باشگاه خبرنگاران جوان از همدان -کشت و پرورش انگور در ایران از سابقه دیرینه‌ای برخوردار است و با توجه به شرایط اقلیمی مناسب، ایران از گذشته‌های دور یکی از مهمترین مناطق تولید انگور برای مصارف تازه خوری و تولید کشمش بوده است.
امروز نیز انگور یکی از مهمترین محصولات باغی در ایران به شمار میرود.
انگور علاوه بر امکان اشتغالزایی یکی از محصولات ارزآور در کشور بوده و می‌تواند در توسعه صادرات غیرنفتی در بخش کشاورزی سهم به سزایی داشته باشد.
شهرستان ملایر به عنوان دومین شهر استان همدان در جنوب این استان به دلیل وجود باغ های زیاد انگور به عنوان شهر جهانی انگور به ثبت رسیده است.
ملایر پس از همدان دومین شهر بزرگ استان به حساب می‌آید و چند سالی است که گردشگران از آن بازدید می‌کنند و رفته رفته بر شمار تورهای ایرانگردی که مقصد ملایر را انتخاب می‌کنند نیز افزوده شده است.
نظام تولید انگور درّه جوزان ملایر بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارد و سالانه بیش از ۲۴۰ هزار تن انگور از حدود ۱۱ هزار هکتار باغ های این شهرستان برداشت می‌شود، محصولی که بدون شک کلید توسعه کشاورزی استان همدان است و نقش مهمی در صادرات بازی می‌کند.
اما بیشتر این باغ ها به صورت سنتی و موهای انگور بر روی خاک قرار دارند که با این روش هزینه های تولید زیاد است و محصول انگور با آفات بیشتری در طول سال مواجه خواهد شد.
آقای سرفراز از باغداران روستای جوزان ملایر است او می گوید: باغداری اکنون به یک کار پر هزینه تبدیل شده و هزینه های نگهداری از این باغ ها با افزایش دستمزد کارگر زیاد شده و بخش عمده ای از درآمد حاصل از انگور تولیدی را باید برای به کارگیری کارگران پرداخت کرد.
به گفته سرافراز بعد ازبرداشت انگور باید باغ را برای پیشگیری از سرمازدگی خاک کرد و موهای انگور را در زیر خاک قرار داد و با فصل بهار دوباره موها را از زیر خاک بیرون آورد با این کار هم هزینه به باغدار تحمیل می شود و هم موهای درخت انگور دچار آسیب و شکستگی می شوند.
این باغدار روستای جوزان می گوید: اسپار کردن باغ، هرس کردن موها، آبیاری و قیمت بالای کود و سم هم از دیگر هزینه هایی است که به باغدار تحمیل می شود و از سوی دیگر، شرایط آب وهوایی در فصل بهار و آفت ها و سرمازدگی هم ممکن است در برخی از سال ها درآمد باغدار را از باغ های انگور به صفر برساند.
او می گوید: دابستی کردن باغ و اجرای طرح فراز و ایستاده می تواند علاوه بر کاهش هزینه ها، آفات و سرمازدگی در باغ ها را هم کم کند و در نهایت درآمد باغداران افزایش یابد.
استفاده از سیستم‌های داربستی کردن باغات انگور در نقاط گوناگون جهان رایج بوده و مرتب و مستمر در حال کامل شدن است.
در حالی که در بسیار از مناطق کشور ما باغداران همچنان از سیستم‌های سنتی استفاده می‌کنند.
بوته‌های مو در هنگام جوانی قادر به حفظ خود نیستند و اگر به داربست بسته نشوند، تولید آنها برای چندین سال بسیار محدود خواهد شد. این روال ادامه خواهد داشت تا زمانی که تنه قوی شده و بتواند شاخه‌ها و میوه‌ها را حفظ کند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر هزینه هرهکتار باغ انگور برای تبدیل از وضعیت سنتی به ایستاده در حال حاضر بیش از ۱۲۰ تا ۱۳۰ میلیون تومان است.
مهدی میرباقری گفت: در باغ داربستی تناژ در هکتار بالا میرود که منجر به افزایش محصول می شود و هم به دلیل سهولت در امر خاک ورزی نوع آبیاری قطره ای و کاهش هزینه های تولید باعث سودآوری می شود و در نهایت تغذیه اصولی باعث افزایش درصد تبدیل انگور به کشمش خواهد شد.
