شهرهزار ساله طبقاتی در دل خاک‌های تفرش

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اراک، شراهی رییس گروه حفظ و احیای بنا‌ها و معماری‌های تاریخی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی گفت: تاکنون یک فصل کاوش باستان‌شناسی در تابستان ١٣٩٨ در  محوطه  شهرهزار ساله زیر زمینی انجام گرفته و دومین فصل کاوش آن اکنون درحال انجام است.

شراهی با بیان اینکه همزمان با کاوش‌های باستان‌شناسی، عملیات ساماندهی و آماده‌سازی محوطه برای بازدید عموم نیز در دستور کار قرار گرفته استافزود: مطبق بودن این محوطه، وجه دیگری از اهمیت دستکند زیرزمینی تفرش است و تاکنون در بخشی از کاوش تا ۷ طبقه در این دستکند کشف شده است.

او اضافه کرد: دستکند زیرزمینی تفرش با استناد به داده‌های باستان‌شناسی در دوره سلجوقی ساخته شده و تا دوره صفوی مورد استفاده قرار گرفته است.

رییس گروه حفظ و احیای بنا‌ها و معماری‌های تاریخی میراث‌فرهنگی استان مرکزی بیان کرد: این محوطه در دوره سلجوقی مورد استفاده قرار می‌گرفته است و پس از این دوره برای همیشه مسدود شده است.

او ادامه داد: البته کشف شواهدی از دوره ایلخانی تا قاجار در طبقات فوقانی محوطه نشان می‌دهد احتمالا فضا‌های فوقانی به صورت محدود در این ادوار مورد استفاده‌های گوناگونی قرار می‌گرفته است.

شراهی عنوان کرد: با وجود کاوش‌های باستان شناسی تا امروز شاهدی قطعی از کاربری محوطه یافت نشده است با این حال وسعت محوطه و منطبق بودن فضا‌های معماری، که نیاز به نیروی کار فراوانی داشته است، نشان‌دهنده غایتی متعالی و کاربری ویژه‌ای در دوره سلجوقی بوده است.

او تصریح کرد: احتمالا این شهر در دوران پیش از اسلام بعنوان پرستشگاه و بعد از اسلام بعنوان پناهگاه در زمان حمله مغول مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

رییس گروه حفظ و احیای بنا‌ها و معماری‌های تاریخی میراث‌فرهنگی استان مرکزی گفت: در نتیجه بررسی‌ها و کاوش‌های فصل جاری، شواهدی از طبقات اصلی محوطه یافت شد.

او افزود: این طبقات شامل فضا‌های معماری مسکونی با اتاق‌هایی به ابعاد میانگین ٣ در ٤ متر، چاه‌ها و دسترسی فضایی به طبقات زیرین، شواهدی از قنات قدیمی شهر و یک آب انبار از مهمترین یافته‌های فصل دوم کاوش در دستکند زیرزمینی تفرش است.

شراهی با اشاره به کشف قطعه سفال‌هایی از دوره سلجوقی در بافت اصلی محوطه اضافه کرد: این آثار نشان می‌دهد این دستکند در این دوره استفاده شده و با استناد به پرشدگی‌های پیشین در این دوره مسدود شده است.

او اظهار کرد: شهر‌های زیرزمینی نمونه‌های کم نظیری از نبوغ مردمان در حوزه دفاعی و پدافند غیرعامل هستند و این بخش از معماری کهن با دالان‌های تودرتو و رازناک و معماری ماهرانه و عجیب از جاذبه بالایی برای رونق گردشگری برخوردار است.

دستکند‌ها با هدف ایجاد سرپناه مردمان شهر‌ها در ناملایمات محیطی و خطر حمله دشمنان ایجاد می‌شد و ویژگی بارز آن‌ها این است که بدون استفاده از هیچ‌گونه مصالح، ساخت و تنها با استفاده از ابزار‌های دستی کندمان ایجاد شده‌اند و با گذر زمان همچنان مستحکم هستند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند.

هدف از ایجاد اغلب این دستکند‌ها استتار محل زیست و خفای انسانی در برابر دشمنان خارجی بوده و محوریت اشتراک آنان در زمینه معماری، وجود کریدور‌های تنگ و تاریک و متعدد است که جلوه عجیبی دارد، اما کار ویژه مهمی را در یک بازه تاریخی خاص در حفظ و بسط امنیت و زیست مردم آن خطه در ناملایمات حاکم برعهده داشته است.

انتهای پیام / ج