حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، رهادخت رستگار؛ اخیرا عراق همسایه جنوب غرب کشورمان دست‌خوش تحولات بسیاری شده است که از اعتراضات مردمی در پاییز گذشته شروع شد و با ترور شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی توسط نیروهای آمریکایی شدت پیدا کرد؛ مجموع این اتفاقات موجب شد عادل عبدالمهدی نخست وزیر این کشور استعفا دهد؛ پس از آن چندین نخست وزیر موقت از سوی رئیس جمهور معرفی شدند، اما کابینه آنها نتوانست از سوی پارلمان این کشور رای اعتماد بگیرد تا اینکه در هفته گذشته، بیشتر افراد کابینه مصطفی الکاظمی موفق به گرفتن رای اعتماد شدند.
امیر محمودی منش کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به انتخاب مصطفی الکاظمی نخست وزیر منتخب عراق، گفت: کشور عراق به جهت دسترسی به آب‌های خلیج فارس، ذخایر نفتی و به ویژه تقسیمات قومیتی یکی از مهم ترین کشور‌های منطقه غرب آسیاست.
تحولات این کشور از سال ۲۰۰۳ میلادی و پس از حملات آمریکا، دچار تغییرات بنیادینی شد؛ تا پیش از آن مسائل عراق بیشتر مربوط به موضوعات داخلی و منطقه‌ای مانند حملات این کشور به ایران و کویت بود؛ اما پس از سال ۲۰۰۳ میلادی و جنگ ایالات متحده در عراق، تحولات این کشور جلوه بین المللی به خود گرفت و پای قدرت بزرگی مانند آمریکا به آنجا باز شد، تحولات داخلی آن هم نسبت به گذشته دچار تغییراتی شد.
محمودی منش با اشاره به تغییرات داخلی عراق پس از ۲۰۰۳ اظهار کرد: از جمله این تغییرات می توان به تغییر سیستم حکومتی اشاره کرد که تا پیش از آن سیستمی متکی به فرد داشت و حزب بعث حاکم بود و تصمیمات توسط یک نفر اتخاذ می شد؛ اما پس از آن شاهدیم که در سیستم این کشور تا حدودی دموکراسی حاکم شد و رئیس جمهور، نخست وزیر و مجلس به مرور شکل گرفت و پارلمان قدرت پیدا کرد تا جایی که مسئولیت انتخاب نفر اول اجرایی عراق یعنی نخست وزیر را انتخاب کرد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: در کنار این موضوعات تحولات دیگری هم مانند ناامنی در عراق رخ داد؛ این موضوع به این معنا نیست که تا پیش از فروپاشی صدام ناامنی نبوده باشد، اما اگر عراق را به دوره رژیم بعث و پس از آن تقسیم کنیم می بینیم که این کشور در زمان بعث تا حدودی از امنیت داخلی برخوردار بود؛ علی رغم اینکه حکومت صدام خودش نوعی ضد امنیت برای عراق محسوب می شد، ولی ما شاهد جولان گروه‌های تکفیری و تروریستی در این کشور نبودیم.
او اضافه کرد: در دوره پس از سقوط صدام، یک سری مسائل تروریستی کم کم شروع شد، قوت گرفت و در سالیان اخیر شدت پیدا کرد که نیاز به بررسی بیشتری دارد و به اتفاقات سال‌های اخیر مربوط می شود، مانند شکل گیری داعش که در عراق به وجود آمد؛ اما اکنون یک اتحادی در داخل خاک عراق شکل گرفته، مانند حشد الشعبی، کمک‌های مستشاری که از سمت ایران و روسیه به منطقه شامات داده شد تا با غده داعش مبارزه شود.
محمودی منش با اشاره به اتحاد برای مبارزه با داعش توضیح داد: یک دور‌ه‌ای داعش پیش روی‌های وحشتناکی داشت و یکی پس از دیگری استان‌های عراق و سوریه را فتح می کرد، اما به همت بسیج مردمی عراق و کمک مستشاری ایران و روسیه داعش از پیش روی خود باز ایستاد و عقب رانده شده و تا حدود زیادی قوای این گروهک تروریستی گرفته شد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به اعتراضات مردمی عراق که منجر به استعفای عادل عبدالمهدی نخست وزیر این کشور شد، بیان کرد: پس از کناره گیری عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق، برهم صالح رئیس جمهور این کشور مکلف به معرفی نخست‌وزیر بود، بنابراین محمد توفیق علاوی را معرفی کرد که قادر به تشکیل کابینه نشد، سپس عدنان الزرفی را معرفی کرد که او هم موفق به تشکیل کابینه نشد؛ در نهایت برهم صالح مصطفی الکاظمی را معرفی می کند که پارلمان با نخست وزیری او موافقت کرده و به اکثر اعضای کابینه اش هم رای اعتماد می دهد.
