کرونا در حال وارد آوردن ضرباتی سهمگین بر پیکره‌ی اقتصاد و صنعت گردشگری دنیا شده است. می‌توان گفت، صنعت گردشگری مجموعه بزرگی از خدمات گوناگون است که در رشد و توسعه اقتصاد ملی (زیربنایی و روبنایی) نفش بسزایی دارد.
مجموعه این صنعت فرصت‌های اشتغال گوناگونی را در بخش‌های مختلف ایجاد می‌کند و به طور مستقیم می‌تواند در تولید و تجارت دیگر خدمات نظیر حمل و نقل، هتلداری، گردشگری و صنایع دستی تاثیر بگذارد، اما این روزها با گسترش شیوع ویروس کرونای جدید، موسوم به کووید ۱۹، در سراسر جهان، مسافران نسبت به ایمنی شخصی و سفر‌های خود دچار ترس و وحشت شده‌اند.
این اتفاق موجب لغو بسیاری از گردهمایی‌های مهم از جمله برگزاری نمایشگاه صنعت گردشگری جهان، تعطیلی موزه‌ها ، لغو پرواز‌ها و دیگر رویداد‌ها در صنعت گردشگری شد، این موضوع موجب شد نرخ رشد لغو سفر‌های تجاری در وضعیت هشدار دهنده‌ای قرار بگیرد.
سازمان بهداشت جهانی ویروس کووید ۱۹ را یک بیماری «همه‌گیر» اعلام نکرده است، اما کارشناسان معتقدند که این اتفاق می‌تواند بدترین بحران در صنعت گردشگری و سفر طی سال‌های اخیر محسوب شود.
باید واقع‌بین بود و این حقیقت را پذیرفت که صنعت گردشگری برای مدت‌ها در اقیانوس متلاطم بحران‌ها گرفتار خواهد بود و به نظر هم می‌رسد که اوضاع همچنان در حال بدتر شدن است. ناگفته نماند که در این میان صنعت گردشگری ایران نیز آسیب‌های بسیاری را از این اتفاق متحمل شده است؛ و در این بین همدان هم به عنوان مهد تاریخ و تمدن ایران ، سهم بزرگی ازآسیب‌های وارد شده در بخش گردشگری را متحمل شده است.
شیوع ویروس کرونا در هفته‌های پایانی امسال همه چیز و همه کس را در دیار الوند تحت تاثیر قرار داد و مسئولان استان همدان را بر آن داشت تا با اجرای راهبرد‌های گوناگون مانع از شیوع این بیماری در جامعه شوند؛ تلاشی همه جانبه که نمونه‌های بارز آن را مشاهده کردیم و نتیجه آن منع ورود و جذب مسافر برای نوروز امسال بود.
شیوع ویروس کرونا در آستانه آغاز سال جدید موجب شد که از یک سو پرواز‌های همدان - مشهد و همدان - کیش و قطار مسافربری این استان سفر‌های خود را لغو و همچنین آژانس‌های مسافربری رزرو هتل‌ها و مراکز اقامتی را برای نوروز ۹۹ کنسل کنند.
در این جریان هم آژانس‌های هواپیمایی از لغو شدن بلیط‌های مسافرتی از سوی مشتریان خود در این مدت خبردادند و بسیاری از کارشناسان، نوروز امسال را دوران سختی برای صنعت گردشگری ایران قلمداد کردند.
بر اساس اهمیت این موضوع در ابتدا سری به اوضاع واحوال آژانس‌های مسافرتی می‌زنیم از حال این روزهای آنان میپرسیم.
با مدیر اجرایی یک آژانس هواپیمایی هم صحبت شدم.
فرشید گلمحمدی با اشاره به اینکه آژانس‌های مسافرتی و راهنمایان گردشگری، بیشترین آسیب را از دوران شیوع کرونا می بینند ، افزود: برای پسا کرونا، احتمال زیاد راهنمایان بومی و فعال در حوزه گردشگری برای جبران خسارت خود ، سفرها و تورهای داخلی با تعداد مسافران کمتر را هدفو اولویت کار خود قراردهند.
