به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، قرآن کریم مشتمل بر معانی دقیق، تعالیم و حکمت‌هایی والا درباره حقیقت خلقت و اسرار هستی است که عمده مردم در عصر رسالت از درک آن ناتوان بودند. از این رو پیامبر اکرم (ص) و پس از ایشان مفسران به تبیین و شرح جزئیات آیات قرآن کریم می‌پرداختند. ما نیز با هدف آشنایی بیشتر با آیات الهی، هر روز به چند آیه از کلام الله با استناد به تفاسیر معتبر مفسران قرآن کریم می‌پردازیم.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا
ما به حقیقت راه (حق و باطل) را به او نمودیم حال خواهد (هدایت پذیرد و) شکر (این نعمت) گوید و خواهد (آن نعمت را) کفران کند.
فایل صوتی تلاوت آیه ۳ سوره انسان
حمران گوید: از امام صادق (ع) درباره‌ی سخن خداوند «إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً» پرسیدم، فرمودند: «راه را به او یاد داد؛ یا [آن راه را]انتخاب می‌کند؛ پس او شاکر است و یا رها می‌کند، پس او کافر و ناسپاس است»
منظور از «إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ»؛ راه خیر و شرّ را برای او نمایاندیم. «إِمَّا شَاکِرًا وَ إِمَّا کَفُورًا» این سخن پاسخی است برای جبرگرایان که می‌گویند هیچ اختیاری در کار‌های خویش ندارند.
گاهی هدایت فطری است. چنانچه قرآن می‌فرماید: «فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها»؛ خداوند به نفس بشر، خیر و شرّ را الهام کرد. نوع دیگر، هدایتی است که از طریق تحصیل، تعقّل، مشورت، تجربه ومطالعه به دست می‌آید و نوع سوم هدایتی است که از راه تبلیغ و ارشاد انبیا و اولیا صورت می‌گیرد.
بیشتر بخوانید
تشکّر گاهی قلبی است، یعنی همه نعمت‌ها را از خدا بدانیم؛ گاهی عملی است، بدین معنا که انسان نعمت‌های خداوند را فقط در راه حق مصرف کند و گاهی زبانی است، یعنی انسان «الحمد لله رب العالمین» را بر زبان جاری کند. امام صادق (ع) ذیل آیه «إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً» فرمودند: «عرفناه، اما آخذ و، اما تارک»؛ ما راه را به او معرفی کردیم، یا آن را می‌گیرد و یا رها می‌کند.
انسان در مسیر بندگی و تشکّر از خداوند، مرحله ضعیف یا متوسّطی را طی می‌کند، ولی در طریق سرکشی و تمرّد، مرحله بالایی را می‌پیماید. در شکر، شاکر است (نه شکور)، ولی در کفر، کفور است. «إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً» یعنی شکر او معمولی، ولی کفر او قوی است. به چند نمونه دیگر توجه کنید. قرآن می‌فرماید:
۱- آزمایش انسان، براساس آگاهی و آزادی است:آگاهی به واسطه چشم و گوش و عقل و فطرت درونی و هدایت بیرونی؛ و آزادی برمبنای اختیار که به تمام انسان‌ها داده شده است. «نَبْتَلِیهِ ... سَمِیعاً بَصِیراً إِنّا هَدَیْناهُ ... إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً»
۲- خداوند، حجت را بر انسان تمام کرده است. «إِنّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ»
۳- راه درست، یکی بیش نیست. «إِنّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ» (کلمه «سبیل» مفرد است.)
۴- هدایت، نعمتی در خور سپاس است. «إِنّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمّا شاکِراً» (پیمودن راه دین، شکر الهی و انحراف از آن، کفران و ناسپاسی است.)
۵-کسانی که هدایت انبیا را نپذیرند، بالاترین مرحله از کفر را مرتکب شده اند .(به جای آنکه بگوید «اما کافرا»، فرمود: «إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً». زیرا «کفور»، اوج کفر است.)
۶- هرکس شاکر نباشد، کفور است، راه سوّمی وجود ندارد. «إِمّا شاکِراً وَ إِمّا کَفُوراً»
انتهای پیام/