به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، مرکز حافظ‌شناسی طی مراسمی که با همکاری ستاد یادروز حافظ، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه و دانشگاه آنکارا روز سه‌شنبه، ۲۰مهر۱۴۰۰ به‌صورت برخط ترتیب یافت، ششمین نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی را به حجابی کرلانگیچ، استاد زبان و ادبیات دانشگاه آنکارا و مترجم دیوان کامل حافظ به ترکی استانبولی اعطا کرد.
کاووس حسن‌لی، مدیر مرکز حافظ‌شناسی در این مراسم گفت: برنامه‌ای را که امروز شاهد برگزاری آن هستیم، شایسته‌تر بود که در شهر شیراز و در کنار آرامگاه ملکوتی حافظ برگزار می‌شد و ما در خدمت یکایک شما بودیم؛ اما جهان همچنان گرفتار همه‌گیری کروناست و این توفیق دلخواه را از ما گرفته است.
او با بیان اینکه یکی از اقدامات مرکز حافظ‌شناسی اهدای نشان درجه یک علمی است، ادامه داد: نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی، از نظر سطح جوایز، بالاترین جایزه‌ای است که مرکز حافظ‌شناسی طراحی کرده و به حافظ‌پژوهان و حافظ‌شناسان برجسته اهدا می‌کند.
مدیر مرکز حافظ‌شناسی تصریح کرد: این نشان، نخستین بار، در اردیبهشت سال ۱۳۸۶ شمسی، به شارل هانری دو فوشه‌کور (مترجم فرانسوی) به پاس ۵۰ سال فعالیت او در پیوند با زبان و ادبیات فارسی و نیز ترجمه و شرح دیوان کامل حافظ به زبان فرانسه اهدا شد.
حسن لی اضافه کرد: به‌جز هانری دو فوشه‌کور، ۴ نفر دیگر تا کنون موفق به دریافت این نشان عالی شده‌اند: جیوانی ماریا درمه، مترجم و شارح دیوان کامل حافظ به زبان ایتالیایی، سلیم نیساری، استادبهاءالدین خرمشاهی و سعید حمیدیان.
او افزود: مرکز حافظ‌شناسی با رصدِ فعالیت‌های حافظ‌پژوهان در سراسر جهان و ارزیابی این فعالیت‌ها، تصمیم گرفت که ششمین نشان درجه یک علمی را به‌پاس فعالیت‌های مستمر جناب پروفسورحجابی کرلانگیچ در گسترش زبان و ادبیات فارسی و نیز فعالیت‌های ارزشمندِ حافظ‌پژوهانه، به ایشان اهدا کند.
مدیر مرکز حافظ‌شناسی، سپس، به معرفی ششمین برنده نشان درجه یک حافظ‌شناسی پرداخت: حجابی کرلانگیچ (متولد ۱۹۶۶ م- آماسیه‌ی ترکیه)، از استادان برجسته و نامدار زبان و ادبیات فارسی در ترکیه است که تحصیلات دانشگاهی خود را تا پایان دوره دکتری، در همین رشته، در دانشگاه آنکارا، به انجام رسانده است.
او افزود: حجابی از سال ۱۹۹۸ که در دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا استخدام شده است تا کنون، خدمات ارزشمندی را در پیوند با زبان و ادبیات فارسی ارائه داده است.
استاد دانشگاه شیراز، در ادامه معرفی کرلانگیچ، به برخی از فعالیت‌های او در حوزه علم و ادب اشاره کرد: از حجابی کرلانگیچ سه مجموعه شعر هم منتشر شده است. او، همچنین، عضو هیأت‌مدیره انجمن مولاناپژوهی و عضو اتحادیه نویسندگان ترکیه است. افزون بر این، در سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ و نیز، ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ رئیس اتحادیه نویسندگان ترکیه بوده است.
او اضافه کرد: کرلانگیچ از شاعران، پژوهشگران و مترجمانی هستند که افزون بر فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی، در حوزه آموزش نیز سال‌هاست به‌گونه‌ای اثرگذار، به آموزش زبان و ادبیات فارسی در دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مشغول است و در دانشگاه آنکارا، کلاس‌های شرح غزلیات حافظ، شرح مثنوی مولانا و برخی دیگر از متون عرفانی و ادبیات تطبیقی را تدریس می‌کند. بسیاری از شاگردان او، امروز در سراسر ترکیه، در ترویج و گسترش زبان و ادبیات فارسی نقش‌آفرین‌اند.