او بیان کرد: این راهنمایان می‌توانند با تولید محتوا و نشان دادن تصویری از خود در فضای مجازی و کانال‌ها و گروه های معتبر گردشگری، به عنوان مشاور سفر فعالیت کاری خود در این عرصه به جریان بیندازند.
گلمحمدی ادامه داد: آژانس‌های مسافرتی نیز باید همراه با این روند، تمرکز خود را در ابتدا بر روی فروش برخی از تک خدمات و محصولات بازار گردشگری داخلی مانند اقامت، پرواز و یا بلیت قطار معطوف کنند و بعد به سمت تورهای داخلی کوتاه مدت و با تعداد افراد کم برنامه‌ریزی کنند؛ همچنین به آرامی بعد از ژانویه ۲۰۲۱ و احتمال بسیار زیاد برای نوروز ۱۴۰۰ می‌توان درباره محصولات و تورهای بازار گردشگری ورودی و خروجی بحث و گفت و گو کرد.
او اظهار داشت: میزان خسارت وارد شده به آژانس مسافربری خود را در نوروز کرونایی امسال حدود ۱۵۰ میلیون تومان اعلام کرد.
مدیر اجرائی این آژانس هواپیمایی ابراز داشت: منابع انسانی حوزه گردشگری و هتلداری، به ویژه راهنمایان گردشگری، مدیران و کارمندان آژانس‌های مسافرتی، هتل‌ها، ایرلاین‌ها و دیگر کسب و کار‌های بزرگ و کوچک این حوزه بهترین فرصت را دارند تا در این روزها به توسعه مهارت‌های فردی و مدیریتی خود بپردازند.
او یادآورشد: همه این افراد می‌توانند در کنار بالا بردن دانش و آگاهی تخصصی خود در این حوزه‌ها، به یادگیری مهارت‌های نوین مانند کار با داده‌ها و تحلیل اطلاعات، مهارت‌های دورکاری و فریلنسینگ، دانش سرمایه‌گذاری، آگاهی و آشنایی با علوم روان‌شناختی مشتریان، تولید و مدیریت محتوا، بازاریابی دیجیتال، دانش تجارت الکترونیک، مهارت‌های راه اندازی و توسعه وب‌سایت و دانش مرتبط با علوم و مهارت‌های نرم‌افزاری و دیجیتال و دیگر تخصص‌ها و مهارت‌ها بپردازند.
گلمحمدی افزود: این فرصت از طریق بسیاری از بستر‌های آنلاین داخلی و خارجی آموزش و سمینار‌های برخط انگیزشی به صورت رایگان و یا با هزینه‌های مناسب مهیا است.
قنادی‌ها بخصوص قنادانی که پخت شیرینی آن‌ها فقط مختص به سوغات همدان است هم از جمله اصنافی هستند که این روزها با پدیدار شدن بیماری کرونا متحمل زیان زیادی شدند.
این صنف در بازار شب عید که همیشه بیشترین فروش را در سال دارند نتوانستند فروش کافی داشته باشند و همین امر منجر به ضرر و زیان به این صنف شد.
با رئیس اتحادیه قنادان و شیرینی‌پزان همدان نیز به گفت و گویی ترتیب دادیم.
ارغوان در این خصوص با اشاره به اینکه ۷۲ واحد تولید و عرضه مستقیم در صنف قنادان فعالیت می‌کنند، گفت: ۵۵ درصد از این واحد‌ها مربوط به تولید و عرضه سوغات همدان است.
او ادامه داد: واحد‌های شیرینی فروشی در اسفند ماه سال گذشته ، برای ایام عید امسال تدارک دیده بودند وبرای تهیه مواد اولیه هزینه های زیادی را پرداخت کردند، که متاسفانه با شیوع این بیماری ضرر وزیان‌های زیادی داشتند.
