توپ های ضدهوایی ایرانی از سماوات و مصباح تا سعیر و حائل

به گزارش  خبرنگار دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، مجموعه‌های پدافندی کشور شامل نیروی پدافند هوایی ارتش، قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء و نیروی هوافضای سپاه پاسداران به عنوان مدافعان آسمان ایران اسلامی همواره نقش فوق‌العاده‌ای در حفط امنیت هوایی داشته و دارند و به همین خاطر فرمانده معظم کل قوا، لقب خط مقدم دفاع از کشور را به مجموعه پدافندی کشور اعطا کردند.

اگر بخواهیم تاریخچه این نیرو را بررسی کنیم باید در ابتدا سفری داشته باشیم به دوران پیش از پیروزی انقلاب. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، این نیرو جزو نیروی هوایی ارتش و مانند سایر بخش‌های ارتش وابسته به تجهیزات غربی و مستشاران خارجی بود.

انقلاب اسلامی که به پیروزی رسید، آمریکا و متحدانش با اعمال تحریم‌های ظالمانه و آغاز جنگ تحمیلی، حلقه محاصره را برای ایران تنگ‌تر کردند. همین شد نقطه اتکای متخصصان جوان و بومی صنایع دفاعی کشورمان برای ساخت تجهیزات و تسلیحات دفاعی برای مقابله با تحریم‌ها. البته در این بین نقش قهرمانانی همچون سرلشکر شهید منصور ستاری که بعد‌ها به فرماندهی نیروی هوایی ارتش رسید بسیار چشم‌گیرتر و پررنگ‌تر بود.

ایران در سال‌های اخیر و عمر پر برکت انقلاب اسلامی همواره امن‌ترین آسمان منطقه غرب آسیا و یکی از امن‌ترین آسمان‌ها را در جهان دارد، این امنیت مرهون تلاش و زحمات متخصصان صنایع دفاعی و تسلیحاتی کشورمان است. متخصصانی که همیشه در جهت تلاش و امنیت ملت ایران تلاش کردند و هر روز با طراحی و ساخت تجهیزات به روز و جدید در این راه تلاش می‌کنند.

توپ پدافند هوایی مصباح ۱

سامانه مصباح ۱ حاصل تلاش های متخصصان دفاعی کشورمان در سال ۸۹ و در قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا (ص) است تا نیازهای پدافندی کشورمان در مقابله با پرنده‌ها، راکت‌ها و موشک‌ها را برطرف کند. البته ساخت این سلاح با تعجب کارشناسان و متخصصان دفاعی جهان همراه بود، چراکه دانش ساخت چنین سلاحی پیشرفته است و به سختی کشوری می تواند این دانش را بومی کند.

مشخصات فنی

توپ ضدهوایی مصباح ۱ یک توپ کششی است که به وسیله سیستم هدایت خود اهداف را شناسایی، رهگیری و منهدم می‌کند، اما نکته مهم این است که این سلاح می‌تواند در تمام زوایا به دنبال هدف بگردد، یعنی این سامانه بر شاسی چرخان سوار شده، شاسی که مانند سامانه سماوات (اورلیکن) می‎تواند ۳۶۰ درجه به اطراف بچرخد و از زاویه منفی ۵ درجه تا ۹۲ درجه را پوشش دهد و پس از جمع شدن نیز می‌توان آن را توسط کامیون روی ۴ چرخ کشید.

این توپ ضدهوایی با ۴ توپ Zu-۲۳-۲ که هرکدام ۲ لوله برای شلیک دارد قادر به شلیک ۱۰۰۰ گلوله در دقیقه است مسلح شده و این یعنی مصباح ۱ می‌تواند ۸ هزار گلوله در دقیقه شلیک کند، البته به گفته فرماندهان، این سامانه توانایی شلیک ۴ هزار گلوله را دارد یعنی نصف مقدار واقعی که این شاید به خاطر ذخیره مهمات باشد.

