به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، گندم سیاه با نام علمی Fagopyrum esculentum گیاهی یک ساله از تیره هفت بندان است که بومی کشور‌های آسیایی به شمار می‌رود. لازم به ذکر است که هرچند نام این گیاه مشابه گندم است، اما با آن هیچگونه خویشاوندی ندارد و بیشتر هم تیره گیاهانی مانند ریواس و علف هفت بند است.
گندم سیاه متعلق به گروهی از مواد غذایی است که معمولا "شبه غلات" نامیده می‌شوند. شبه غلات دانه‌هایی هستند که به عنوان دانه غلات کاربرد دارند، اما غیر علفی محسوب می‌شوند. سایر شبه غلات رایج شامل کینوآ و تاج خروس هستند. گفتنی است از آن جایی که گندم سیاه ارتباطی به خود گندم ندارد، لذا فاقد گلوتن است و برای استفاده توسط افرادی که اختلال عدم تحمل گلوتن دارند گزینه مناسبی به نظر می‌آید.
از جمله معروف‌ترین روش‌های استفاده از این گیاه می‌توان به چای گندم سیاه و یا فرآوری آن در قالب محصولاتی نظیر آرد، غلات خرد شده و حتی نودل اشاره کرد.
در مجموع گندم سیاه از دیرباز تاکنون یکی از عناصر اصلی غذا‌های سنتی آسیایی و اروپایی بوده است. اما دلیل محبوبیت فراوان چنین گیاهی چیست؟ مشخص شده که گندم سیاه به واسطه در اختیار داشتن مواد معدنی و انواع آنتی اکسیدان‌ها ترکیبی مفید برای سلامت انسان است. گیاه مورد نظر همچنین می‌تواند به کنترل بهتر قند خون کمک کند. امروزه انواع مکمل‌های دارویی حاوی گندم سیاه در داروخانه‌ها در دسترس هستند.
امروزه گندم سیاه به طور عمده در نیمکره شمالی به ویژه روسیه، قزاقستان، چین و اروپای مرکزی و شرقی کشت داده و برداشت می‌شود.
محتوای تغذیه‌ای
لازم به ذکر است که کربوهیدارت‌ها اصلی‌ترین جز محتوای تغذیه‌ای گندم سیاه هستند. این ترکیبات نزدیک به ۲۰ درصد از وزن غلات پخته را به خود اختصاص می‌دهند. ارزش غذایی این گیاه به میزان قابل توجهی بیشتر از سایر غلات است. این محتوا به ازای ۱۰۰ گرم گندم سیاه خام به صورت زیر خواهد بود:
- کالری: ۳۴۳
- آب: ۱۰ درصد
- پروتئین: ۱۳.۳ گرم
- کربوهیدرات: ۷۱.۵ گرم
- فیبر: ۱۰ گرم
- چربی: ۳.۴ گرم
گندم سیاه حاوی مقادیر مناسبی فیبر است که ماده‌ای مغذی برای سلامت روده بزرگ به شمار می‌رود. از نظر وزنی فیبر ۲.۷ درصد از غلات پخته را تشکیل می‌دهند و عمدتا هم شامل سلولز و لیگنین است.
محتوای پروتئینی نیز از منظر وزنی ۳.۴ گرم از گندم سیاه پخته شده را در خود جای داده است. به خاطر مشخصات اسید آمینه‌ای بسیار متعادل، پروتئین موجود در گندم سیاه از کیفیت بالایی برخوردار است. از جمله اصلی‌ترین اسید‌های آمینه بخش پروتئینی این گیاه می‌توان به لیزین و آرژنین اشاره کرد.
بر اساس مطالعه‌ای که از طریق مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی است، پروتئین گندم سیاه در حیوانات به کاهش کلسترول خون، سرکوب تشکیل سنگ کیسه صفرا و کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک زیادی کرده است.
فراوان‌ترین مواد معدنی گندم سیاه عبارت اند از:
منگنز: به مقدار زیاد در غلات کامل یافت می‌شود و برای متابولسیم، رشد و تکامل سلولی و دفاع آنتی اکسیدانی از بدن ضروری است.
مس: در اکثر رژیم‌های غذایی غربی وجود ندارد. مس یک عنصر ضروری است که مصرف آن در مقادیر پایین به محافظت از سلامت دستگاه قلبی- عروقی منتج خواهد شد.
منیزیم: هنگامی که به مقدار کافی در رژیم غذایی انسان وجود داشته باشد، می‌تواند خطر ابتلا به انواع بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۲ و امراض قلبی- عروقی را کاهش دهد.
آهن: کمبود این ماده معدنی مهم منجر به آنمی خواهد شد؛ وضعیتی که با کاهش ظرفیت حمل اکسیژن در خون مشخص می‌شود.
فسفر: این ماده معدنی نقش اساسی در رشد و نگهداری از بافت‌های مختلف بدن دارد و در محتوای تغذیه‌ای گندم سیاه یافت می‌شود.
نسبت به غلات دیگر، مواد معدنی در ترکیب گندم سیاه جذب مطلوبی دارند.
اما گندم سیاه چه مزایایی برای سلامت بدن به همراه دارد؟ مواردی که در ادامه توضیح داده خواهند شد، با استناد به مقاله منتشر شده توسط انتشارات سیج گردآوری شده اند:
بهبود کنترل قند خون
سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی به مرور زمان منجر به بروز بیماری‌های مزمن همانند دیابت نوع دو می‌شود. از این رو تعدیل افزایش قند خون پس از صرف غذا امری مهم برای حفظ سلامتی به شمار می‌رود. گندم سیاه به عنوان منبع خوبی از فیبر، شاخص گلوکز پایین تا متوسطی دارد و به همین دلیل مصرف آن در بیماران مبتلا به دیابت نوع دو بی خطر خواهد بود. شاخص گلوکز مقدار قندی را نشان می‌دهد که پس از مصرف کربوهیدرات‌ها در واحد زمان در بدن آزاد می‌شود.
در واقع مطالعات مختلف مصرف گندم سیاه با کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع دو را مرتبط می‌دانند. برای مثال طی بررسی کاملی روی موش‌های صحرایی دیده شد که این گیاه می‌تواند سطح قند خون را ۱۲ الی ۱۹ درصد کاهش دهد.
سلامت سیستم قلبی- عروقی
گندم سیاه با در اختیار داشتن ترکیباتی همچون روتین، منیزیم، مس، فیبر و برخی از پروتئین‌های خاص به حفظ سلامت سیستم قلبی- عروقی کمک می‌کند. بین غلات و شبه غلات، این گیاه غنی‌ترین منبع روتین محسوب می‌شود. روتین یک آنتی اکسیدان قوی است که مزایای زیادی برای سلامت انسان به همراه دارد.
فرآورده‌های حاوی عصاره این گیاه همچنین سبب بهبود پروفایل چربی بدن می‌شوند که ریسک فاکتور مهمی برای بیماری‌های قلبی است. مطالعه‌ای روی ۸۵۰ بزرگسال چینی نشان داده که مصرف گندم سیاه سبب کاهش فشار خون، سطح کلسترول پایین‌تر و افزایش HDL می‌شود.
منبع: عصر ایران
انتهای پیام/