باشگاه خبرنگاران جوان مشهد - همانگونه که می‌دانیم شهر توس از جایگاه فرهنگی و اجتماعی بالایی برخوردار است.
بر همگان روشن است شهر توس زادگاه بسیاری از چهره‌های فرهنگ و اندیشه ایران زمین است؛ مثلا دقیقی، فردوسی، شیخ توسی، اسدی توسی، محمد غزالی و خواجه نظام الملک توسی از نامدارترین مشاهیر این خطه هستند.
این گزارش به نوعی بیان ناگفته‌های مردم منطقه تا چشم‌های منتظر جهانیان برای این رخداد بزرگ فرهنگی است.
بیشتر بخوانید
کارگاهی که در پیچ و خم توسعه مانده است
مولوی کارگاه شن شویی را ۳۰ سال پیش احداث کرد، اما نتوانست آن را چندان توسعه دهد.
مولوی مدیر این کارگاه می‌گوید: دست کم هفت نفر به طور مستقیم از این کارگاه نان می‌خورند، اما هربار که به اداره‌های صنعت، معدن و میراث فرهنگی برای توسعه این واحد مراجعه کرده با در بسته روبرو شده است.
میراث فرهنگی می‌گوید:کارگاه او در محدوده بنا‌های تاریخی و میراث فرهنگی قرار دارد و هرگونه توسعه واحد‌های صنعتی و معدنی در محدوده آرامگاه فردوسی ممنوع است.
همسایه های حکیم از خوان نعمتش بی‌بهره اند
فصل زمستان آغاز شده و هوا رو به سردی است. معصومه دختر ۹ سالهای است که در روستای همجوار آرامگاه فردوسی به همراه ۳ خواهر و برادرش گذران زندگی می‌کند. به دیدارش رفتم و درباره فردوسی با او صحبت کردم.
معصومه فردوسی را می‌شناخت و از اشعارش گفت، اما وقتی صحبت می‌کرد مدام دستهایش را به هم می‌مالید تازه احساس کردم هوای خانه آن‌ها گرم نیست وقتی از او پرسیدم خانه را چگونه گرم می‌کنید، گفت: با نفت؛ ما بخاری گازی نداریم اینجا اجازه گازکشی نمی‌دهند.
صحبت به اینجا که رسید پدرش با من همکلام شد و گفت: هرگونه حفاری در آرامگاه فردوسی ممنوع است و زمین و خانه را در این منطقه نمی‌توان فروخت و به جای دیگری رفت.
ساخت و ساز‌هایی که در سالهای اخیر در جلوخان آرامگاه فردوسی و تغییراتی که در بولوار منتهی به این آرامگاه برای جذب گردشگر انجام شده تا این اثر ارزشمند به ثبت جهانی برسد ناگفته‌های فراوانی وجود دارد. برای شنیدن پاسخ برخی از پرسش‌های خودم به سراغ رئیس کمیسیون ویژه توس در شورای اسلامی شهر رفتم.
دست‌نوشته رهبر سند راهبردی توس است
مجید طهوریان عسگری درباره توسعه آرامگاه فردوسی گفت: همانگونه که می‌دانیم دست نوشته رهبر انقلاب سند راهبردی مدیریت شهری در توس است که از اهمیت زیادی برخوردار است.
بیشتر بخوانید
وی گفت: توس به نوعی عهده دار گردآوری هویت ملی کشور است و با توجه به همین جایگاه خطیر باید طرحی نو درانداخت.
رئیس کمیسیون ویژه توس در شورای اسلامی شهرمشهد گفت: در سال ۷۵ چیزی بالغ بر ۲۵ سال پیش مقام معظم رهبری از توس بازدید می‌کنند و یک دست نوشته از خود به یادگار می‌گذارند، که می‌توان از آن به عنوان سند راهبردی در حرکت کلان توس نام برد.
