به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، استقرار دولت جدید طالبان و به تبع تحولات بسیار در افغانستان، روابط این کشور را در دنیا دستخوش فراز و نشیب هایی کرده است. به تبع تحولات افغانستان برای ایران به جهت وجود مرز مشترک و مجاورت و همچنین اشتراکات فرهنگی حائز اهمیت است.
اخیرا هفدهمین نشست اضطراری وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی با دستور کار بررسی اوضاع افغانستان در پاکستان با حضور کشورهای پاکستان، عربستان کویت و ... برگزار شد. ایران هم به عنوان کشور دوست و همسایه پیشنهاداتی را در این نشست به جهت بهبود اوضاع افغانستان مطرح کرد.
به منظور بررسی تحولات اخیر در افغانستان مصاحبه ای را با حسن کاظمی قمی نمایند ویژه جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان انجام داده ایم که می توانید مشروح آن را مطالعه کنید.
باشگاه خبرنگاران جوان: افق و چشم انداز روابط ایران با طالبان را چطور می بینید؟
کاظمی قمی: جمهوری اسلامی همواره خواهان روابط خوب است. افغانستان به عنوان یک کشور مسلمان و کشور همسایه ما متاسفانه در بیش از چهار دهه مورد تجاوز اشغالگری قرار گرفت که در این مقطع طولانی ایران در کنار ملت افغانستان قرار داشت و از هیچ کمکی فروگذار نکرد. یکی از ابعاد این همکاری، همکاری‌های دو جانبه بین دو کشور است. امروز که شرایط خاصی بر این کشور حاکم شده است و اشغالگری بیست ساله ایالات متحده که جز ویرانی برای این کشور پیامد دیگری نداشت و شرایط سختی را برای مردم افغانستان به وجود آورد به پایان رسیده است.
جمهوری اسلامی ایران بر ادامه همکاری ها به ویژه در حوزه اقتصادی تاکید دارد. همچنین کشورمان در صدد است تا رفت و آمد تجار دو کشور تسهیل شود، مرزها باز باشد و براساس آن تجارت روان سازی شود که هم دارای منافع دو جانبه و هم کمک به مردم افغانستان خواهد بود. در این راستا یکی از ضرورت های همکاری، در بخش های تجاری و اقتصادی است. سیاست ما این است که تعاملات تجاری تحت هر شرایط سیاسی و امنیتی ادامه پیدا کند. اگر این جریان نباشد مسئله مهاجرت در این کشور تشدید خواهد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان: آماری از حجم تجارت را اعلام می کنید؟
کاظمی قمی: اگر نگاهی به آمارها داشته باشیم نسبت به سال گذشته از حجم روابط تجاری کاسته شده است. در افغانستان در بخش معادن و کشاورزی ظرفیت های خوبی وجود دارد. طبق آمار رسمی که اعلام شده در طی ٨ ماه امسال حجم تجارت دو کشور یک میلیارد و ٢٧٠میلیون دلار است که قدری به دلایل سیاسی کاهش پیدا کرده است. می‌توان با برنامه ریزی تعاملات و با روان سازی بیشتر در مرز همچنین سرمایه گذاری برای تولیداتی که زود بازده است روابط تجاری را افزایش دهیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: برنامه‌ای برای افزایش صادرات داریم؟ بعد از استقرار دولت طالبان صادراتی به کشور افغانستان داشته ایم؟
کاظمی قمی: یکی از سیاست‌های کشور تاکید بر صادرات غیر نفتی است، خوشبختانه وقتی دو کشور همسایه هستند و مرز‌های مشترک دارند روابط تجاری به طور مستمر ادامه داشته، مرزها باز هستند و پایانه های مرزی و گمرک فعالیت خود را ادامه می‌دهند. سیاست قطع روابط تجاری وجود ندارد ، سیاست درست همین است که همکاری‌های اقتصادی توسعه داده شود. خوشبختانه علاقمندی در بخش خصوصی دو طرف هم وجود دارد و وظیفه ما به عنوان دولت این است که روابط را تسهیل کنیم. یکی از ابزارها برای بالابردن تراز تجاری مستلزم اقدامی در داخل افغانستان است. سیاست جمهوری اسلامی ایران این است که بتوانیم حجم تبادلات را افزایش دهیم و صادرات و واردات را به بالانس نزدیک کنیم. در حال حاضر حجم صادرات ما به افغانستان از شرایط نابرابری برخوردار است.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به اینکه افغانستان قطب تولید مواد مخدر است و حجم گسترده کشت خشخاش در این کشور انجام می‌شود، برنامه‌ای برای کمک به کشاورزی و جایگزین کردن کشت از سوی کشورمان وجود دارد؟
