به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، با انجام فرآیند بر روی پسمانده‌ها یا ضایعات صنعتی و کشاورزی می‌توان آنها را وارد چرخه اولیه (تولید کود زراعی) و یا چرخه ثانویه (تولید خوراک دام) کرد، فرآوری و استفاده از این ضایعات در جهت جلوگیری از آلودگی محیط زیست، به هدر رفتن ترکیبات مغذی و افزایش بهره وری از انرژی خورشید بسیار منطقی به نظر می‌رسد.
انجام فرآیند بر روی پسمانده‌ها جهت خوراک دام عمدتاً سبب خوشخوارکی، قابلیت هضم، بازده مصرف غذا و افزایش وزن روزانه دام‌ها می‌شود، ترکیبات مغذی موجود در ضایعات شهری، صنعتی و کشاورزی جهت تولید کود‌های آلی و خوراک دام قابل استفاده اند گرچه این مواد دارای مواد ضد تغذیه‌ای و عناصر سنگین هستند، اما با انجام عمل آوری و فرآیند‌های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی قابل بازیافت دارند. درکلیه اعمال فرآیندسازی بر روی پسمانده‌ها یا ضایعات، علاوه بر افزایش کیفیت خوراک باید ارزش اقتصادی این روش‌ها و سودمندی آنها نیز مدنظر قرار گیرد.
خوراک دام به موادی گفته می‌شود که پس از خورده شدن قابل هضم و جذب باشد و مورد استفاده حیوان قرار گیرد، اما به طور کلی غذا مبین مواد خوراکی است اگرچه کاملا قابل جذب نباشد، چون یک نوع غذا نمی‌تواند کلیه احتیاجات حیوان را تأمین کند، مجموعه‌ای از غذا‌های مختلف با هم ترکیب و به حیوان داده می‌شود. این ترکیب را خوراک آماده دام نامند.
در شرایطی که بیشترین ارز بخش دامپروری در ایران بابت واردات محصولاتی مانند ذرت، کنجاله سویا و انواع غذای دام از کشور خارج می‌شود، تبدیل ضایعات بخش کشاورزی می‌تواند ارزش افزوده بالایی را ناشی از تبدیل این ضایعات به خوراک دام ایجاد کند.
امروزه با صنعتی شدن پرورش انواع دام، طیور و آبزیان و انجام مطالعات گسترده بر روی نحوه پرورش و مدیریت واحد‌ها به این نتیجه رسیده اند که خوراک مناسب علاوه بر افزایش بهره وری از حیوانات، سبب کاهش هزینه‌های جاری یک واحد از قبیل مصرف انرژی جهت گرم کردن جایگاه و مبارزه با انواع بیماری‌های داخلی و خارجی می‌شود. به عبارتی دیگر اگر دام غذای مناسب با نیاز خود از لحاظ انرژی، پروتئین، مواد معدنی و ویتامینی دریافت کند نسبت به تعداد زیادی از بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی می‌تواند مقاومت کند و تولید مطلوبی داشته باشد.
استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی از بروز مشکل زیست محیطی جلوگیری می‌کند و موجب کاهش قیمت علوفه، پرهیز از اسراف و دورریز ضایعات گیاهی می‌شود که هم اکنون در سه استان کشور از جمله سمنان، کرمان و یزد مراکز تبدیل ضایعات کشاورزی به علوفه دامی راه اندازی شده است.
شناخت ظرفیت استان‌ها لازمه تولید علوفه دام از پسماند‌های کشاورزی است که در استان سمنان به عنوان قطب تولید پسته، پوست آن در مسیر تبدیل به علوفه قرار گرفته است.
عزیز الله شبانی مسئول گروه تغذیه دام معاونت تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی در حاشیه راه‌اندازی چهارمین مرکز تبدیل ضایعات کشاورزی به علوفه دامی در شهرستان مهدیشهر استان سمنان در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان،گفت: سالانه ۵۰ میلیون تن پسماند گیاهی در کشور تولید می‌شود که استفاده بهینه از این پسماند‌ها به منظور تولید علوفه دام در دستور کار این وزارتخانه است.
او افزود: استفاده از بقایای کشاورزی و پسماند‌های زراعی به عنوان طرحی ملی در سراسر کشور شروع شده است.