او با بیان اینکه الکاظمی در عراق مانند تمام نخست وزیران و حکام پیشین این کشور، با یکسری چالش رو به رو است، با اشاره به بازیگران داخلی این کشور تصریح کرد: یک مسئله خیلی مهم در عراق وجود دارد که در سال‌های اخیر و به ویژه در یک سال گذشته شدت بیشتری گرفته تعداد زیاد بازیگران است؛ عراق به طور کلی سه قوم کرد، عرب و ترکمن دارد؛ ترکمن‌ها به طور کلی در سیستم سیاسی و حتی اجتماعی جایگاه خاصی ندارند، اعراب از دو گروه شیعه و اهل سنت تشکیل می شوند که انسجام خاصی ندارند، کرد‌ها هم بیشتر بر جنبه‌های قومیتی خود تاکید دارند و بیش از اینکه خود را عراقی بدانند، خود را متعلق به قوم کرد می دانند.
محمودی منش با اشاره به بازیگران خارجی در عراق ادامه داد: در این کشور رد پایی از غرب وجود دارد که شامل آمریکا، انگلیس، فرانسه و کشور‌هایی که در جبهه غرب به رهبری واشنگتن قرار گرفته‌اند، هستند، کشور‌های دیگری هم مثل ایران تا حدود زیادی به ویژه در فرهنگ بسیج مردمی عراق به دلیل نزدیکی شیعه و هم‌پوشانی فرهنگی و تاریخی نقش دارند؛ بنابراین بازیگران این کشور خیلی متکثر هستند که یکی از چالش‌های مصطفی الکاظمی هم همین تکثر بازیگران است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه چالش‌های پیش روی الکاظمی برای نخست وزیران پیشین هم وجود داشته، گفت: به دلیل تحولات مردمی شش ماه گذشته عراق، این مشکلات برای آقای الکاظمی بیشتر است؛ یکی از دلایل عدم موفقیت توفیق العلاوی هم مخالفت گروه‌های کرد و سنی این کشور بود، الزرفی هم به دلیل مخالفت گروه‌های شیعه موفق به تشکیل کابینه نشد، فراکسیون النصر وابسته به حیدر العبادی و سائرون وابسته به جریان مقتدی صدر با الزرفی موافق بودند، اما ائتلاف فتح یا دولت قانون با او مخالف بودند و بنابراین نتوانست در تشکیل کابینه موفق شود؛ الکاظمی علی‌رغم تمام مشکلات موجود موفق به تشکیل کابینه شد، ولی این چالش‌ها او را اذیت خواهد کرد و مانعی بر سر راهش خواهد بود.
او با بیان اینکه شکل گیری یک کابینه سیاست زده از دیگر مشکلات الکاظمی خواد بود، تصریح کرد: امید زیادی وجود داشت که با آمدن نخست وزیر جدید چالش‌های کابینه عادل عبدالمهدی به پایان برسد و تکرار نشود، اما آنچه پارلمان عراق از کابینه الکاظمی نشان داد، معلوم است بیش از آنکه این کابینه از دل اعتراض‌های مردمی در آمده باشد و مشکلی از مردم رفع کند، یک کابینه سیاسی است که سهم خواهانه شکل گرفت و فاقد انسجام لازم است.