کاظمی قمی: یکی از توافقاتی که داشتیم در بخش کمک‌های ایران برای سازندگی افغانستان است. یکی از موضوعاتی که مطرح بود مسئله کشت جایگزین بود کشت فراسرزمینی یکی از این موضوعات است. امروزه افغانستان سرزمین حاصلخیزی است که آب هم در آن وجود دارد به خصوص در نقاطی که به مرز نزدیک است. باید کمربند سبز ایجاد کنیم. باید در موضوع کشاورزی بتوانیم همکاری خوبی را با افغانستان شکل دهیم. برخی از نیاز‌های کشور خودمان و نیاز‌های اساسی در بخش کشاورزی را که از کشورهای دور دست وارد می‌کنیم باید از کشورهای همسایه تامین کنیم. باید استاندارد و سلامت محصولات در نظر گرفته شود. موضوعی است که درباره آن از گفتمان صورت می‌گیرد و یکی از حوزه‌های همکاری به صورت عملیاتی درحوزه کشاورزی خواهد بود.
باشگاه خبرنگاران جوان: در حال حاضر سطح روابط دیپلماتیک با کشور افغانستان چگونه است؟
کاظمی قمی: بحث‌های که در اجلاس وزرای خارجه کشورهای همسایه در تهران مطرح شد مشارکت مقامات افغان در اجلاس‌های بعدی در پکن بود. اینکه ایران مطرح کرده حکومتی که براساس خواسته مردم شکل بگیرد قابل احترام است. در افغانستان موضوعی تحت عنوان دولت مشارکتی مطرح است که همه طرف‌ها در آن حضور داشته باشند. مقامات افغان هم اذعان کرده اند که در مسیر تشکیل دولت مشارکتی حرکت می‌کنند و حتما این موضوع به نفع دولت و ملت این کشور خواهند بود.
آمریکا از افغانستان رفت، اما آثار شرارت‌ها همچنان وجود دارد. جنگ‌های نیابتی از جانب آمریکا در قالب نیرو‌های تکفیری شعله ور‌تر می‌شود. طبیعتاً حاکمیتی که فراگیر باشد می‌تواند به خوبی بر پدیده‌های ناامنی و بر بحران‌های اقتصادی فائق بیاید. کشورهای همسایه هم باید کمک کنند تا شرایطی به وجود بیاید تا تعاملات افغانستان شکل جدی تری به خود بگیرد. من سفری به کابل رفتم و با مقامات افغان دیدار‌هایی داشتم وموضوعات همکاری مطرح شد. هرچه شرایط اقتصادی سخت‌تر باشد ما شاهد موج‌های جدیدی از آوارگان به سمت مرز‌های مان خواهیم بود و این مورد می‌تواند مورد سواستفاده نیرو‌های تکفیری قرار بگیرد؛ که به مصلحت کشورهای منطقه هم نخواهد بود.
از نظر روابط میان دو کشور و منافع ملی هم اگر نگاه کنیم باید تعاملات با این کشور وجود داشته باشد و ربطی به شرایط سیاسی افغانستان هم ندارد. ایران سیاست‌هایی اعمال می‌کند که به ثبات و امنیت و تقویت شرایط اقتصادی افغانستان کمک کند. باید کمک کرد افغانستان به ثبات برسد و اگر شرایط افغانستان رو به بحران‌های بیشتر برود قطعا خوشایند کشورهای منطقه از جمله ایران نخواهد بود، این رویکرد سیاست درستی است و باید اجرایی شود.
امروز نزدیک به چهار میلیون مهاجر افغانستانی در کشور داریم و اضافه کردن این عدد در شرایطی که داریم، خوب نیست. طبیعی است مرزها باید کنترل بیشتری شده و از ورود‌های غیرقانونی جلوگیری شود. از مسائل مهم برای ما امنیت مرزهاست. در رفت‌وآمد دو کشور مسئله مهم روان سازی ویزا است که اتباع دو کشور بتوانند به راحتی تردد کنند، البته در چارچوب ضوابط و شرایطی که وجود دارد.