مدیر کرسی پژوهشی حافظ گفت: یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های کرلانگیچ، ترجمه متون ادب فارسی است: یکی از فعالیت‌های درخشان حجابی ترجمه متون ادب فارسی است.
او ادامه داد: ترجمه‌ی مثنوی معنوی، بوستان سعدی، گلستان سعدی، سبحة الابرار جامی و صد سال داستان‌نویسی در ایران از حسن میرعابدینی، بخشی از کارنامه ترجمه‌های حجابی کرلانگیچ است.
حسن‌لی افزود: حجابی کرلانگیچ، به پشتوانه ذوق شاعرانه و تجربه و دانشی که در حوزه زبان و ادبیات فارسی اندوخته است، دیوان کامل حافظ را نیز به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده است و ترجمه او، با استقبال شایانی از سوی دانشگاهیان و ادیبان ترکیه روبه‌رو شده است. حجابی پس از آن نیز، همواره، در معرفی شعر و اندیشه‌ی حافظ کوشا و پویا بوده‌است.
دبیرعلمی بیست و پنجمین یادروز حافظ، تصریح کرد: مرکز حافظ‌شناسی به پاس تلاش‌های ارزشمند حجابی کرلانگیچ در ترویج زبان و ادبیات فارسی، به‌ویژه در گسترش شعر و اندیشه حافظ، ششمین نشانِ درجه یک حافظ‌شناسی را به او تقدیم و برایشان سلامت و سربلندی آرزو می‌کند.
او افزود: اهدای این نشان به حجابی کرلانگیچ، استاد ادبیات فارسی و معاون دانشگاه آنکارا، به‌جز ارج‌گذاری و سپاس، پیامی دیگر نیز دارد و آن تأکید بر ضرورت دوستی، مهر و همدلی میان اهل فرهنگ و هنر است.
حسن لی با بیان اینکه جهان امروز بیش از همیشه به پیوند و همدلی فرهنگوران نیاز دارد، تصریح کرد: دو ملت ایران و ترکیه از گذشته‌های دور تا کنون، اشتراکات فراوان داشته‌اند.
او گفت: به‌جز پیوند‌های استوارِ دیرین، در مناسبات دنیای معاصر نیز ایران و ترکیه دارای منافعِ مشترکِ فراوان هستند.
دبیرعلمی بیست و پنجمین یادروز حافظ ادامه داد: نزدیکی، دوستی و هم‌گرایی این دو کشور می‌تواند زمینه‌های بخشی از خوش‌وقتی دو ملت همسایه را فراهم کند.
او افزود: فرهنگوران، ادیبان و هنرمندان دو کشور بیش از دیگران می‌توانند این هم‌گرایی و دوستی را عمق بخشند و گسترش دهند. امیدوارم این همکاری‌ها و همدلی‌ها روز‌به‌روز گسترده‌تر شود.
حسن‌لی، به پیشینه آشنایی مردم ترکیه با شعر حافظ پرداخت و گفت: شعر حافظ، از گذشته‌های دور، در جامعه ادبی ترکیه رواج داشته و بسیاری از مردم، از طریق ترجمه‌ها و شرح‌ها با حافظ آشنا بوده‌اند.
او با بیان اینکه بسیاری از ادیبان و شاعران نیز، آشکارا، از شعر او تأثیر پذیرفته‌اند، اضافه کرد: در ترکیه دوره عثمانی، نه تنها نویسندگان و شاعران که بسیاری از فرمانروایان و پادشاهان نیز، به حافظ ارادت ویژه داشته‌اند؛ برای نمونه، می‌توان به سلطان‌سلیمان قانونی اشاره کرد.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز گفت: سلطان‌سلیمان قانونی (۱۴۹۴- ۱۵۶۶ م. / ۹۰۰ – ۹۷۴ ه.) از پادشاهان نامدار عثمانی است که بیش از دیگر فرمانروایان این خاندان، یعنی حدود نیم قرن (۴۶ سال) بر تخت پادشاهی فرمان رانده و دهمین پادشاه عثمانی بوده است. در زمان او امپراتوری عثمانی مقتدرترین قدرت جهانی به شمار می‌آمده است.
او ادامه داد: سلطان سلیمان بسیاری از شاعران و نویسندگان زمانه خود را پشتیبانی می‌کرده و خود نیز به ترکی و فارسی شعر می‌سروده است.
