بیماری خود ایمنی چیست؟
از جمله بیماری‌های خودایمنی شناخته‌تر می‌توان به لوپوس، آرتریت روماتوئید و اسکلروز متعدد (ام‌اس) اشاره کرد. اغلب این بیماری‌ها مزمن هستند، اما بسته به نوع عارضه ممکن است قابل کنترل باشند. تاکنون ۸۰ نوع از بیماری‌های خود ایمن شناسایی شده است که طیف وسیعی از بافت‌ها و سلول‌های بدن را در بر می‌گیرد. این بیماری‌ها بیماری‌های مزمنی هستند که مادام‌العمر با فرد باقی‌مانده و قابلیت درمان صد در صد ندارند.
فهرست برخی بیماری‌های خودایمنی
این فهرست ممکن است ناکامل باشد و هرگز نتوان آن را کامل کرد. با گسترش آن با استفاده از منابع معتبر، به ویکی‌پدیا کمک کنید.
بیماری زایی
بیماری‌های خودایمنی زنان را بیشتر از مردان گرفتار می‌کنند و در برخی از خانواده‌هاو میانسالان شایع‌تر هستند (که می‌تواند زمینه ارثی داشته باشد). ارتباط مستقیمی با سیستم اعصاب داشته و در علم روانشناختی ارتباط آن با ضمیر ناخودآگاه کشف شده است بنابراین هیپنوتیزم و مدیتیشن و ورزش‌های آرامبخش مثل یوگا و پیاده روی تاثیر موثری در کنترل آن دارد. علائم این بیماری‌ها رفت و برگشت دارد، ممکن است بیمار مدتی هیچ علامتی نداشته باشد و بعد حمله شدید و ناگهانی بیماری رخ دهد که به آن شعله‌ورشدن بیماری می‌گویند.
نشانه بیماری
علائم و شدت بیماری در انواع مختلف این بیماری‌ها متفاوت است.
درمان
علاوه بر دارو‌هایی که بر درمان این بیماری‌ها به کار می‌رود، کاهش استرس هم به بهبودی علائم کمک می‌کند. مراقبه و خودهیپنوتیسم نیز به برخی افراد کمک می‌کند. افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی باید عادات سالمی مانند انجام مداوم ورزش، خوردن رژیم غذایی مناسب و داشتن خواب کافی را برگزینند.
خوردن پوست انگور، توت فرنگی و توت سیاه به منظور کاهش التهاب و مصرف روزانهٔ میوه و سبزیجات تازه و مولتی ویتامین برای مهار پاسخ ایمنی مفید است. از دیگر کار‌هایی که در درمان این بیماری‌ها انجام می‌شود، کار روی سلول‌های بنیادی مغز استخوان است. سلول‌های بنیادی روی محیط کشت رشد داده شده و سپس به سلول‌های مختلف که می‌توانند در مهار یا درمان بیماری‌های خودایمن مورد استفاده قرار گیرند تمایز می‌یابند.
اینکه چرا از سلول‌های بنیادی استفاده می‌شود این است که از یک طرف سلول‌های بنیادی مغز استخوان خودشان موادی ترشح می‌کنند که سیستم ایمنی را مهار می‌کند و از طرف دیگر اگر بتوان آن را به سلول‌هایی که توسط بیماری خودایمن تخریب شده‌اند، تمایز داد، می‌توان آن‌ها را جایگزین بافت آسیب‌دیده کرد، مثل درمان ام‌اس یا دیابت نوع ۱.
بیماری سلیاک (celiac)
۲ سالی بود که اسهال و نفخ داشتم. البته این عارضه آنقدر شدید نبود که روی زندگی‌ام تاثیر بگذارد، تا اینکه روزی یکی از دوستانم به رنگ‌پریده بودن چهره‌ام اشاره کرد. به پزشک مراجعه کردم و آزمایش‌های لازم را درخواست کرد. در جواب آزمایش فقط کم‌خونی آهن گزارش شده بود و بعد از انجام آزمایش و اندوسکوپی معلوم شد به بیماری سلیاک مبتلا هستم…
شرح‌حالی که خواندید، روند تشخیص یکی از مبتلایان به بیماری سلیاک بود. این روند ممکن است برای خیلی‌ها به همین شکل یا شکل‌های دیگر تکرار شود. در این مطلب با دکتر علی‌اکبر حاج‌آقامحمدی، فوق‌تخصص گوارش و کبد و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین درباره بیماری سلیاک گفتگو کرده‌ایم؛ بیماری‌ای که اگرچه خطرناک نیست، ولی می‌تواند کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهد.
بیماری سلیاک چه اختلالی در بدن ایجاد می‌کند؟
بیماری سلیاک حساسیت به ماده‌ای به نام گلوتن در گندم است. وقتی این ماده وارد دستگاه گوارش می‌شود، التهاب ایجاد می‌کند و التهاب به‌تدریج باعث از بین رفتن مخاط روده می‌شود و جذب مواد غذایی را با مشکل مواجه می‌کند. جذب نشدن مواد غذایی مانند آهن، دلیل کم‌خونی در بیماران است.