او گفت: کشاورزان به علت هزینه بالای ایجاد باغ های ایستاده یامدرن رغبتی به احداث آن ندارند در حالی که در باغ های سنتی خسارات دربرابر تغییرات آب وهوایی، سرمای زودرس و بارش نابهنگام زیاد است و موجب کاهش کیفیت محصولات تولیدی شده.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر گفت: امسال برای طرح فراز ۱۵ هکتار سهمیه در نظر گرفته شده است.
بیشتر بخوانید:
در هر هکتار ۳۴۸ میلیون ریال بلاعوض که این مبلغ به‌صورت اوراق بهادار ۱۴۰۳ است که به گفته میرباقری عملا اگر بخواهد بخشی از هزینه‌های باغدار را پوشش بدهد و در بورس نقد شود فقط ۵۰ درصد مبلغ نقد خواهد شد.
طرح فراز در ۱۴۵ هکتار از باغات ملایر اجرایی شده و از این میزان ۱۵ هکتار خود اجرایی و بدون تسهیلات است.
میر باقری می گوید: در مجموع مبلغ کل تسهیلاتی که برای اجرایی شدن طرح فراز در نظر گرفته شده ۶۵ میلیارد و ۵۸۱ میلیون ریال بوده است.
به گفته او متاسفانه در طرح فراز اعتبار مناسبی تاکنون در دوسال اخیر در نظر گرفته نشده که این تسهیلات باید از محل کمک‌های فنی و اعتباری بانک کشاورزی تخصیص داده شود نه از صندوق کارآفرینی امید که مشکلات زیادی را برای متقاضیان وام بوجود آوردند.
میر باقری مدیر جهاد کشاورزی شهرستان ملایر گفت: یکی دیگر از مهمترین دستاورد‌های این طرح تغییر ضریب تبدیل انگور به کشمش است. در شرایط متعارف از هر چهار کیلو انگور یک کیلو کشمش تولید می‌شود در حالی که پس از اجرای طرح فراز از سه کیلو انگور، یک کیلو کشمش حاصل می‌شود که عددی قابل توجه است و در درآمد هم تغییراتی را ایجاد می‌کند.
او گفت: در روش سنتی تماس میوه‌ها با خاک (به علت آلودگی به بیماری‌های قارچی) باعث افت کیفیت و کاهش بازارپسندی میوه‌ها شده و از میزان عملکرد به شدت کاسته می‌شود و بر اثر بارندگی‌های تابستانه در هنگام برداشت محصول، در باغ‌های سنتی خوابیده به علت تماس محصول با خاک باعث افزایش آلودگی‌های قارچی و از بین رفتن محصول می‌شود، در صورتی‌که در باغ‌های ایستاده داربستی تلفات محصول خیلی کمتر است.
همچنین در باغ‌های داربستی ایستاده تمامی عملیات باغی اعم از کنترل علف‌های هرز، شخم، سمپاشی، هرس و حتی برداشت محصول را می‌توان بصورت مکانیزه و با استفاده از ادوات و ماشین‌های کشاورزی انجام داد. این امر باعث کاهش هزینه‌های تولید و افزایش درآمد باغداران می شود.
برداشت و جمع آوری محصول در باغات ایستاده به خاطر ورود و خروج ماشین آلات کشاورزی و حمل و نقل به آسانی انجام می‌گیرد که به گفته میر باقری این امر باعث حفظ کیفیت محصول و بازار رسانی سریعتر آن می‌شود.
بطور کلی عملکرد در واحد سطح و همچنین کیفیت انگور در باغ‌های داربستی نسبت به باغ‌های سنتی بسیار بیشتر است و این امر سبب استقبال باغداران از این سیستم تربیت و هدایت شده است.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان گفت: پیش‌بینی می شود با اجرایی شدن طرح فراز ۱۰۰ هکتار از باغات انگور به باغ های ایستاده تبدیل شوند.
حجت الله شهبازی، مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان گفت: از سال ۹۸ کار طرح جدید فراز در سطح استان همدان آغاز شد که در همان سال ۸۵ هکتار باغات داربست درطرح فوق در استان همدان ایجاد کردیم.