در مصباح ۱ به صورت تماما مسلح ۸ خشاب با ظرفیت هر خشاب ۲۰۰ گلوله در وسط و کناره‌های سامانه قرار گرفته و این توانایی وجود دارد که سامانه در برد ۲.۵ کیلومتر و ارتفاع ۲ کیلومتری با اهداف درگیر و گلوله‌ها را با سرعت ۹۷۰ تا ۹۸۰ متر بر ثانیه پرتاب کند.

نکته بسیار مهم درباره مصباح ۱ سیستم کنترل آتش آن است که از یک رادار، سامانه الکترواپتیکی و حرارتی تشکیل شده که همه آن‌ها روی یک کانتینر نصب شده و مرکز کنترل و هدایت نیز درون آن تعبیه شده است؛ البته مشخصات این سیستم الکترواپتیکی ساخت شرکت صاایران در دسترس نیست، اما با توجه به سامانه‌های مشابه ایرانی می‌توان بردی بین ۱۵ تا ۲۵ کیلومتر برای آن در نظر گرفت.

توپ پدافند هوایی سعیر

این سامانه، نهم آذر سال ۱۳۹۰ و با حضور سردار احمد وحیدی وزیر دفاع وقت و سردار امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه در سازمان صنایع دفاع وزارت دفاع به تولید انبوه رسیده اس و سپس به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحویل داده شد.

این سامانه در واقع نمونه بومی و مهندسی معکوس شده سامانه توپ ۱۰۰‌میلی‌متری KS-۱۹ ساخت اتحاد جماهیر شوروی است که متخصصان وزارت دفاع با برطرف کردن ضعف‌ها و نواقص موجود در سامانه اصلی، اقدام به طراحی و ساخت سامانه سعیر کردند.

مشخصات فنی

سامانه سعیر ۱۱ تُن وزن با داشتن قابلیت شلیک ۱۲ تا ۱۵ گلوله در هر دقیقه یکی از سامانه‌های مناسب پدافند ضدهوایی است. میدان شلیک در برد منفی سه درجه تا مثبت ۸۵ درجه، میدان شلیک در سمت ۳۶۰ درجه، حداکثر فشار مجاز محفظه سه هزار و ۳۰۰ کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع و برد مؤثر ۲۰ تا ۴۰ کیلومتر تا ارتفاع ۱۵ کیلومتری از دیگر مشخصات اصلی این سامانه است. دارابودن رادار کنترل آتش و سیستم هدف‌گیری و تنظیم جهت اتوماتیک ویژگی‌های مهم سامانه سعیر هستند.

سعیر متحرک شده، تاکتیکی و کاربردی

سامانه KS-۱۹ اصولا یک سامانه ثابت است که فقط از طریق بسته شدن به محمول بر قابلیت تحرک و جایجایی داشت، اما سازمان صنایع دفاع کشورمان پس از بومی‌سازی و ساخت سامانه سعیر، برای افزایش قدرت آتش موثر، این سامانه را بر روی کشنده‌های مخصوص نصب کرد. این سامانه متحرک شده امسال و در روز ۳۰ تیر ۹۸ در بازدید سرلشکر سلامی فرمانده کل سپاه از جزایر سه‌گانه کشورمان در خلیج فارس به نمایش درآمد.

توپ پدافند هوایی سماوات

مسئولان کشورمان نیز در دهه ۵۰ شمسی و پیش از پیروزی انقلاب اسلامی اقدام به خرید یکصد دستگاه سامانه اورلیکن کردند. با آغاز جنگ تحمیلی و تهاجم رژیم بعثی به کشورمان این سامانه در حوزه دفاع هوایی و در حفاظت از آسمان کشورمان نقش موثری داشت و به همین دلیل مسئولان دفاعی کشورمان پس از پایان دفاع مقدس سیستم‌های قبلی را نوسازی و سامانه جدیدی را طراحی کرده و ساختند.