قصه پرغصه
وی گفت: رهبری پنج کلید واژه را در دست نوشته خود آورده‌اند که ترتیب ذکر موارد رعایت شده؛ نخستین کلمه‌ای که رهبری به‌عنوان کلید واژه برای ما به یادگار گذاشتند، واژه فرهنگی بود که "اینجا خطه‌ای با ویژگی‌های فرهنگی است".
این گفته بدان معناست که افراد مسئول در کمیسیون توسعه و بهسازی توس و شورای شهر مشهد، باید برای تحول فرهنگی در دوره چهار ساله، برنامه‌ای با نگاه جهان شمول در حوزه توس تنظیم کنند.
رئیس کمیسیون ویژه توس در شورای اسلامی شهرمشهد گفت: تا زمانی که فرهنگ این خطه در زوایای مختلف رشد نکند و فرهنگ رشد یافته قدیمی و تاریخی آن به داخل کشور و جهان صادر نشود، نمی‌توانیم از این گنج گران قیمت بهره‌مند شویم.
طهوریان عسگری گفت: زیبا سازی و آبادانی توس از دیگر موارد مورد توجه ایشان در این دست نوشته است و غارت ذخیره کم‌نظیر موجود در توس و نگرانی رهبری از این بابت قصه پر غصه‌ای را رقم زده است که باید پایان و نتیجه داستان را رنگی امیدبخش زد.
ابلاغ طرح راهبردی توس
وی گفت: با پیگیری‌های شورای ششم و رایزنی‌های گسترده، طرح راهبردی توس ابلاغ شد و ساکنان این بافت تاریخی پس از سال‌ها، از بلاتکلیفی خارج شدند. زیرا که شهرداری می‌تواند پس از ابلاغ طرح، به بخش عمده‌ای از نیاز‌های شهروندان، پاسخگو باشد.
رئیس کمیسیون ویژه توس در شورای اسلامی شهرمشهد گفت: امیدواریم پس از این گره‌گشایی، در زمان کوتاهی طرح تفصیلی توس هم به نتیجه برسد و بتوانیم نگاه جدی خود را در توسعه و آبادانی توس داشته باشیم.
به گفته رئیس کمیسیون ویژه توس در شورای اسلامی شهرمشهد در عین‌حال، همین که می‌توانیم به بخش عمده‌ای از شهروندان ساکن در این بافت پاسخگو باشیم، بسیار ارزشمند است چراکه بلاتکلیفی چندین ساله موجب رنجش آن‌ها شده بود.
نام آرامگاه فردوسی در فهرست میراث جهانی خالی است!
ثبت آثار فرهنگی و تاریخی درفهرست جهانی موجب می شود بر اساس آن بسیاری از گردشگران مقصد سفر‌های خود را انتخاب می‌کنند و تلاش است برای بهره‌مندی مردم همه جهان از ویژگی‌های آن اثر در استان ما از جمله قنات قصبه گناباد این شانس را داشته باشد که در فهرست آثار جهانی قرار بگیرد و جاودانه شود.
آثار مختلفی در دیگر نقاط کشور به این لیست آثار جهانی راه پیدا کرده اند، اما محدوده توس و آرامگاه فردوسی در منطقه تاریخی تابران هنوز در انتظار ثبت جهانی است.
با وجود اینکه بسیاری از شخصیت‌های علمی، ادبی و هنری جهان با نام فردوسی حماسه سرای ایرانی آشنا هستند و شهرت اشعار او از مرز‌های ایران زمین فراتر رفته است، اما چه چیز موجب شده تا هنوز آرامگاه او جایی در بین فهرست میراث جهانی پیدا نکند؟
چشم‌های جهان در انتظار
اینکه آیا آرامگاه فردوسی نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی شده است یا نه، پرسشی بود که پاسخش را باید در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی پیدا می‌کردم.
پیش از شیوع ویروس کرونا آرامگاه فردوسی در ایام تابستان بیش از صدها نفر بازدیدکننده داشت. این آمار را مسئول آرامگاه فردوسی عنوان کرد.