محمودی منش ادامه داد: بنابراین به عقیده بسیاری از کارشناسان، عراق بار دیگر شاهد شکل گیری یک کابینه ضعیف شد؛ مسئله دیگری که وجود دارد، مطالبات اقتصادی مردم است که یکی از چالش‌های کابینه الکاظمی تامین این مطالبات به ویژه در حوزه اشتغال، فقر زدایی و مسئله فساد است که در این کشور به شکل فزایند‌ه‌ای شاهد آن بودیم؛ همچنین اوج گیری بیکاری، شکل گیری فساد‌های دولتی و اعتراضات مردمی که برای مقابله با آن در کشور عراق شکل گرفت هم از جمله همین موضوعات است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلات پیش روی الکاظمی مسئله خروج نظامیان آمریکایی از عراق است، تشریح کرد: پس از ترور شهید حاج قاسم سلیمانی در خاک عراق توسط آمریکا، پارلمان این کشور تصمیم می گیرد حضور این نظامیان را اشغال گری فرض کرده و دولت را مکلف به خروج این نظامیان بکند؛ پس از این قضیه هم راهپیمایی بزرگی توسط بسیاری از گروه‌های عراق در مخالفت با حضور نیروهای آمریکایی در این کشور برگزار شد.
او ادامه داد: مشخصا یکی از مشکلات الکاظمی این است که بتواند نیروهای آمریکایی را بنا به مصوبه پارلمان عراق از خاک این کشور اخراج کند؛ الکاظمی یا باید مقابله آمریکا ایستاده و نیروهای نظامی را از خاک عراق اخراج کند، یا اینکه مصوبه پارلمان کشورش را زیر پا گذاشته و حضور نظامیان آمریکایی در عراق را استمرار ببخشد؛ الکاظمی با چالش دیگری هم مواجه است که باید زمینه‌های انتخابات زودهنگام را فراهم کند و مسئله دیگر هم مواجهه با کروناست؛ علی رغم اینکه همه کشور‌ها در حال حاضر با این بیماری درگیر هستند، اما عراق هم به نوع خود درگیر شده و یکی از چالش‌های پیش روی الکاظمی است.
محمودی منش با بیان اینکه یکی دیگر از مشکلاتی هم که اخیرا برای عراق بوجود آمده احتمال قدرت گرفتن مجدد داعش است، اظهار کرد: در این رابطه تحلیل‌های گوناگونی وجود دارد، اینکه آیا داعش مجددا قوای خود را برای اشغال خاک عراق تجهیز کرده یا خیر؛ یک تحلیل مبنی بر این است که برای همه مسجل شده داعش دست پرورده غرب است و از دلار‌های نفتی عربستان تغذیه می کند، ترامپ هم در نخستین روز‌های ریاست جمهوری خود به این مسئله اشاره کرد و بر کسی هم پوشیده نیست.
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: ما می‌بینیم در آستانه به قدرت رسیدن دولت الکاظمی، داعش عملیاتی علیه حشد الشعبی انجام می‌دهد؛ از سوی برخی کارشناسان هم علت تجهیز مجدد داعش، همان مصوبه پارلمان برای خروج نیروهای آمریکایی است؛ یعنی شاید این موضوع یک دسیسه و توطئه خارجی در عراق باشد تا در شرایطی که پارلمان، دولت عراق را مکلف کرده نیروهای خارجی و به خصوص آمریکایی باید از خاک عراق خارج شوند، داعش همچین عملیاتی شکل می‌دهد تا نیروهای آمریکایی بگویند اگر ما برویم امنیت شما سقوط می‌کند.
او اضافه کرد: این موضوع هم یک چالش جدی پیش روی آقای الکاظمی خواهد بود و ما باید بررسی کنیم نحوه مقابله او با داعش چگونه خواهد بود؛ البته این موضوع را هم نباید از نظر دور کنیم که طی چند ماه گذشته به دلیل نابسامانی‌هایی که در اداره کشور عراق وجود داشت و دولت‌های ضعیفی که وجود داشته، باعث تضعیف حاکمیت در عراق شدند که می‌تواند از جمله مواردی باشد که داعش در این شرایط از آن بهره‌مند شده و دوباره قوای خود را تجهیز کند.
محمودی منش در پایان تاکید کرد: اما آنچه دارای اهمیت ویژه است، پایان رسیدن هر چه سریع‌تر شرایط موجود در عراق است؛ دولت این کشور باید مطالبات مردمی را جدی بگیرد، زیرا ممکن اعتراضات مردمی در این کشور شکل گرفته، قدرت بگیرد و در نهایت الکاظمی را هم با چالش‌های عادل عبدالمهدی مواجه کند.
انتهای پیام/