او میزان باغات ایجاد شده داربستی استان همدان در سال ۹۹ را در طرح فراز ۴۳ هکتار برشمرد که بر اساس برآورد‌ها با منابع تامین شده امسال اجرای ۱۰۰هکتار باغات ایستاده در سطح استان همدان پیش بینی می‌شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان می گوید:در مقایسه با مساحت کل باغ های انگور موجود استان همدان این میزان طرح فراز انجام شده کم و بیشتر به صورت الگویی است که امیدواریم باغداران هم با توجه به مزایای طرح فراز با تقبل بخشی از هزینه‌های تبدیل باغات خوابیده به داربستی و ایستاده در توسعه و جهش طرح فراز در آینده نزدیک بیش از پیش ترغیب شوند.
به گفته شهبازی با توجه به جایگاه دوم استان همدان از نظر سطح زیر کشت باغات انگور در کشور یکی از از اقدامات و کار‌های ویژه‌ای که باید برای باغات انگور استان همدان انجام می‌گرفت روش کشت و کار در این باغات بود.
او می گوید: باغات انگور به صورت ایستاده دارای مزایای بسیاری بوده که افزایش کیفیت محصول، تسهیل در روند کاشت و داشت و برداشت، امکان مکانیزه کردن، آسان و راحت‌تر شدن فرآوری و ضریب تبدیل انگور به کشمش و ایجاد آبیاری قطره را می‌توان از جمله مزایای این طرح دانست که موجب می‌شود به سمت این طرح سوق داده شویم.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان گفت: با نوع و تیپ‌هایی که برای این کار در نظر گرفته شده و با اطلاعاتی که به بهره‌برداران و باغداران انگور داده‌ایم موجب شده که این اتفاق نیز در استان همدان بیفتد.
به گفته شهبازی باغدار انگور کشور به روش داربستی و فراز موفق به تولید ۱۲۰تن انگور شده و قبل از سال ۹۸ در همه دوران سال‌های گذشته از سطح ۲۲هزار هکتار کل باغات انگور استان تنها ۲۰تا ۲۵هکتار به صورت طرح فراز بوده است.
او گفت: در حال حاضر تبدیل هر هکتار باغات انگور خوابیده به داربستی نیازمند ۱۲۰ میلیون تومان اعتبار خواهد بود.
به گفته مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان متاسفانه برای این طرح منبع مالی ملی مناسبی پیش بینی نشده و در دوسالی که در رابطه با طرح فراز در استان همدان اقدام شده اعتبار آن با کمک منابع استانی بخشی از محل صندوق کارآفرینی امید و بخشی بانک کشاورزی بوده است.
شهبازی افزایش ۲۰درصدی از نظر کمیت، افزایش ۵۰درصدی از نظر کیفیت و نیز کاهش ۴۰درصدی هزینه‌های کارگری را از جمله مزایای طرح فراز عنوان کرد و افزایش هزینه‌های کارگری، کاهش عمر اقتصادی، کاهش کیفیت و کمیت محصول به دلیل عدم نفوذ نور کافی در تاج، کاهش کیفیت محصول در صورت وقوع بارندگی‌های آخر فصل در زمان رسیدگی میوه را از معایب عمده تربیت تاکستان‌ها به روش سنتی دانست.
او گفت: برای اقتصادی‌تر شدن کشاورزی، مکانیزه کردن آن ضروری است و طرح فراز با توجه به مزایای آن در افزایش عملکرد به واسطه افزایش نوردهی، هوادهی و کنترل آفات و بیماری‌ها، کاهش هزینه‌ها به واسطه کاهش استفاده از نیروی کار و افزایش مکانیزاسیون، افزایش کیفیت محصول و کاهش احتمال سرمازدگی بهاره از نقش موثری برخوردار است.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان می گوید: طرح سرشاخه کاری انگور نیز در استان همدان آغاز شده و در اجرای طرح فراز هشت رقم جدید انگور را در شهرستان ملایر در حال تکثیر داریم که در این ارقام با کوتاه شدن دوره رشد به سمتی پیش می‌رویم که میزان خسارت ناشی از سرمازدگی محصول کاهش یافته و تولید اقتصادی افزایش می‌یابد.
شهبازی افزود: در طرح فراز همراه با سرشاخه کاری درختچه‌های انگور به دنبال ایجاد تنوع در ارقام تولیدی هستیم، تنوعی که هم موجب تولید محصول رومیزی و تازه خوری و هم تولیدکشمش و صادرات آن باشد.