حسن لی با بیان اینکه دیوان شعر او به هر دو زبان ترکی و فارسی موجود است، تصریح کرد: از دیوان شعر سلطان‌سلیمان قانونی نسخه‌هایی بر جای مانده است.
او با بیان اینکه یکی از قدیمی‌ترین این نسخه‌ها در کتابخانه‌ی «توپ کاپی» استانبول نگهداری می‌شود، گفت: من خودم این نسخه را کامل خوانده‌ام و مقاله‌ای هم درباره آن نوشته‌ام. تاریخ کتابت این نسخه ۹۴۴-۹۴۵ یعنی در زمان حیات شاعر است.
حسن‌لی با بیان این نکته که آشکارترین ویژگی غزل‌های سلطان‌سلیمان اثرپذیری بسیار او از حافظ است، تصریح کرد: او به‌شدت تحت تأثیر غزل‌های حافظ شیرازی است. اشعار فارسی هیچ‌کدام از حاکمان دیگر عثمانی (سلطان‌سلیم، جم‌سلطان و سلطان‌بایزید)، به‌اندازه اشعار سلطان‌سلیمان، رنگ و بوی شعر حافظ را ندارد.
او ادامه داد: کلیدواژه‌های دیوان فارسی سلطان‌سلیمان، همان کلیدواژه‌های دیوان حافظ است: رند، پیر مغان، مغبچه، می، میخانه و زاهد و مضامین سروده‌های او نیز، همان مضامین شعر حافظ است؛ گویی او دیوان حافظ را همچون سرمشقی پیش روی خود نهاده و از روی آن‌ها تمرین شاعری کرده است.
این حافظ‌پژوه بیان کرد: اثرپذیری گسترده و آشکار سلطان‌سلیمان قانونی از حافظ شیرازی به گونه‌های مختلف در دیوان فارسی سلطان‌سلیمان دیده می‌شود. این بهره‌گیری تنها به واژه‌ها، اصطلاحات و ترکیبات خاص محدود نمی‌شود، بلکه اقتباس‌های گوناگون او از مصراع‌ها و بیت‌ها تا ساختار کلی برخی غزل‌ها را در برمی‌گیرد.
مدیر مرکز حافظ‌شناسی با بیان اینکه در دوران جدیدِ بعد از عثمانی، یعنی در دوره جمهوریت نیز، حافظ در ذهن و ضمیر جامعه ترکیه جاری بوده است، گفت: در این دوره، ۴ نفر به ترجمه دیوان حافظ پرداخته‌اند: عبدالباقی گل‌پینارلی، رُشدی شارداغ، محمت کانار و حجابی کرلانگیچ. دو ترجمه‌ی اخیر منظوم‌اند. مرکز حافظ‌شناسی پیش از این از فعالیت‌های حافظ‌پژوهانه محمت کانار (استاد بازنشسته‌ی دانشگاه استانبول)، تقدیر و به او سپاس‌نامه ویژه اهدا کرده است. ترجمه حجابی کرلانگیچ جدیدترین ترجمه‌ی شعر حافظ است که تمام دیوان او را شامل می‌شود.
محمد فرازمند، سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه، نیز در این مراسم اظهار کرد: مرکز حافظ‌شناسی کانونی علمی و فرهنگی و تخصصی است که فعالیت خود را بر شعر و اندیشه حافظ متمرکز کرده و برگزاری کلاس‌های حافظ‌خوانی، انتشار نشریات، پذیرش پژوهشگر پسادکتری و اعطای نشان درجه یک علمی حافظ‌شناسی بعضی از آن‌هاست.
او افزود: اهمیت علمی این نشان در حوزه فرهنگ و تمدن ادب فارسی شایسته توجه است. این نشان تاکنون به ۵ نفر اهدا شده و حجابی کرلانکیچ ششمین نفر است.
فرازمند درباره ترجمه آثار فارسی به زبان‌های دیگر گفت: در برگردان اشعار فارسی به زبان‌های دیگر، برگرداندن غزلیات حافظ، به دلیل ویژگی‌های زبانی و استادی حافظ در به‌کارگیری شگرد‌ها و هنرمندی‌های بسیار زبانی، کاری بس دشوار است و حجابی، دیوان حافظ را به نظم ترجمه کرده است.