سیاست ما نگه داشتن مردم این کشور در داخل کشور خودشان است و این سیاست در صورتی محقق می‌شود که تلاش در جهت کمک به ایجاد امنیت در این کشور و ثبات اقتصادی صورت بگیرد و و در حوزه‌های سیاسی فضای مطلوبی به وجود بیاید، بر همین اساس دیپلماسی فعالی را برای این موضوع دنبال می‌کنیم.
باشگاه خبرنگاران جوان: با توجه به افزایش ورود مهاجرین به کشور، آخرین آمارها در این خصوص را اعلام می فرمایید؟
کاظمی قمی: قطعا افزایش داشته است، دستگاه‌های مرزبانی تعداد زیادی مهاجر را پذیرفته اند که عدد بالایی است. اتحادیه اروپا هم نگران وضعیت در افغانستان است، اما نگرانی آن‌ها از این بابت است که موج جدید مهاجرین به کشورهای اروپایی انجام شود. یکی از گفتمان‌هایی که جمهوری اسلامی ایران با جامعه جهانی و نهاد‌هایی مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا دارد این است که باید در قبال این رویداد مسئولیت پذیر بوده و به ایجاد ثبات و آرامش در این کشور کمک کنند و اگر کمکی انجام می‌رسد باید حجمی متناسب با شرایط باشد. یکی دیگر از سیاست‌های ما تشویق و ترغیب دیگر کشور‌ها جهت تعامل و همکرای با مردم کشور افغانستان است.
باشگاه خبرنگاران جوان: ایران در قبال پذیرش مهاجرین از سازمان ملل کمکی دریافت کرده است؟
کاظمی قمی: حجم کمک‌هایی که صورت گرفته است قابل توجه نیست. مهاجرین افغان در ایران شرایط مشابه ایرانیان دارند، تحصیلات فرزندان مهاجرین و شغل آن‌ها در کشورمان تسهیل می‌شود و دیدگاه کشورمان ایرانی اسلامی است. یکی از محور‌های اصلی اجلاس وزرای خارجه کشورهای همسایه که چندی قبل در تهران برگزار شد ارسال کمک‌های انسان دوستانه به افغانستان بود و قطعا این تلاش باید ادامه پیدا کند و موثر باشد.
باشگاه خبرنگاران جوان: یکی از مناقشات اصلی میان دو کشور حق آبه هیرمند است که دولت طالبان هم اذعان کرده به حق آبه ایران متعهد است؛ شایعاتی درباره باز شدن آب مطرح شد، اما همچنان این اتفاق نیفتاده است. آیا گرفتن حق آبه در دستور کار دولت هست؟
کاظمی قمی: یکی از موضوعات مهم که در کابل کارگروهی برای آن شکل داده ایم مسئله حق آبه هیرمند بود. امروزه طالبان بار‌ها تاکید کرده که در قرار داد میان دو کشور آمده است مورد قبول و لایتغیر است. آمادگی دو طرف برای تشکیل کمیساریای آب است که به زودی تشکیل می‌شود و هیئت‌های فنی برای بررسی وضعیت به منطقه می‌روند. توافقاتی بوده که صورت گرفته است. خشکسالی در مناطق شرقی و استان سیستان و بلوچستان بر میزان آب دهی بی تاثیر نبوده است. طرح‌هایی مطالعه شده و می‌تواند به تقویت آبرسانی به نفع دو کشور کمک کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: مناقشه آبی ما با افغانستان تا پایان امسال برطرف خواهد شد؟ می‌توان زمانی برای مشخص کرد؟
کاظمی قمی: امیدوارم این کار محقق شود. بعد از بررسی هیئت فنی به طور مشترک باید دید به چه شکل اجرایی خواهد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان: تا به حال چند محموله کمک‌های بشردوستانه به افغانستان ارسال شده است؟
کاظمی: سیزدهمین محموله کمک‌های بشردوستانه به این کشور به شهر جلال آباد ارسال شده است. کمک های مردمی ما هر بار به یک شهر افغانستان ارسال می‌شود.
انتهای پیام/