به گفته این مسئول با محدودیت‌های کرونایی تعداد بازدیدکنندگان از مجموعه تاریخی آرامگاه فردوسی کاهش پیدا کرده، اما پیش از کرونا و به ویژه در ایام نوروز و تابستان گردشگران داخلی و خارجی فراوانی به این مکان می‌آمدند و اشعار حماسی را همراه با نقاله خوانی مرشدان زمزمه می‌کردند.
وقتی معیار جهانی، کافی نیست
احسان زهره وندی سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: تنها داشتن یکی از معیار‌های ده‌گانه یونسکو کافی است تا نام یک اثر در فهرست جهانی یونسکو قرار گیرد. اما این بدان معنا نیست که تنها داشتن معیار جهانی ضامن ثبت یک اثر در حیطه بین المللی باشد.
وی گفت: همانگونه که می‌دانیم هر کشور سالیانه تنها یک سهمیه برای ثبت آثار خود در فهرست جهانی دارد و ما برای اینکه شانس یک ساله خود را در اما و اگر‌ها قرار ندهیم، بهتر آن است آثاری با خطرپذیری کمتر برای ثبت جهانی نامزد کنیم و تا وقتی ریسک‌ها و خطراتی که وجود دارند از سر راه توس برداشته نشوند نمی‌توان امیدی به جهانی شدن این اثر فاخر داشت.
زهره‌وندی گفت: بین نهاد‌های نظارتی همچون شهرداری، میراث فرهنگی، مسکن و راه و شهرسازی باید نقشه راه مدیریت جمعی وجود داشته باشد.
به گفته سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در حقیقت تابه‌حال برای این اقدام مدیریتی وجود نداشته و پرونده توس و آرامگاه فردوسی پروژه‌ای نیست که میراث فرهنگی به تنهایی از پس مدیریت و اجرای آن برآید.
فردوسی در راه یونسکو
زهره‌وندی گفت: مهمترین مقدمات برای رسیدن به نتیجه مطلوب، که همانا ثبت جهانی آرامگاه فردوسی است، بدین گونه است؛
۱- اقدام فوری برای جلوگیری از ساخت و ساز‌های بی‌رویه، تفکیک زمین‌ها و قطعه بندی‌های زمین‌ها؛
۲- تهیه طرح ویژه حفظ و احیاء که زیر مجموعه طرح راهبردی و تفصیلی است؛
سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: بر این اساس طرح راهبردی و تفصیلی منطقه توس به ترتیب در حال اجرا و در حال تنظیم شدن است و طرح ویژه (طرح حفظ و احیای بنای تاریخی توس) که زیر مجموعه دو طرح راهبردی و تفصیلی است نیز برای حفاظت عرصه تاریخی طی چند ماه آینده آماده و تحویل شهرداری خواهد شد.
به گفته وی بعد از تهیه پرونده ثبت در خراسان رضوی و تحویل آن به میراث فرهنگی کشور، شانس انتخاب شدن آرامگاه فردوسی به منظور ثبت جهانی بررسی خواهد شد.
زهره‌وندی گفت: جمع آوری معادن غیرمجاز، محدود کردن کارگاه‌های شن شویی، جلوگیری از تردد وسایل نقلیه سنگین و مخالفت با هرگونه حفاری و ساخت و ساز در محدوده آرامگاه فردوسی از جمله اقداماتی بود که بر اساس مقررات یونسکو برای ثبت این اثر در فهرست جهانی اعلام شد.
صحبت از انتقال دکلهای برق مرا دوباره به یاد معصومه دانش آموز ۹ ساله همسایه آرامگاه فردوسی انداخت. آیا در شرایطی که گاز ندارند ممکن است از نعمت برق هم محروم شوند؟ و یا نمی‌دانم آقای مولوی بدون تردد کامیون‌ها چگونه می‌تواند شن و دیگر مصالح ساختمانی تولیدی کارگاهش را بفروشد و اشتغال دست و پا شکسته کارگاهش را همچنان حفظ کند؟
خبرنگار؛ سارا عباس نژاد
انتهای پیام//س.ع.
بسيار عالي
خدا قوت