به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند، روزگاری در گوشه و کنار هر خانه روستایی سازه‌ای چوبی برای بافتن پارچه‌ای خوش نقش و نگار وجود داشت، اما پا قدم زندگی شهری برای هنر صنعت توبافی خوش یمن نبود و آن را به دست فراموشی سپرده بود اما چند سالی می شود با سرانگشتان توانمند زنان خراشادی جانی تازه گرفته است.
توبافی در خراسان جنوبی رگ و ریشه ی چند صد ساله دارد، به طوری که در برخی از دستگاه های توبافی قدیمی می توان به قدمت بیش از ۷۰۰ ساله این هنر در استان پی برد.
راهی روستای جهانی توبافی شدیم، خراشاد روستایی است که حالا آوازه دست بافته هایش در دنیا پیچیده است.
چند سالی می‌شود که با همت بانوی کارآفرین خراشادی هر خانه به یک کارگاه اشتغال زایی تبدیل شده و صدای چکاچک ماسوره‌ها از آن به گوش می‌رسد.
طلوع روزگار خوش توبافی در خراشاد
به سراغ خانم ذاکریان رفتیم، کارآفرینی که روستایش را جهانی کرده است.
ذاکریان مسئول شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد گفت: سال ۱۳۸۳ مدیرعاملی شرکت تعاونی خراشاد را پذیرفتم، در ابتدا شروع کار مشکل بود و مردم نمی‌پذیرفتند، زیرا حدود ۲۵ سال از کنار گذاشتن توبافی در خراشاد می‌گذشت.
او افزود: با آغاز خشکسالی‌های گسترده در سطح روستا‌های خراسان جنوبی درصدد برآمدیم تا پارچه بافی سنتی را جایگزین محصولات زراعی و باغی کنیم.
ذاکریان از سختی کارش در روستا این گونه می‌گوید: در ابتدا تنها ۲ بانوی خراشادی با ما همکاری داشتند، اما پس از فروش خوب دست بافته ها در نمایشگاه تهران تعداد هنرجویان به ۱۴ نفر رسید.
این بانوی کارآفرین ادامه داد: با وجود فعالیت بسیار کم زنان در آن زمان، برای اولین بار در نمایشگاه صنایع دستی مصلی تهران شرکت کردیم و بعد از آن تعداد سفارشات ما افزایش پیدا کرد.
بیشتر بخوانید
مسئول شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد تصریح کرد: در حال حاضر هزار و ۸۶۰ نفر از خراسان جنوبی ، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و قم، آموزش داده شده اند.
او افزود: این هنرجویان پس از اتمام آموزش‌ها با کارآفرینی زمینه را برای اشتغال علاقه‌مندان به این هنر را فراهم کرده اند.
هنری که در صندوقچه‌ها خاک می‌خورد حالا تن پوش ایتالیایی‌ها شده است
ذاکریان مسئول شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد گفت: هنر دست زنان خراشادی که در تک تک خانه‌های این روستا تولید می‌شود حالا به عنوان شال بر سر ایتالیایی‌ها خودنمایی می‌کند و شهرتی جهانی یافته است.
او افزود: تولیدات این شرکت تعاونی تنها به صورت حوله نیست و محصولاتی از جمله لباس نوزاد، تن پوش حمام، جلیقه مردانه، مانتو و سارافون نیز از جنس همان حوله‌ها، اما با تراکم‌های مختلف در این شرکت تولید می‌شود.
ذاکریان عنوان کرد: ماهانه بیش از هزار مترمربع پارچه سنتی در خراشاد تولید و در بازارهای داخلی و کشور‌های ایتالیا، انگستان، فرانسه و سایر کشور‌ها به فروش می‌رسد.
هر خانه یک کارگاه
همراه خانم ذاکریان به خانه های روستای خراشاد سری زدیم، از هر خانه صدای کارو تلاش به گوش می رسید.
خانم خراشادی زاده یکی از توبافانی است که در روستای خراشاد زندگی می‌کند، او گفت: ۵ سال است که به توبافی مشغولم، یک دار کوچک و چند کلاف نخ رنگی و ساده ابزار کار من هستند.
او افزود: توبافی را به مدت ۶ ماه نزد خانم ذاکریان یاد گرفتم و بعد ازاینکه کامل آموزش‌ها را فرا گرفتم یک دار کوچک گوشه خانه ام نصب کردم و توبافی را به صورت مستقل آغاز کردم.
این توباف خراشادی بیان کرد: در کنار خانه داری و بچه داری توبافی هم می کنم و این کار را به دختر و حتی پسرم نیز آموزش دادم.
خانم خراشادی زاده اظهار کرد: علاوه بر حوله، تن پوش حمام، لباس نوزادی و لباس احرام هم درست می کنم.
اوادامه داد: ماهانه چندین متر مربع پارچه سنتی به صورت سفارشی برای مشتری ایتالیایی ام هم می بافم، پارچه هایی با نخ ارغوانی و زرد که نمادی از گلبرگ های زعفران است.
