به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شیراز، دوستی که کوهنوردی ورزش مورد علاقه اوست و به قول خودش تمامی ارتفاعات فارس را مثل کف دست می شناسد می گفت پوشش جنگلی استان فارس پیر شده و پوشش دیگر گیاهان هم روز به روز کمتر می شود و برخی از گیاهان هم در حال حذف شدن از چرخه روزگار هستند .
به نظر این کوهنورد دوستدار محیط زیست، چون بسیاری از مردم و حتی مسئولان فکر می کنند صحبت درباره خطرات تهدید کننده محیط زیست ژستی روشنفکر مآبانه است و در میان دغدغه های اقتصادی نمی تواند اولویت باشد.
به گفته او بحران خشکسالی تنها نیست و عوامل انسانی دیگری در نابودی پوشش گیاهی نقش دارند چنان که گویی بشر در نابودی پوشش گیاهی با بحران خشکسالی در حال رقابت است .
یاری گران بحران خشکسالی
شرایط اقلیمی استان پهناور فارس باعث شده نوع و میزان پوشش گیاهی در مناطق مختلف آن متغیر باشد. تفاوت اقلیم از شمال به جنوب استان به گونه‌ای است که دو بخش سردسیر و گرمسیر به خوبی در استان متمایز شده اند و تنوع پوشش گیاهی این استان فراوان است .
علاوه بر بحران خشکسالی، گاهی آتش غفلت بشر به دامان طبیعت می افتد و آتش نهایت جولان را می دهد . البته فقط بی آبی و شعله های آتش قدرت تخریب ندارند بعضی مواقع بشر آگاهانه و نا آگاهانه علاوه بر این که باعث نابودی پوشش گیاهی می شود فرصت احیاء دوباره را هم از طبیعت می گیرد .البته در مقابل گروهی که همگام با بحران خشکسالی در نابودی طبیعت نقش دارند عده ای در حفاظت و احیای آن می کوشند .
ما می کاریم و برداشت بی رویه نابود می کند
به گفته عالیه سادات رفعت حقیقی کارشناس ارشد گیاهان دارویی که در جنوبی ترین نقطه استان فارس زندگی می کند و تحقیقاتی در این زمینه در منطقه لارستان فارس دارد بسیاری از گیاهان دارویی منطقه در حال انقراض هستند که از جمله آنها به مور تلخ ، مورخش، آنغوزه، گونه های مختلف آویشن ؛ ریشه های شیرین بیان و انار شیطان اشاره کرد.
او که به عنوان کارشناس در انجمن سبز اندیشان خور فارس فعالیت دارد، می گوید: اعضای این انجمن سالهاست در زمینه احیاء گیاهان بومی و ساز و کار با منطقه و بذرکاری فعالیت موفقی دارند ولی مشکل آنها این است که در جلوگیری از برداشت بی رویه و غلط به ویژه در زمینه گیاهان دارویی موفق نبوده اند و این عامل فرصت احیا را از گیاه می گیرد .
بسیاری نا آگاهانه فرصت احیا را از گیاه می گیرند
کارشناس ارشد گیاهان دارویی چرای دام، تغییر کاربری و برداشت بی رویه و غیر اصولی را از عوامل نابودی پوشش گیاهی می داند به باور او آموزش نقشی اساسی در حفاظت از محیط زیست دارد به ویژه اگر در سن پایین باشد بسیار تاثیرگذار می شود .
به گفته پژوهشگر گیاهان دارویی عده‌ای که فقط جنبه اقتصادی برداشت گیاهان برای خام فروشی در نظر می‌گیرند، به دلیل عدم آموزش و ناآگاهی، با برداشت نادرست گیاه از ریشه موجب نابودی بذر، تکثیر نشدن گیاه و تخریب گونه گیاهی می‌شوند .