رئیس اتحادیه قنادان و شیرینی‌پزان همدان اظهار داشت: متاسفانه این موضوع بر فروش واحد‌های صنفی قنادی و شیرینی‌پزی به خصوص صنفی که در تولید و عرضه سوغاتی بودند بسیار تاثیرگذار بوده و فروش به حداقل رسیده است.
او بیان کرد: اگرچه مسئولان وزارت بهداشت اعلام کرده‌اند مواد غذایی که در حرارت پخته می‌شود، خطر انتقال ویروس را ندارد، اما مردم نگران غیر بهداشتی بودن مصرف مواد غذایی که خارج از منزلشان تهیه می‌شود، هستند و به همین دلیل رغبت کمتری برای خرید شیرینی وجود دارد.
ارغوان افزود: قنادان برای تولید شیرینی شب عید مواد اولیه شیرینی را همیشه دو ماه زودتر خریداری می‌کنند تا در این زمینه مشکلی پیش نیاید، اما امسال این مواد اولیه بر روی دست بسیاری از آن‌ها باقی مانده و معلوم نیست که با آغاز به کار این صنف از ۲۱ فروردین ماه سال جاری آیا آن‌ها می‌توانند فروش قابل قبولی بدون هیچ زیان و ضرری داشته باشند یا خیر؟
او با بیان اینکه توزیع کنندگان به علت نبود فروش ورشکسته شده اند و بدهی زیادی به تولید کنندگان دارند اضافه کرد: تولید صنف قنادان و شیرینی فروشان همدان تا ۹۰ درصد کاهش داشته است و تاکنون نیز از سوی دولت هیچگونه تسهیلاتی برای جبران خسارت دریافت نکرده اند.
ارغوان با اشاره فرارسیدن ماه مبارک رمضان اظهار داشت: نرخ پارسال زولبیا وبامیه کیلویی ۲۰ هزار تومان بود که نرخ فروش امسال هم ۲۱ هزار تومان اعلام شده است .
و اما صنعت گردشگری وصنایع دستی همدان هم نقش بسزایی در رونق اقتصادی استان وکشور دارد تا جایی که ۳۰ درصد از میزان درآمد استان به این صنعت اختصاص دارد که متاسفانه در این بین خسارت‌های زیاد وشاید غیر قابل جبران را حداقل در کوتاه مدت خواهد داشت.
با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان هم صحبت شدیم.
علی مالمیر دراین باره با اشاره به اینکه حوزه خدمات و گردشگری این استان بیشترین آسیب را از شیوع ویروس کرونا متحمل شدند، گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا و به منظور رعایت حقوق شهروندان و گردشگران و جلوگیری از همه گیری این ویروس همه تورهای گردشگری در استان لغو شد.
او با بیان اینکه اولویت اول گردشگری همدان همسو با سیاست‌های ستاد مدیریت بحران کرونا است، اظهار داشت:متاسفانه شیوع بیماری کرونا در آغازفصل گردشگری بود و فروردین که مهمترین ماه گردشگری است واستان همدان بیشترین میزان سفر و جذب مسافر را در روزهای ابتدا سال و نوروزتجربه می‌کند، اما این موضوع صنعت گردشگری امسال را تعطیل کرد.
مالمیر با اشاره به اینکه ۳۰ درصد از در آمد استان سهم گردشگری است، بیان کرد: متاسفانه امسال آسیب‌های زیادی به این صنعت وارد شد و افزون بر ۲۵ میلیارد تومان در ماه اسفند و فروردین به این بخش خسارت وارد شد.
او ادامه داد: تاسیسات گردشگری هم که نوپا بودند و بدهی زیادی بر عهده آنان بود بیشترین ضرر را در این حوزه متحمل شدند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ۶ ماهه اول سال را بهترین فصل برای جذب مسافر و رونق اقتصادی استان برشمرد و گفت: هر روز خسارت بیشتری به نیرو‌های فعال در این حوزه وارد می‌شود و تلاش ما هم حفظ نیروی انسانی و ایستگا ه‌ها و بنگاه‌های گردشگری استان است.
