگزار شده است و شاید این میانجی گری امارات تا حدودی در شکستن یخ روابط دو طرف و پیشرفت برای اجرای دیدار در سطح سیاسی به ویژه با استقبال روسیه، موفق شده است.
بیشتر بخوانید:
ترکیه پس از ۹ سال به مصر سفیر می‌فرستد
دادستانی ترکیه خواستار توقف محاکمه مظنونان قتل خاشقجی شد
فیصل المقداد وزیر امور خارجه سوریه در سخنرانی خود در روسیه در ماه فوریه گذشته، موافقت مشروط دمشق را برای عادی سازی روابط با ترکیه اعلام کرد و گفت، سوریه و ترکیه دو کشورهمسایه هستند و تاریخ مشترک برای آنکه یکدیگر را درک کنند، کافی است.
آنچه می‌توان از همه این‌ها نتیجه گیری کرد آن است که در سایه نیاز هر دو طرف دمشق و آنکارا به یافتن راه حل‌های سیاسی برای بحران‌های فعلی بین دو کشور، احتمال باز شدن کانال‌های گفتگو بین دو طرف سوریه ترکیه‌ای بیشتر است. به ویژه که تحولات بین المللی ناشی از بحران اوکراین و برجسته شدن نقش روسیه و کمرنگ شدن جایگاه دلار آمریکا و جنگ نیابتی دو کشور روسیه و آمریکا در خاک سوریه، از جمله متغیر‌هایی است که گفتگو‌ها بین آنکارا و دمشق را تسریع می‌کند.
نامه سری که گفته شد اردوغان با واسطه برای سران سوریه ارسال کرد، بر سه موضوع تاکید می‌کند که می‌تواند پایه گفتگو‌ها بین دو طرف باشد.
موضوع اول تاکید بر تمامیت ارضی سوریه و آمادگی برای عقب نشینی نیرو‌های اردوغان.
موضوع دوم تضمین امنیت آوارگانی که به سوریه باز می‌گردند در هر توافقی در آینده.
موضوع سوم مقابله با فعالیت‌های حزب کارگران کردستان از خاک سوریه.
انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی ترکیه سال آینده برگزار خواهد شد و شانس اردوغان و حزب عدالت و توسعه برای پیروزی در آن کاهش یافته است، به همین علت گشایش در روابط با سوریه برای گرفتن برگ برنده مهم مسئله آوارگان سوری از دست مخالفان و بازگرداندن بیشتر تعداد آوارگان سوری به کشورشان در چند ماه آینده، برای اردوغان ضروری است. موضوع قابل توجه آن بود که بشار اسد رئیس جمهور سوریه در سخنان اخیرش، از حملات تند به اردوغان مانند گذشته خودداری کرد.
پوتین در اجلاس اخیر سوچی پیشنهادی را به اردوغان برای اصلاح روابط با سوریه با اجرایی کردن معاهده آدانا سال ۱۹۹۸ که امنیت دو کشور را تامین می‌کند و چارچوبی برای همکاری در همه زمینه‌ها به ویژه مبارزه با تروریسم است، ارائه کرد. اما اردوغان در آن زمان از تلاش‌های روسیه برای احیای روابط فرار کرد. به نظر می‌رسد اکنون با نزدیک شدن آغاز بازسازی سوریه که میلیارد‌ها دلار سرمایه‌های کشور‌های خلیج (فارس) نقش بزرگی در آن ایفا خواهد کرد، اردوغان قصد دارد به آن تلاش‌ها برای احیای روابط بازگردد، زیرا خواهان سهم بزرگی برای شرکت‌های ترکیه‌ای در بازسازی سوریه است.
آیا اردوغان به تحقق رویای خود برای نماز خواندن در مسجد اموی دمشق، البته در کنار بشار اسد نزدیک شده است؟ ممکن است در عید قربان آینده چنین اتفاقی رخ دهد؟
چنین چیزی را بعید نمی‌دانیم و از آن استقبال می‌کنیم. زیرا کسی که با مصر آشتی می‌کند و شبکه‌های مخالف آن را تعطیل می‌کند و پرونده ترور خاشقجی را به دادگاه‌های سعودی ارجاع می‌دهد و روابط قوی با امارات برقرار و به این کشور سفر می‌کند و برای اسحاق هرتزوگ رئیس اسرائیل فرش قرمز پهن می‌کند، چرا با سوریه که همسایه آن است آشتی نکند، در حالی که دولت سوریه پیشنهادی جز امنیت، ثبات و همکاری در همه زمینه‌ها ندارد؟