به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، دنیای نرم‌افزار‌ها با سرعت شگفت‌آوری به پیش میرود. در دو دهه گذشته پیوسته نرم‌افزار‌هایی معرفی و وارد بازار شدهاند و تعدادی نیز بازنشسته و کنار گذاشته شدهاند. علتش هم این بوده که عملکرد خوبی نداشتهاند، یا به دلایل متنوع توسعهشان متوقف شده یا گزینه بهتری جای آن‌ها را گرفته است.
معمولا بیشتر این نرم‌افزار‌ها خیلی زود فراموش میشود. اما در میان آن‌ها نرم‌افزار‌هایی است که هنوز به یاد آوردنشان برای ما جالب و خاطره‌انگیز است، زیرا فعلا هیچ نرم‌افزاری به‌خوبی آن‌ها عرضه نشده، یا اولین نرم‌افزار‌هایی بودند که در زمان آشنایی با دنیای رایانه و فناوری دیجیتال با آن‌ها آشنا شدهایم.
بیش از ۴۰ سال از راه‌اندازی غول رایانه‌ای بزرگ جهان یعنی مایکروسافت میگذرد که در پیشینه خود میراثی از نرم‌افزار‌ها را به‌جا گذاشته است. اخیرا مایکروسافت اعلام کرد به‌زودی برنامه مرورگر اینترنت اکسپلورر نیز به جمع نرم‌افزار‌های منقرض‌شده این شرکت خواهد پیوست.
تقریبا پنج سال پیش مایکروسافت در ویندوز ۱۰، برنامه اِج (Edge) را به عنوان مرورگر جدید خود معرفی کرد. از همان زمان می‌شد حدس زد اینترنت اکسپلورر ۱۱ آخرین نسخه ارائه‌شده خواهد بود تا این‌که مایکروسافت به طور رسمی اعلام کرد از ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ اینترنت اکسپلورر پس از ۲۵ سال برای همیشه کنار گذاشته خواهد شد. به همین مناسبت سراغ نرم‌افزار‌هایی رفتهایم که روزگاری اقبال زیادی به آن‌ها می‌شد، اما بعدا از صفحه روزگار محو شدند.
مایکروسافت فوتو ادیتور (Microsoft Photo Editor)
مایکروسافت فوتو ادیتور، برنامه‌ای ساده و کاربردی بود که برای ویرایش عکسهای عادی استفاده می‌شد. همراه با مایکروسافت آفیس ۹۷ در سال ۱۳۷۹ ارائه شد و تا ویندوز ایکس‌پی (XP) حضور داشت. اما در مایکروسافت آفیس ۲۰۰۳ برنامه دیگری به‌نام (Microsoft Office Picture Manager) جایگزین آن شد که ویژگی‌های اندکی برای تصحیح و ویرایش تصویر داشت. گرچه پیکچر منیجر تمام قابلیتهای فوتو ادیتور را مانند برجستهسازی تصویر، کاهش نویز، مدل رنگی RGB، گزینه دقت گاما، روتوش و پوششدهی تیره نداشت، در مقابل امکان اشتراک‌گذاری تصاویر از طریق ایمیل یا فرستادن مستقیم عکسها به ورد (Word)، پاور پوینت و اکسل را ممکن میکرد.
ویژگی‌های اصلی پیکچر منیجر نیز شامل تصحیح رنگ، برش، برعکس کردن، تغییر اندازه تصویر و چرخش بود. ویژگی‌های دیگری مثل تنظیم روشنایی، کنتراست، سایه رنگ و میزان اشباع یا غلظت رنگها، فشرده‌سازی تصویر و از بین بردن قرمزی چشم در عکسها از قابلیتهای پیشرفتهتر آن بود. این برنامه در سال ۱۳۹۲ بازنشسته شد و در حال حاضر مایکروسافت آفیس از ابزار ویرایشگر تصویر در نسخههای خود استفاده نمیکند و کاربران باید ویرایشگر تصویری مستقل بارگزاری کنند.
اگر هنوز هم با فوتو ادیتور خاطره دارید و دوست دارید از آن استفاده کنید، میتوانید از نسخه قابل حمل (Portable) آن روی درایو USB یا کارت SD استفاده کنید.