او ادامه داد: سخن‌گفتن حافظ همانند تراشیدن در و گوهر است و اگر غزل، قله شعر فارسی باشد، غزل‌های حافظ بر فراز این قله قرار می‌گیرد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکیه افزود: اسطوره شعر فارسی، حافظ است که بر شاعران پس از خود تأثیر گذاشته و از سخن‌سرایان پیش از خود، تأثیر پذیرفته است.
او افزود: آوازه حافظ در زمان حیات او چنان فراگیر شد که شاعران سرزمین‌های دیگر می‌کوشیدند شگرد‌های شاعری او را فراگیرند. اصطلاحات رمزی و اشارات حافظ به زبان ترکی وارد شده است؛ رند، زاهد، ساقی، چشم و گیسو، واژگان رمزی هستند که از شعر حافظ به شعر ترکی وارد شده است.
فرازمند، بر اهمیت فراوان فعالیت و خدمات حجابی برای شناساندن حافظ و اندیشه و شعر او به ترک‌زبانان تأکید و از او قدردانی کرد.
خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، یکی از معروف‌ترین شاعران دنیا در طول قرن‌هاست
حجابی کرلانگیچ برنده ششمین نشان درجه یک مرکز حافظ‌شناسی، نیز در این مراسم، گفت: خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، محبوب‌ترین شاعر زبان فارسی و یکی از معروف‌ترین و پرنفوذترین شاعران دنیا در طول قرن‌هاست.
او ادامه داد: حافظ، امروز هم با اشعارش نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از نقاط دنیا، از شهرت و عظمت چشم‌گیری برخوردار است.
قدرت تصویرسازی، علت تمایز شعر حافظ را از شعر شاعران دیگر
حجابی با بیان اینکه از مطالعه جدی اشعار حافظ علت لسان‌الغیب‌بودن او برای ما روشن می‌شود، افزود: یکی از خصوصیات شعر حافظ، قدرت تصویرسازی است. تصویر‌هایی که در شعر حافظ با زبان محکم و شگرد‌های بدیعی، مفاهیم خاص و شورآفرینی‌های بی‌نظیر، همراه هستند، شعر حافظ را از شعر شاعران دیگر متمایز می‌کنند.
او تصریح کرد: حافظ شیرازی، به‌عنوان شاعری منحصر به فرد، پس از ادوار پرعظمت شعر فارسی، رونق خاصی به شعر بخشیده و شعری را به وجود آورده که نوعی تلفیق گونه‌های شعر قبل از اوست. این است که صدای حافظ در نتیجه این توانایی به اقصای جهان رسیده و به شهرت بی‌نظیری نائل شده است که در تاریخ، نصیب کمتر شاعری در جهان بوده است.
حجابی کرلانگیچ ادامه داد: همچنان‌که معلوم آشنایان شعر است، گوته شاعر معروف آلمانی تحت تأثیر حافظ، «دیوان غرب و شرق» را تدوین کرده است و شاعران عثمانی به‌ویژه و بیشتر از شعرای دیگر جهان، بر حافظ احترام گذاشته و شعر وی را سرمشق خود قرار داده‌اند.
استاد زبان و ادبیات دانشگاه آنکارا افزود: در دوره عثمانی، تدریس فارسی بسیار شایع بوده است و بیشتر تحصیل‌کرده‌ها، تاحدودی، فارسی بلد بوده‌اند و بسیاری از روشنفکران، از خواندن اشعار حافظ لذت می‌برده‌اند.
او بیان کرد: در دوره جمهوریت نیز، حافظ شیرازی مورد علاقه شاعران، تحصیل‌کرده‌ها و روشنفکران ترکیه قرار گرفته است.
حجابی کرلانگیچ تصریح کرد: در دوره جمهوریت، در ترکیه کسانی که فارسی بلد باشند و اشعار فارسی را از زبان اصلی‌اش بخوانند، خیلی کمتر بوده؛ ولی شهرت حافظ چندان کم نبوده است.
او افزود: در این دوره، طرحی به اسم «ترجمه‌ی کلاسیک‌ها» تهیه شده و بنا بر آن، آثار کلاسیک جهان از زبان‌های مختلف به زبان ترکی ترجمه شده‌اند. بین این آثار، شاهکار‌های زبان فارسی نیز بوده است؛ از آن جمله: شاهنامه فردوسی، بوستان و گلستان سعدی و دیوان حافظ. در این دوره، ترجمه دیوان حافظ، به‌کوشش استادگل‌پینارلی، تحقق پذیرفت؛ البته در دوره عثمانی و قبل از گل‌پینارلی، ترجمه و شرح‌هایی از دیوان حافظ انجام شده بود که معلوم دوستان است. امروز، ترجمه‌های متعدد بر ترجمه گل‌پینارلی اضافه شده است.