کارشناس انجمن سبز اندیشان خور فارس درباره راهکارهای پیشگیری از انقراض گونه های گیاهان دارویی می گوید : می توان بسیاری از گونه های گیاهان دارویی را با توجه به کم آب بر بودن برای تغییر الگوی کشت استفاده کرد و با ایجاد صنایع تبدیلی برای فراوری گیاهان دارویی کشاورز را به کاشت گیاهان کم آب بر تشویق کرد به گونه ای که کشاورز بداند محصولش خریدار دارد .
به گفته پژوهشگر گیاهان دارویی بهره از فن آوری کشت بافت می تواند در شرایط کنونی به احیا و تکثیر بسیاری از گونه های گیاهی کمک کند و در شرایط فعلی باتوجه به نابودی بسیاری از گونه های گیاهی باید به نحوی از برداشت بی رویه جلوگیری کرد و برخی مناطق نیاز دارند قرق شوند و اجازه چرای دام داده نشود تا گیاهان فرصت احیا پیدا کنند .
با نوعی بی تفاوتی نسبت به محیط زیست روبه رو هستیم
شهرستان پاسارگاد از نقاط حاصل خیز استان فارس است که در آن به علت آب و هوای مناسب علاوه بر رونق کشاورزی تنوع پوشش گیاهی هم فراوان است . اما درسال های اخیر بخش قابل توجهی از پوشش گیاهی به علت آتش سوزی از بین رفته و بخش دیگری در خطر نابودی است.
رحیمه همتی کارشناس ارشد کشاورزی با اشاره به این که دشت حاصلخیز پاسارگاد در میان رشته کوه های زاگرس قرار دارد از تاثیر بحران خشکسالی می گوید و می افزاید: برداشت بی رویه هم نقش موثری در از بین رفتن پوشش گیاهی شهرستان پاسارگاد داشته و بخش دیگری را چرای بی رویه دام از بین برده است .
این بانوی پاسارگادی درباره پوشش گیاهی منطقه از درختان بادام و بنه و ارژن نام می برد و می گوید:در خت های ارژن که زمانی به وفور دیده می شد به ندرت در ارتفاعات می روید و جاشیر خوراکی به عنوان گیاه بومی منظقه حالا نایاب است .
به نظر مشاور سازمان نظام مهندسی با نوعی بی تفاوتی روبه رو هستیم و غافل از اینکه با از دست دادن پوشش گیاهی باعث بیابان زایی می شویم و بحران خشکسالی حادتر می شود علاوه بر این که به راحتی ژن های ارزشمندی نابود می شوند و ما سرمایه ارزشمندی را از دست می دهیم .
به گفته این دوستدار محیط زیست در دنیای امروز از بسیاری از کاربردهای گیاهان بی اطلاعیم برای مثال جاشیر زمانی در صنعت رنگرزی کاربرد داشته است یا کنگر صمغی ترشح می کند که زمانی از آن به عنوان شوینده استفاده می شد در حالی که بی خبری از کاربردهای مفید گیاهان عاملی مزید بر دیگر عوامل شده تا در مقابل نابودی آنها بی تفاوت باشیم به جای این که در جستجوی بهترین راه برای تکثیرشان باشیم .
هرجا که آب بود در نابودی محیط زیست دریغ نکردیم
محمدرضا نگهدار صابر عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی با بیان این که تنوع زیستی دامنه گسترده ای را در بر می گیرد و شامل گیاهان، جانوران و موجودات خاک زی می شود و نابودی هر بخش این چرخه می تواند بخش های دیگر را تحت تاثیر قرار دهد می گوید: از بعد پوشش، گیاهان جنگلی استان فارس را می توان به چهار گروه عمده تقسیم کرد جوامع بادام و بنه، بلوط، کنارستان و جامعه کوچک گلابی وحشی .
به گفته دانش آموخته دکترای جنگل شناسی در استان فارس ، درمنطقه ده کهنه سپیدان بالاترین تنوع پوشش جنگلی را داریم و تمامی گونه ها در نقاط مختلف فارس در معرض خطر نابودی هستند و دلایل مختلفی برای این تهدید علاوه بر بحران خشکسالی وجود دارد و عوامل تهدید در منظقه ای مانند سپیدان به دلیل پرآبی و حاصل خیزی بیشتر است .