ادوبی مدیا پلیر (Adobe Media Player)
اگر فیلم جالبی را در یکی از صفحه‌های وب ببینیم، چرا یک نرم‌افزار چند رسانهای نداشته باشیم تا بتوانیم فیلمهای دلخواه خود را در آن جمعآوری و مدیریت کنیم بدون این‌که مرورگر وب، صفحه نمایش را شلوغ کند؟ این سوالی بود که یکی از کارمندان شرکت ادوبی از خودش میپرسید و به این ترتیب ادوبی مدیا پلیر در فروردین ۱۳۸۷ متولد شد.
ادوبی مدیا پلیر فایلهای صوتی و تصویری را در فرمتهای مختلف روی کامپیوتر‌های خانگی پخش میکرد و به کاربران خود اجازه میداد تا با محتوای رسانهای خود تعامل داشته باشند و آن را مدیریت کنند. همچنین به پخشکنندههای محتوا امکان ایجاد برند تجاری خود و تبلیغ آن را در محتوای‌شان میداد. ادوبی به‌هنگام تماشای فیلمها چه به صورت آنلاین و چه به صورت آفلاین، تبلیغات را پخش میکرد.
به‌علاوه این پخش‌کننده به کاربران امکان دنبال‌کردن وبکستهای (پخشکنندههای صوت و تصویر به صورت اینترنتی) تولیدکنندههای مختلف را میداد تا هم به صورت آنلاین و هم پس از دانلود آفلاین تماشا کنند. صفحه اصلی گویا و ساده آن و امکان دسترسی سریع به قسمتهای مختلف مانند فیلمهای برجسته و ژانر‌های محتوایی از دیگر ویژگی‌های خوب این اپلیکیشن بودند که در ۲۵ شهریور ۱۳۸۹ بازنشسته شد.
بیشتر بخوانید
گوگل پلاس (+ G یا + Google)
گوگل پلاس چهارمین تلاش گوگل برای ساخت شبکهای اجتماعی پس از سه تجربه چندان ناموفق و کنار گذاشتن گوگل فرند کانکت (Google Friend Connect) در ۱۳۹۰، اورکات (Orkut) در سال ۱۳۹۳ و گوگل باز (Google Buzz) در ۱۳۹۸ بود. گوگل پلاس در ابتدای راه‌اندازی از تیر ۱۳۹۰ شبکه اجتماعی برای رقابت با دیگر شبکههای اجتماعی مانند فیسبوک و پیوند با دیگر محصولات گوگل مثل یوتیوب، گوگل درایو (Google Drive)، جیمیل، نقشه و تقویم گوگل بود.
اما کم‌کم تبدیل به محصولی جانبی برای ثبت‌نام در دیگر سرویسهای گوگل شد. به همین دلیل در سالهای ابتدایی تعداد کاربران فعال آن به‌شدت رشد کرد، اما زمان میانگینی که هر کاربر در این وبگاه میگذاراند کسر کوچکی در مقایسه با شبکههای اجتماعی رقیب بود. برای مقایسه از همان ابتدا این مقدار در گوگل پلاس ۳/۳ دقیقه و در فیسبوک ۷ ساعت و نیم بود.
این پیام‌رسان قابلیتهایی مانند ارسال عکس، میزگردها، گروههای مختلف دوستانه (Circles)، گپ متنی و ویدئویی به نام هنگ‌اوتس (Hangouts)، رویدادها، برچسب‌گذاری موقعیت مکانی و... داشت. تا این‌که در بهمن ۹۷ بازنشسته شد. علتش تعامل اندک کاربران با آن (۹۰ درصد کاربران کمتر از پنج ثانیه از این وبگاه استفاده میکردند)؛ سختی برآورده‌کردن انتظارات کاربران و همچنین تشخیص نقصی در رابط با برنامه‌نویسی (API) بود که میتوانست اطلاعات خصوصی کاربران را فاش کند.
اما با این حال نشریه وال‌استریت ژورنال (Wall Street Jounal) در مقالهای مدعی شد که در فروردین ۹۷ اطلاعات ۵۰۰ هزار کاربر مثل نام، نشانی ایمیل، آدرس، شغل، سن و جنسیت فاش شده است. اما گوگل به‌دلیل فشار‌های نظارتی و جلوگیری از خدشهدار شدن اعتبارش آن را مخفی نگه داشت.