این بانوی توباف اظهار کرد: این پارچه های رنگی پس از ارسال به ایتالیا به شال، کیف و حتی کفش تبدیل می شوند که مشتری های پرو پا قرصی آن جا دارند.
الیافی از جنس طبیعت
به یک خانه با صفا رفتیم بانویی در حال رنگ کردن نخ ها بود و رنگین کمانی از نخ روی بندی آویزان بود تا با نور خورشید کاملا خشک شده و رنگ بگیرد.
خانم خراشادی گفت: تمامی کار را خودم به صورت سنتی انجام می دهم از نخ ریسی ورنگ کردن الیاف گرفته تا بافت تو.
او بیان کرد: از رنگ های طبیعی برای رنگ کردن نخ ها استفاده می کنم، برگ به، پوست انار، پوست گردو، گل بنفشه و دیگررنگ دهنده های طبیعی را برای زیبایی بیشتر پارچه های سنتی به کار می برم.
خانم محمدی یکی از بانوانی است که مشتری چند ساله این پارچه های سنتی است.
اوبا اشاره به کیفیت بالای این پارچه های سنتی گفت: من پارچه های با الیاف طبیعی را به پارچه های با الیاف مصنوعی و پلاستیکی ترجیح می دهم.
این الیاف دست باف بسیار آبگیرهستند و حساسیت آور نیستند بنابراین برای استفاده روزانه بسیار مناسب هستند.
عباس زاده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی گفت: پارچه بافی یا همان توبافی روستای خراشاد در سال ۱۳۹۶ ثبت ملی و در مهرماه ۱۳۹۷ (اکتبر ۲۰۱۸) به ثبت جهانی رسید و از آن پس درجای جای ایران و اقصی نقاط جهان خوش درخشید.
او افزود: این رشته امروزه در شهر‌های مود، فردوس، خوسف و روستا‌های خراشاد، صرآباد، آسیابان، خشک، نوزاد، میغان، سیدال رواج دارد.
عباس زاده بیان کرد: این هنر توانسته روستاییان را دوباره به زادگاهشان برگردانده و کسب و کارشان را رونق دهد، رونقی که شاید در شهر آن را نمی‌یافتند.
معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی اظهار کرد: ورود تکنولوژی، روند صنعتی شدن و تولید و رواج محصولات کارخانه‌ای و اقبال کم مردم به استفاده از این محصولات به دلیل تنوع از جمله دلایل عمده فراموش شدن بعضی از رشته‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی است.
عباس زاده بیان کرد: از جمله وظایف ذاتی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، حمایت از صنایع دستی، احیاء و توسعه آن است که این روند در خراسان جنوبی سبب اقبال به ایجاد کسب و کار در حوزه صنایع دستی و رجوع به اصالت‌های گذشته است.
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی خراسان جنوبی عنوان کرد: انتخاب روستای خراشاد به عنوان روستای ملی توبافی و سپس انتخاب آن به عنوان روستای جهانی توبافی از فرصت‌های ایجاد شده برای توسعه و ایجاد کارگاه‌های بزرگ حوله بافی به ویژه در شهرستان بیرجند بوده است.
او اظهار کرد: هم سویی اصالت و طبیعت در دستبافت‌های روستای خراشاد، اهمیت دادن به مسائل زیست محیطی و خطرات ناشی از فرآیند تولید رنگزا‌های مصنوعی و پساب حاصل از آن ها، توجه به آرامش آدمی همراه با استفاده از مواد طبیعی، خطرات ناشی از مصرف رنگزا‌های مصنوعی بر سلامت انسان توجه کشور‌های مختلف به خصوص حامیان محیط زیست را به تولیدات هنرمندان روستای خراشاد جلب کرده است.
عباس زاده با اشاره به صادرات پارچه از خراشاد به کشورهایی، چون ایتالیا، اتریش، اسپانیا و کانادا، یادآور شد: اکنون شال سر و گردن دست بافت هنرمندان چیره دست خراشاد در ایتالیا خودنمایی می‌کند.
دلار‌هایی که به تارو پود پارچه گره خورده
توبافی هنری که در صندوقچه های مادربزرگ ها دیده می شد حالا با دستان توانمند بانوان احیاء شده و جاپای خود را در بازارهای جهانی پیدا کرده است روستای خراشاد به یک کارگاه بزرگ اشتغالزایی تبدیل شده و بانوان پر تلاش آن هنری را خلق می‌کنند که آوازه اش در دنیا پیچیده است ، این دست بافته‌ها روانه گوشه گوشه دنیا می‌شوند و خواهان زیادی در نقاط مختلف دارند.
حالا با گره زدن اقتصاد استان به صادرات پارچه‌های سنتی می‌توان گره کور بیکاری جوانان را باز کرد و از وابستگی اقتصاد کشور به درآمد‌های نفتی کاست و این هنر صنعت را به اشتغال دلار ساز تبدیل کرد.
گزارش از فاطمه آریان پور
انتهای پیام/ک