این مسئول با اشاره به اینکه حوزه گردشگری یکی از مهمترین حوزه‌ها در بخش اقتصادی جامعه است که ارزآوری و اشتغال‌زایی را به دنبال دارد افزود: تمهیداتی از سوی دولت برای حمایت از این بخش اندیشیده شده است که به‌عنوان‌مثال می‌توان به تسهیلات با نرخ ۱۱ درصد و همچنین پرداخت بیمه بیکاری اشاره کرد که امیدواریم باری از دوش سرمایه گذاران و فعالان این بخش برداشته شود.
او با توجه به اینکه بسیاری از مشاغل به‌صورت غیر‌مستقیم با حوزه گردشگری مرتبط هستند، ابراز داشت: رکود این حوزه موجب رکود و ضرر و زیان مالی به سایر بخش‌ها نیز می‌شود و خیلی از مشاغل درحال حاضر با مشکلات مالی مواجه هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی استان با اشاره به آسیب‌ها وضرر‌های به وجود آمده به هتلداران واصناف، بیان کرد: فشاری که به جامعه هتلداران و اصناف فعال در حوزه گردشگری وارد می‌شود تا اندازه‌ای باعث شده که بین این فعالان بخش خصوصی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تنش به وجود آید.
مالمیر با بیان اینکه در حال حاضر و با شیوع ویروس کرونا صنعت گردشگری استان عملا از بین رفته است، اضافه کرد: در شرایط فعلی که بسیاری از فعالان حوزه گردشگری دچار مشکل شده‌اند به نظر می‌رسد مهمترین موضوعی که می‌تواند به آن‌ها کمک کند این است که بعد از مهار کرونا با ایجاد محرک‌هایی برای سفر، بخشی از زیان‌های واردشده به این قشر جبران شود.
او با اشاره به اقدامات پیش بینی شده بعد از شکست کرونا در بخش گردشگری یادآور شد:قرار براین است که بعد از مهار این ویروس از تمام ظرفیت‌های موجود برای احیاء و برقرای گردشگری بهره لازم را ببریم و به این منظور اولویت را به تبلیغات گسترده در این زمینه اختصاص دادیم تا بتوانیم بخشی از زیان‌ها را جبران کنیم.
مالمیر اظهار داشت: مد نظر است با برگزاری نمایشگاه‌های فصلی و فروش صنایع دستی خسارت‌های وارد شده در این حوزه نیز ترمیم شود و به این منظور هم در فضای مجازی آموزش‌ها در حال انجام است.
مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان گفت: امیدواریم تا پایان ماه رمضان این ویروس نیز مهار شود و بتوانیم با جذب گردشگر ومسافر گوشه‌ای از خسارات وارده به استان راجبران و رونق اقتصادی را بار دیگر بارور کنیم.
او با اشاره به بارش‌ها وسیل در روزهای نوروز سال ۹۸ گفت: به علت بارندگی و کاهش جذب گردشگر در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ هم ۲۶ میلیارد تومان خسارت به صنعت گردشگری استان وارد شد.
و، اما کلام آخر؛ اگرچه گسترش ویروس کرونا در جهان در همین چند ماه اخیر آسیب‌های فراوانی به بخش‌های مختلف اقتصادی، ازجمله صنعت گردشگری، وارد کرده است، اما این اتفاق می‌تواند هشداری مفید برای ما باشد. روند رو به رشد شیوع ویروس کرونا دیر یا زود به پایان می‌رسد، اما به ما یادآوری می‌کند که باید همیشه مراقب موارد ایمنی بود و برای جلوگیری از تکرار چنین وقایع دردناکی تلاش مستمر کرد. صنایع مختلف، ضرر‌های ناشی از شیوع کرونا را با خود نگه خواهند داشت، ازجمله مهمترین آن‌ها، صنعت گردشگری و مهمان‌نوازی است که تا زمانی بسیار نامعلوم باید با این شوک کاهش تقاضا دست و پنجه نرم کند.
انتهای پیام/ج
گزارش از زهرا جعفرپور ایروانی