گوگل ریدر (Google Reader)
با گسترش استفاده از اینترنت نویسندهها، عکاسان و خبرنگاران زیادی شروع به فعالیت وبلاگ نویسی کردند. با رشد وبلاگها، یافتن و دنبال‌کردن محتوا‌های خوب کار سختی به نظر میرسید و نیاز به بستری احساس می‌شد که محتوای مورد نظر ما را از میان وبلاگها و وبسایتها جست‌وجو و جمعآوری کند.
گوگل ریدر، برنامه‌ای تحت وب و ابزاری کاربردی برای پیگیری اخبار و اطلاعات بود که توسط گوگل در مهر ۱۳۸۴ عرضه شد و کم‌کم جایگاه خود را بین کاربران به‌عنوان بستری برای خبرخوانی به دست آورد. امکان دستهبندی، تگ‌گذاری، اشتراک‌گذاری با دیگران، مرور اجمالی چند مورد به طور همزمان، افزودن محتوای ویدئویی از یوتیوب و گوگل‌ویدئو (Google Video)، جست‌وجو در تمام فیدها، ستارهدار کردن آیتمها و بارگیری آیتمها و خواندن آن‌ها به صورت آفلاین از قابلیتهای این نرم‌افزار بودند.
۲۳ اسفند ۹۱ بود که گوگل اعلام کرد به دلیل کم شدن استفاده کاربران، این برنامه به‌زودی بازنشسته میشود و به کاربران خود تا ۱۰ تیر ۹۲ فرصت داد تا اطلاعات خود را جابهجا کنند. اما ۴۸ ساعت پس از اعلام این خبر، ۵۰۰ هزار کاربر جدید به آن اضافه شد و سه میلیون نفر در دو هفته بعدی به آن پیوستند. درخواستهای زیادی برای نگه‌داشتن گوگل ریدر فرستاده و صد هزار امضا جمعآوری شد. اما حدس زده میشود یکی از دلایل بسته شدن این برنامه که بازگو نمیشد، تشویق کاربران به استفاده از اپلیکیشن بازنشسته‌شده گوگل پلاس در آن زمان بود.
یاهو مسنجر (Yahoo! Messenger یا Y! M)
یاهو مسنجر از قدیمی‌ترین و از اولین برنامه‌های پیام‌رسان جهانی بود که پس از ۲۰ سال بازنشسته شد. این سرویس در ابتدا با نام Yahoo! Pager در اسفند ۱۳۷۶ راه‌اندازی شد و سال بعد به یاهو مسنجر تغییر نام داد. کاربران میتوانستند با یک شناسه یاهو (Yahoo ID) در آن عضو شوند و به دیگر سرویسهای یاهو مثل «یاهو میل» دسترسی داشته باشند. امکان ارسال صدا، فایل، استفاده از وبکم، سرویس پیام‌رسان متنی و اتاقهای گفتگو (چَت‌روم) از ویژگی‌های مختلف این پیام‌رسان نوستالژیک بودند.
یاهو مسنجر تا سال ۸۸ نزدیک به ۱۲۳ میلیون کاربر داشت، اما با ورود تلفنهای هوشمند و پلتفرمهای پیام‌رسان فوری مانند واتس‌اپ و فیسبوک مسنجر (Facebook Messenger) توانستند از آن پیشی گیرند و این سرویس در تیر ۹۷ پایان کار خود را اعلام کرد. یاهو دلیلی برای توضیح پایان کار این پیام‌رسان ارائه نداد، اما با توجه به تعداد زیاد پیام‌رسان‌های محبوب در بازار، میتوان حدس زد احتمالا رقابت دشوار بوده است.
شرکت یاهو پس از یاهو مسنجر، سرویس جدید دیگری را با نام یاهو توگِدر (Yahoo Together) به بازار معرفی کرد که این سرویس نیز یک سال بعد تعطیل شد. در اواخر دهه ۷۰ شمسی به‌دلیل رایگان بودن و آسانی استفاده از آن، یاهو مسنجر به یک نرم‌افزار محبوب، نه‌تن‌ها بین عموم مردم بلکه بین تجار نفت و بازار‌های مالی تبدیل شده بود و راه ارتباطی اصلی بین آن‌ها بود.