به همین دلیل بیماران مبتلا به سلیاک معمولا Low blood pressure کم‌خون هستند و باوجود اینکه قرص آهن برایشان تجویز می‌شود، کم‌خونی‌شان به‌دلیل صدمه به مخاط روده جبران نمی‌شود، بنابراین علت کم‌خونی‌هایی که ناشی از زخم گوارشی و سوء‌تغذیه نیستند، ممکن است بیماری سلیاک باشد.
این بیماران در جذب کلسیم نیز اختلال دارند و کمبود کلسیم، احتمال ابتلای زودرس به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. البته سلیاک انواع مختلفی دارد و ممکن است به صورت اختلال در جذب آنزیم‌های کبدی باشد.
چند درصد از افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند و چه علامتی دارند؟
حدود یک درصد از افراد جامعه به بیماری سلیاک مبتلا هستند، ولی علائم آن خیلی متنوع است. از نشانه‌های اختصاصی این بیماری می‌توان به اسهال حجیم و پرچرب اشاره کرد، ولی علائم دیگری هم دارد؛ مثلا ممکن است فردی دچار نفخ باشد که توام با پری معده، آروغ زدن، احساس گاز شکم و… است.
بعضی از بیماران هم همیشه به اسهال معمولی و مزمن مبتلا هستند. ضعف، خستگی، عدم وزن‌گیری، تحلیل قوای بدنی و اختلال در رشد کودکان از علائم دیگر سلیاک است. به‌دلیل تنوع علامتی در بیماری، شاید تشخیص کمی دشوار باشد. گاهی نیز سلیاک با نشانگان‌روده‌تحریک‌پذیر اشتباه گرفته می‌شود.
در چه افرادی باید به فکر سلیاک باشیم؟
بیمارانی که مشکلات خودایمنی مثل دیابت نوع اول، بیماری‌های تیروئیدی و روماتیسمی، سابقه فامیلی ابتلا به سلیاک، کم‌خونی فقر آهن و اسهال مزمن دارند، باید از نظر بیماری سلیاک بررسی شوند.
بیماری در چه سنی بروز می‌کند؟
بیماری سلیاک خودایمن است، ولی برخلاف بیماری دیابت نوع ۱ که آن هم بیماری خودایمن، ولی با علت ناشناخته است، عامل محرک سیستم ایمنی مشخص است. سلیاک در هر سنی ممکن است شروع شود؛ از کودکان گرفته تا بزرگسالان البته شروع بیماری معمولا از دهه دوم و سوم است
این بیماری نوع خفیف و شدید هم دارد؟
بله، بیماری سلیاک مانند هر بیماری دیگری طیف خفیف و شدید دارد. طیف خفیف آن معمولا تشخیص داده نمی‌شود و فرد فکر می‌کند فیزیولوژی بدنش چنین است؛ مثلا همیشه اسهال یا کم‌خونی شدید دارد و در هر صورت با بیماری کنار می‌آید. خوشبختانه نوع شدید بیماری خیلی نادر است. این بیماری خاموش نمی‌شود مگر با رعایت رژیم غذایی.
آیا روش آزمایشگاهی دقیقی برای تشخیص بیماری سلیاک وجود دارد؟
روش تشخیصی، آزمایشگاهی است و اگر پزشک به سلیاک مشکوک شود به اندوسکوپی و نمونه‌برداری از اثنی‌عشر نیاز است. بعد از اینکه نمونه به آزمایشگاه فرستاده شد، از نظر اختلال پرز‌ها و از بین رفتن آن‌ها بررسی می‌شود.
وقتی در نمونه‌برداری از روده بیماری سلیاک تایید شد، چه باید کرد؟
گندم، آرد و تمامی ترکیب‌های آن از قبیل شیرینی، کیک و بعضی از دارو‌ها و… که حاوی پروتئین گلوتن هستند، باید از رژیم غذایی حذف شوند. غذای بیماران باید حاوی ذرت و برنج و بدون گلوتن باشد. البته در کشور‌های دیگر کیک، شکلات و نان‌های بدون گلوتن وجود دارد و بیماران می‌توانند از این محصولات استفاده کنند.
با توجه به اینکه تعداد مبتلایان به سلیاک شناسایی شده در ایران رو به افزایش است، به محصولات مختص بیماران سلیاکی نیز بیشتر اهمیت داده شده است و بیماران می‌توانند از بعضی از مراکز این محصولات را خریداری کنند.
آیا بیماران بعد از قطع مصرف گلوتن، سلامت کامل خود را به‌دست می‌آورند؟
علائم بیمارانی که ۳-۲ ماه از این رژیم تبعیت می‌کنند، فروکش می‌کند و جواب آزمایششان منفی می‌شود. حتی در نمونه‌برداری از روده، مخاط معده بازسازی می‌شود و به حالت طبیعی برمی‌گردد. بیماران حتی به دارو هم نیاز ندارند، ولی سلیاک خیلی دیر تشخیص داده می‌شود و بیمار به‌دلیل بی‌اطلاعی مدت‌ها باید با آن و مشکلاتش زندگی کند.
منبع: نازوب
انتهای پیام/