علی اکبر آقایاری مدرس دانشگاه و کارشناس رسمی
دادگستری در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار
گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از
اصفهان، گفت: قرارداد یا عقد طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به امری کنند و مورد قبول آنها قرار گیرد.
او ادامه داد: بر اثر عقد میان دو طرف، یک رابطه جدید حقوقی برقرار می شود و طرفین با توجه به موضوع قرارداد نسبت به یکدیگر باید تعهداتی را انجام دهند.
این کارشناس دادگستری بیان کرد: بعضی از قرارداد‌ها مثل عقد بیع (خرید و فروش)، اجاره، یا نکاح از عقودی هستند که پس از آن طرفین حق برهم زدن آن را ندارند مگر به واسطه یک دلیل قانونی یا اختیاری که در قرارداد برای فسخ معامله به آنها داده شده است. به این اختیار فسخ معامله که برخی از آنها توسط قانون به طرفین معامله داده شده یا در ضمن قرارداد به نفع طرفین شرط شده، در اصطلاح حقوقی، «خیار» می‌گویند.
آقایاری افزود: ماده ۳۹۶ قانون مدنی خیاراتی را که در قانون پیش بینی شده اند نام برده است، که از جمله آن می‌توان به: خیارمجلس، خیار شرط، خیار تاخیر ثمن، خیار رویت و تخلف وصف، خیار غبن، خیار عیب، خیار تدلیس، خیار حیوان، خیار تخلف شرط و خیار تبعیض صفقه اشاره کرد.
او در خصوص تعریف خیار مجلس گفت: خیار مجلس، حقّ فسخ معامله براى هر یک از فروشنده و خریدار تا قبل از جدا شدن از یکدیگر است،بنابر این، حقّ خیار با انعقاد معامله، آغاز و با جدا شدن دو طرف معامله از یکدیگر، پایان مى‌یابد.
این وکیل دادگستری در مورد خیار شرط اظهار کرد:به استناد ماده ۳۹۹
قانون مدنی خیار شرط بدین معنا است که در عقد بیع (خرید و فروش) ممکن است برای خریدار یا مشتری یا هردو یا اشخاص ثالث اختیار فسخ معامله در مدت معین شرط شود، که در آن زمان مشخص شده کسی که اختیار فسخ معامله را دارد می‌تواند معامله را فسخ کند.
آقایاری عنوان کرد: خیار تاخیر ثمن مختص فروشنده است، که اگر معامله‌ی خرید و فروشی انجام شد و در آن معامله برای رد و بدل کردن مورد معامله و ثمن آن مدتی تعیین نشده باشد پس از گذشت ۳ روز فروشنده می‌تواند معامله را فسخ کند.
او در مورد معامله‌هایی که بدون رؤیت مورد معامله صورت می‌گیرند گفت: خیار رؤیت و تخلف وصف در صورتى که کالا هنگام عقد با بیان نوع و اوصاف آن (و نه مشاهده) معامله شود؛ اما هنگام تحویل و پس از رؤیت آن، خلاف آنچه وصف شده باشد خریدار یا فروشنده می‌توانند از این خیار برای فسخ معامله استفاده کنند یا به همان نحو که هست قبول نمایند.
این مدرس دانشگاه گفت: خیار غبن، در لغت عین به معنای فریب آمده است و در اصطلاح حقوقی به معنای فروختن مال خود به کمتر از قیمت واقعى آن و یا خریدن کالایى بیشتر از بهاى واقعى‌اش است، که در این صورت برای فروشنده یا خریدار اختیار فسخ معامله خواهد بود.
آقایاری عنوان کرد:خیار تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود. در این خیار نیازی نیست که مورد معامله معیوب باشد اگر فریبی از طرف فروشنده یا خریدار اتفاق بیفتد معامله به استناد این خیار فسخ خواهد شد.
او در خصوص تعریف خیار عیب بیان کرد: اگر بعد از معامله مشخص شود که مال مورد معامله معیوب بوده است مشتری مختار است که مال را با آن عیب بپذیرد یا ما به تفاوت مال را دریافت کند و یا با استناد به خیار عیب معامله را فسخ کند.
این کارشناس دادگستری اظهار کرد: خیار حیوان بدین معناست که اگر مبیع حیوان باشد مشتری تا ۳ روز از حین عقد اختیار فسخ معامله را دارد گفتنی است که خیار حیوان مختص به مشتری است.
آقایاری بیان کرد: خیار تبعیض صفقه هنگامی بوجود می‌آید که عقد بیع (خرید و فروش) نسبت به قسمتی از معامله، به جهتی از جهات باطل باشد که در این وضعیت خریدار می‌تواند یا معامله را نسبت به قسمت دیگر معامله که صحیح بوده است نیز فسخ کند و یا آنکه معامله را نسبت به آن قسمت نگهدارد و مقدار ثمنی (بهایی که در معامله خریدار به فروشنده می‌دهد) را که برابر قسمت باطل واقع شده است استرداد کند.
او در پایان اضافه کرد: تمامی این خیارات در قانون مدنی با تفصیل و توضیح آمده اند بهتر است در هنگام معامله، فروشنده و خریدار این خیارات را در نظر بگیرند و یا در صورت لزوم از مشاوران یا کارشناسان حقوقی راهنمایی دریافت کنند.