کوتاه‌کننده لینک گوگل (Google URL Shortener یا goo.gl)
کوتاه کردن نشانی وب یکی از ترفند‌های شبکه جهانی اینترنت است که در آن آدرسهای طولانی وب کوتاهتر میشود و همچنان شما را مستقیم به صفحه مقصد هدایت میکند. با استفاده از کوتاهکنندههای لینک علاوه‌بر زیباتر شدن لینک، تعداد کاراکتر‌های پیامهای متنی کمتر میشود و برای یادداشت کردن نشانی وب از روی یک منبع چاپ‌شده، راحتتر است.
goo.gl سرویس کوتاه‌کننده لینک گوگل بود که از آذر ۱۳۸۸ در ابتدا به صورت نوار ابزاری در بالای صفحهی گوگل استفاده می‌شد و در شهریور ۱۳۸۹ به صورت وبگاهی جداگانه درآمد. کاربران با ورود به حساب گوگل خود میتوانستند به فهرست لینکهایی دسترسی داشته باشند که پیشتر کوتاه کرده بودند. به‌علاوه تجزیه و تحلیل بیوقفه اطلاعات شامل ترافیک در طول زمان، بهترین بازدیدکنندهها و پروفایل آن‌ها ثبت می‌شد.
برای حفظ امنیت، گوگل سیستم اسپم خودکار مانند فناوری فیلترینگ استفاده شده در جیمیل را هم اضافه کرده بود. گوگل به قصد جایگزینی این سرویس با سرویس فایربیس پویا لینک (FDL سرواژه Firebase Dynamic Links)، سرویس کوتاه‌کننده لینک خود را در فروردین ۱۳۹۸ بازنشسته کرد.
ولی پیوند‌هایی که پیشتر با این سرویس ایجاد شدهاند، همچنان به مقصد قبلی خود هدایت میشوند. FDLها نشانیهای وب هوشمندی است که به شما امکان هدایت مخاطبتان را به هر مکانی چه در iOS یا اندورید یا برنامه‌های وب قرار میدهد.
مایکروسافت پینت (Microsoft Paint)
پینت از اولین ویرایشگر‌های گرافیکی است که اولین نسخه آن با اولین نسخه ویندوز (ویندوز ۱.۰) در آبان ۱۳۶۴ عرضه شد و تا به امروز در تمام نسخههای ویندوز مایکروسافت وجود داشته است. به دلیل سادگی استفاده از آن، از همان اول به یکی از پرکاربردترین برنامه‌های ویندوز تبدیل شد و هنوز هم برای ویرایشهای ساده تصاویر استفاده میشود.
این برنامه ساده گرفیکی رایانه‌ای دارای دو حالت رنگی و دو رنگ سیاه - سفید است و فایلها را در فرمتهای BMP (Windows bitmap)، JPEG، GIF، PNG و TIFF باز و ذخیره میکند. به‌علاوه دارای چند عملکرد مثل حالت تمبر (stamp mode)، حالت دنباله کشیدن (trail mode)، اشکال منظم و تصاویر متحرک است که در بخش کمک (help) به آن‌ها اشارهای نشده است.
مایکروسافت از مرداد ۱۳۹۶، پینت را به فهرست قابلیتهای منسوخ‌شده ویندوز اضافه و اعلام کرد که پینت دیگر به صورت پیش فرض روی ویندوز نصب نخواهد شد و از فروشگاه مایکروسافت (Microsoft Store) به صورت مستقل و رایگان قابل دانلود است. گرچه بعدا در ویندوز ۱۰، همچنان پینت و در کنار آن Paint ۳D قرار گرفت. Paint ۳D نسخه بهروزرسانیشده پینت نبوده و امکان ساخت و ویرایش مدلها و تصاویر سه‌بعدی را فراهم میکند.
مایکروسافت هنوز زمان رسمی حذف پینت را مشخص نکرده، ولی چه کاربران ویندوز از این موضوع خوشحال شوند یا ناراحت، تاریخ بازنشستگی پینت که یکی از قدیمی‌ترین نرم‌افزارهاست، لحظه مهمی در تاریخ ویندوز خواهد بود.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/