همانگونه که کارشناسان و باغداران به آن تاکید فراوان کردند اصلی‌ترین مزیت ایستا کردن باغات انگور از نظر کارشناسان کاهش خسارت‌ها درمقابل سرمازدگی است.
یکی از آفت‌های مهم باغ‌های انگور کرم خوشه خوار است؛ آفتی که خسارت‌های زیادی به محصول می‌زند. این آفت با تغذیه از جوانه‌های گل‌دهنده، غوره و انگور میزان محصول را به شدت کاهش می‌دهد.
کرم خوشه خوار انگور اغلب به موستان‌هایی که بدون داربست و موها به شکل گسترده روی زمین باشند، حمله می‌کند.
به گفته کارشناسان علاوه بر سمپاشی به موقع و استفاده از سم‌های مجاز؛ داربستی کردن باغ انگور هم تاثیر زیادی در کنترل این آفت دارد.
علی ترکمانی یکی از کشاورزان ملایری در رابطه با داربستی کردن درختان انگور می‌گوید: در باغات ایستاده انگور اکسیژن رسانی و نور بهتر به تاک‌ها می‌رسد و این امر باعث تولید محصول بهتر و باکیفیت‌تر می‌شود.
او گفت: در باغات ایستاده هزینه‌های کارگری و زحمت برداشت محصول کمتر و دیگر درختان نیاز به زیر خاک کردن برای فصل سرما را ندارند.
این کشاورز ملایری گفت: در باغات ایستاده میزان مصرف سموم کمتر، آبیاری بهینه و کم هزینه‌تر است و در این باغات نیازی به هرس، اسپار و یا صله شکنی خاک نیست.
ترکمانی گفت: انگور در روش سنتی هر ۳ تا ۴ کیلوگرم یک کیلو کشمش می‌دهد در حالی که محصولات باغات انگور ایستاده از هر ۲ تا ۳ کیلو گرم انگور یک کیلو گرم کشمش را به‌دست می‌آورند.
اصغر ملاشعبانی یکی دیگر از کشاورزان شهرستان ملایر در مورد داربستی کردن درختان انگور گفت: اجرای این طرح موجب افزایش کیفیت و میزان تولید می‌شود به طوری که وقتی باغات ایستاده یا طرح فراز انجام می‌گیرد، محصول آسیب ندیده و فرآوری آن به راحتی صورت می‌گیرد.
او هدف از اجرای این طرح را ایجاد محصول با کیفیت و بازدهی بالا از باغات سنتی است همچنین پیوندهایی که بر روی شاخه و سرشاخه‌ها پیوند می‌شود، در مقابل سرمازدگی مقاومت بالایی دارد.
ملاشعبانی گفت: داربستی کردن باغ انگور مزایای فراوانی برای ما به همراه دارد قبل از این استفاده سنتی از زمین‌ها کیفیت انگور‌های تولیدی ما بسیار پایین بود و مشتری‌های خوبی نمی‌توانستیم جذب کنیم و سفیدک انگور و ترک خوردن محصول حین بارندگی باعث می‌شد محصولات ما حتی برای خشک کردن هم کیفیت لازم را نداشته باشد، اما امروزه، در سراسر بازارها این مرز و بوم باغ ما را می‌شناسند و همیشه با تقاضای انباشته مواجه هستیم علت آن هم کیفیت بالای محصول به دلیل تولید داربستی آن است.
از همه مهمتر با داربستی کردن درختان می‌توانیم از آبیاری قطره‌ای استفاده کنیم که با استفاده از این روش در مصرف آب تا ۹۰ درصد صرفه جویی می‌شود.
از نظر سطح زیر کشت، تولید انگور و کشمش در ایران از جایگاه بسیار خوبی در جهان برخوردار است، اما از نظر میزان عملکرد در واحد سطح و کیفیت، محصولات تولید شده در پاره‌ای از مناطق از حد مطلوب و ایده آل فاصله داشته، در نتیجه هزینه تمام شده برای تولید هر کیلوگرم محصول نیز بالاتر از میانگین معقول بازار است که موجب کاهش صرفه اقتصادی توان رقابت با سایر کشور‌ها شده و برای اجرای کامل این طرح حمایت مسئولان را می طللبد.
گزارش از آتنا بهرامی مقدس
انتهای پیام/ب