نگهدار صابر می افزاید: آب فراوان در منطقه حاصلخیزی مثل سپیدان باعث شده است با تغییر کاربری، در بخشی از اراضی جنگلی و مرتعی برای اشتغال زایی به صورت کشاورزی و باغداری و ساخت حوضچه های پرورش ماهی بیش از ظرفیت از آب و خاک بهره برداری و یکی از نتایجش از بین رفتن تنوع گیاهی شود.
علاوه بر این موضوع محقق عرصه پوشش جنگلی عنوان می کند: در سالهای اخیر با وجود این که خشکسالی تهدیدی جدی است ما شاهد واگذاری بسیاری از اراضی و تغییر کاربری بودیم که تبدیل به باغ شهری یا زمین کشاورزی شدند ،بی توجه به این نکته که با بحران آب روبه رو هستیم .
به گفته پژوهشگر عرصه جنگل شناسی چرای بیش از ظرفیت دام درمناطق مختلف جنگلی به گونه ای است که نهال ها فرصت رشد ندارند و ما هر چه درخت می بینیم کهن سال است از طرفی نیازهای جمعیت باعث شده تا عرصه های منابع طبیعی به عنوان ابزاری برای رفع نیاز شود.
به گفته او امروزه علاوه بر بحران آب ما با بحران فرسایش خاک هم روبه رو به رو هستیم و از بین رفتن پوشش گیاهی از دلایل مهم فرسایش خاک است و با از بین رفتن هر گیاهی ما تعداد بسیاری از ژن ها را از دست می دهیم و به تنوع ژنتیکی آفرینش ضربه می زنیم هیچ موجودی در خلقت بی هدف آفریده نشده است و در حقیقت نابودی هربخش از محیط زیست چه حیوان و چه گیاه به چرخه غذایی انسان آسیب وارد می کند .
عضوهیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی می افزاید: از بین رفتن ژن های گیاهان نه تنها به زنجیره غذایی انسان آسیب می زند بلکه سلامت و بهداشت را هم به خطر می اندازد .
به گفته این پژوهشگر اهمیت تنوع ژنتیکی در دنیای امروز شناخته شده است و ژن درمانی جایگاه ویژه ای دارد و برخی ژن ها هنوز کشف نشده اند و کاربردشان برای بشر ناشناخته است واز دست رفتن تنوع ژنتیکی می تواند بشر را با مشکلات بسیار در زمینه بهداشت و درمان روبه کند.
دانش آموخته دکترای جنگل شناسی می گوید: به زبان ساده از دست دادن هرگیاه به این معناست که ما حیات گیاه یا جانور دیگری را که به آن گیاه یا جانور وابسته است را در معرض خطر نابودی قرار می دهیم و در حقیقت چرخه ای را نابود می کنیم .
عضوهیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی این نظر را دارد برای رهایی از بحران های محیط زیست باید به این نتیجه برسیم که نباید هر چیزی را قربانی اقتصاد کرد و به بهانه ایجاد اشتغال و تامین نیاز به محیط زیست آسیب وارد کنیم.
به گفته پژوهشگر جهاد کشاورزی استان فارس در اغلب فعالیت های اقتصادی بهای سنگینی را برای آنچه به دست می آوریم می پردازیم . برای چنین تجزیه و تحیلی به نگاه متفاوت مدیریتی برای حفاظت از محیط زیست نیاز دارم .
مالک کره زمین نیستیم
مالک کره زمین نیستیم، در کنار دیگر موجودات بخشی از چرخه حیات هستیم . احساس حق مالکیت انسان بر کره زمین باعث شده است تا او هستی دیگر جانداران را به خطر بیندازد بی آنکه به این نکته توجه کند در چرخه هستی حیات همه موجودات زنجیروار به یکدیگر وابسته است.
گزارش از راضیه جوینده
انتهای پیام/ب