امروز، به برکت شخصیت حافظ است که در ایران و ترکیه، دور هم آمده‌ایم و صحبت حافظ می‌شود
برنده ششمین نشان درجه یک حافظ‌شناسی، به چگونگی آشنایی خود با ادبیات فارسی پرداخت و گفت: امروز، به برکت شخصیت حافظ است که در ایران و ترکیه، دور هم آمده‌ایم و صحبت حافظ می‌شود.
او با بیان اینکه الان، قادر نیستم احساسات خود را به‌شکلی منظم بیان کنم، ادامه داد: آشنایی من با زبان فارسی به اواخر دهه پنجاه شمسی، اوایل دهه هشتاد میلادی، برمی‌گردد.
این استاد دانشگاه افزود: من آن روزها دانش‌آموز دبیرستان بودم و به کلاس‌های ادبیات علاقه زیادی داشتم. در آن کلاس‌ها، دبیر ادبیاتمان از اهمیت زبان فارسی برای ادبیات کلاسیک ترکی سخن می‌گفت و من، شاید تحت تأثیر سخنان او، تصمیم گرفتم در دانشگاه، فارسی یاد بگیرم.
استاد دانشکده ادبیات دانشگاه آنکارا، درباره آشنایی با حافظ و دلیل ترجمه اشعار او نیز چنین گفت: من، حافظ را در دانشگاه شناختم و در اولین مرحله، ترجمه اشعار حافظ را مطالعه کردم و بعد، کم‌کم، سراغ زبان اصلی اشعار حافظ رفتم.
او افزود: ترجمه‌ای که بنده از اشعار حافظ انجام دادم، علل مختلف داشت؛ مهم‌ترین علتش این بود که ترجمه گل‌پینارلی، چندان در دسترس خوانندگان شعر نبود و علاوه بر آن، زبان آن ترجمه، نسبتاً، قدیمی شده بود و روی‌هم‌رفته، آن ترجمه به نثر بود و با آنکه معنای اشعار را می‌رساند، از لطافت شعر می‌کاست.
برنده ششمین نشان درجه یک حافظ‌شناسی ادامه داد: من در دانشگاه، در کلاس‌ها، شرح حافظ تدریس می‌کردم و این نیز، بر تصمیمم بر ترجمه دیوان حافظ کمک کرده است؛ البته بعد از اتمام ترجمه و چندنوبت چاپ آن، کار مترجم تمام نمی‌شود و همیشه، مشغول‌بودن به کمترکردن اشتباهات ترجمه، مدنظر اوست. من نیز، گاهی، ترجمه خود را می‌خوانم و سعی می‌کنم برای چاپ‌های بعدی، غلط‌های ترجمه برطرف شود.
حجابی، به کاری که به‌تازگی در پیوند با حافظ آغاز کرده بود، اشاره کرد و گفت: این روزها، کار تازه‌ای شروع کرده‌ام و آن این است که می‌خواهم چیز‌هایی شرح‌گونه بر اشعار حافظ بنویسم؛ با نگاه امروز و با استفاده از میراث گذشته. اگر این کار را با راهنمایی شما اساتید، به‌طور دقیق، انجام بدهم و به اتمام برسانم، شاد و مسرور خواهم بود.
کرلانگیچ، از مرکز حافظ‌شناسی بخاطر انتخاب و اعطای نشان درجه یک حافظ به او تشکر کرد و افزود: امیدوارم این تلطیف، برای اینجانب تشویق و ترغیبی باشد و به من نیرو بخشد تا در شناخت حافظ و دیگر بزرگواران ادبیات مشترکمان سعی جدی‌تر کنم.
در پایان برنامه نیز، از سوی رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در آنکارا و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارسی، هدایایی به حجابی کرلانگیچ اهدا شد.
ویژه‌برنامه‌های مرکز حافظ‌شناسی به مناسبت بیست و پنجمین یادروز حافظ، با سخنرانی‌های علمی هنری یادروز حافظ از ۲۱ تا ۲۳ مهرماه ۱۴۰۰ هر شب ساعت ۲۰، به صورت مجازی برگزار می‌شود، ادامه خواهد یافت.
انتهای پیام/