این سامانه در واقع نمونه مهندسی معکوس شده سامانه دفاع ضد هوایی اورلیکن ساخت سوئیس است. متخصصان وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح در سازمان صنایع دفاع با استفاده از محصول اصلی و بهینه کردن آن از طریق تهدیدشناسی پیرامون ایران و همچنین رفع نواقص آن این سامانه را طراحی و ساخته‌اند.

مشخصات فنی

توپ ۳۵ میلی‌متری «اورلیکن» یک توپ دو لول با توان شلیک مهمات‌های ۳۵ میلی‌متری با طول پوکه‌های ۲۲۸ میلی‌متری است که هر کدام یک و نیم کیلوگرم وزن دارند. توپ به صورت خودکار مسلح می‌شود و هر لوله دارای یک خشاب ۶۳ گلوله‌ای برای هر لوله است.

این توپ که می‌تواند با اهداف زمینی و هوایی درگیر شود، دارای توان پوشش منفی ۵ درجه به طرف پایین و مثبت ۹۲ درجه به طرف بالاست و با داشتن شش هزار و ۷۰۰ کیلوگرم وزن، با سه نفر خدمه عملیاتی می‌شود.

سامانه ساخته شده در کشورمان به نام «سماوات» معرفی شد و تاکنون نیز در حوزه دفاع هوایی نزدیک از آن بهره برداری می‌شود. اما در نمونه ایرانی قابلیت دید در شب و همچنین رادار‌های استفاده شده با Skyguard و Super Fledermaus FC هم به آن اضاف شده که باعث قدرتمندتر شدن بیش از پیش این سامانه شده است.

توپ پدافند هوایی حائل

توپ پدافند هوایی حائل در رژه ۳۱ شهریور سال ۹۸ به نمایش درآمد. بر اساس اعلام نیروی پدافند هوایی این سامانه دارای رادار پسیو است، یعنی بدون انتشار امواج، اهداف را شناسایی می‌کند، از این رو می‌تواند بدون اینکه دیده شود هدف را ببیند و دست به عملیات بزند که این یک مزیت بزرگ در میان توپ‌های ضد هوایی جهان به حساب می‌آید.

از طرف دیگر توپ حائل متحرک است، یعنی برای جابه‌جایی نیازی به کِشنده جدا ندارد، چرا که خود بر روی یک خودروی حامل سوار شده است، این قابلیت باعث می‌شود تا توپ ضد هوایی کشورمان پس از شلیک به اهداف، به سرعت محل را ترک و در محل جدید مستقر شود.

ساخت این سامانه با توجه به افزایش تهدیدات در اطراف جمهوری اسلامی ایران نیاز بود تا اهداف ارتفاع پست، چون موشک‌های کروز یا پهپاد‌های مهاجم و ریزپرنده‌ها منهدم شوند.

مشخصات فنی

فشنگ‌های این توپ ضد هوایی وزنی در حدود ۱۶۰۰ گرم و گلوله‌های آن نزدیک به ۵۵۰ گرم وزن دارند و قادر است آن‌ها را با سرعت بالایی از لوله ۳/۵ متری خود شلیک کند، با وجود این که اطلاعاتی چندانی در خصوص این توپ ضدهوایی در دست نیست، اما می‌توان حدس زد که نواخت تیر آن ۵۰ گلوله در دقیقه است و این یعنی سرعتی بالاتر از اغلب توپ‌های ضدهوایی.

از طرف دیگر توپ ضدهوایی حائل می‌تواند برخلاف نمونه‌های قبلی به صورت خودکار مسلح شود و برای این کار در هر سمت سلاح، خشابی با ظرفیت ۶۳ گلوله در نظر گرفته شده که این خود نشان دهنده دست برتر این سلاح در مقابل هر متجاوزی است.

نکته دیگر در سامانه حائل این که قابلیت دید در شب و همچنین رادار‌های استفاده شده با Skyguard و Super Fledermaus FC هم به آن اضافه شده که باعث قدرتمندتر شدن بیش از پیش این سامانه شده است.

انتهای پیام/