شبانی ادامه داد: استفاده بهینه ضایعات کشاورزی از بروز مشکل زیست محیطی جلوگیری می‌کند و موجب کاهش قیمت علوفه، پرهیز از اسراف و دورریز ضایعات گیاهی می‌شود.
مسئول گروه تغذیه دام معاونت تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: با استفاده از تکنیک تخمیر و سیلو کردن پسماند‌های کشاورزی، می‌توان علوفه دام تولید کرد و قیمت تولید را کاهش داد.
او گفت: شناخت ظرفیت استان‌ها لازمه تولید علوفه دام از پسماند‌های کشاورزی است و در استان سمنان به عنوان قطب تولید پسته، باید دانشی استفاده شود تا بتوان از پوست پسته علوفه تولید کرد.
طرح استفاده از پسماند‌های زراعی برای تولید علوفه از طرح‌های مهم در حوزه کشاورزی محسوب می‌شود که صرفه اقتصادی قابل‌توجهی دارد.
در استان سمنان ۲۳ هزار هکتار باغ پسته وجود دارد و از این میزان ۱۸ هزار هکتار در دامغان قرار دارد، شاه پسند، اکبری، کله قوچی، احمد آقایی و عباسعلی از مهمترین ارقام پسته تولیدی در شهرستان دامغان است.
مصطفی شاه‌حسینی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان در گفت وگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان، از راه‌اندازی چهارمین مرکز تبدیل ضایعات کشاورزی به علوفه دامی در شهرستان مهدیشهر خبر داد.
او افزود: با توجه اینکه تولید ۴۰ هزار تن پسته در استان تخمین زده می‌شود، به همین مقدار بقایای پوست و سرشاخه‌های پسته وجود داشته باشد که بخش قابل توجهی از آن که در ترمینال‌های پسته پوست کنی جدا می‌شود را می‌توان به عنوان خوراک دام استفاده کرد.
شاه‌حسینی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای تبدیل بقایای پسته به علوفه دامی گفت: برای استفاده از بقایای پسته باید آن را فراوری و ذخیره سازی کرد و یکی از روش‌های جدید بسته بندی در بسته‌های ۳۰ الی۳۵ کیلوئی است که این امر توسط دو تشکل دامی با خرید دو دستگاه سیلاژبگر به صورت مکانیزه در حال انجام است.
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان عنوان کرد: تعهد استان سمنان تولید سالانه ۲ هزار تن علوفه با استفاده از بقایای کشاورزی است.
او تصریح کرد: با توجه به تخصیص اعتبار یارانه‌ای و تعهد استان جهت سیلو سازی (۲هزار تن)، سازمان جهاد کشاورزی با اتحادیه عشایری استان و کارخانه خوراک دام کویر سمنان علاوه بر انجام تعهدات مقدار ۵ هزارتن علوفه مرطوب و سیلویی بسته بندی می‌شود.
بر اساس آمار‌های رسمی وزارت جهاد کشاورزی و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، ۳۰ درصد محصولات کشاورزی در ایران به ضایعات تبدیل می‌شود محصولاتی که هنگام و پس از برداشت از بین می‌رود و به تبع دور ریز آن، انرژی و منابع آبی که برای تولید آن هزینه شده نیز هدر می‌شود.
نکته‌ای که خیلی حائز اهمیت است این است که علوفه تولید شده از ضایعات کشاورزی نه تنها برای مصرف دام بلکه به عنوان خوراک مرغ و سایر طیور و کنسانتره خوراک آبزیان استفاده می‌شود و این پروسه نیازمند حمایت دولتی است.
بیشتر دامداران به صورت سنتی از ضایعات کشاورزی برای علوفه و خوراک دام و طیور استفاده می‌کنند، اما برای تامین علوفه از ضایعات باید مراحلی طی شود که ضمن پیشگیری از فساد علوفه، بازده بقایای گیاهی در تولید گوشت، شیر و تخم مرغ افزایش یابد.
جمع آوری، فرآوری و رفع آلودگی پسماند و ضایعات گیاهی دانشی است که در مراکز تولید علوفه از پسماند‌های گیاهی استاندارد‌های آن رعایت شده و علوفه‌هایی با راندمان بالا تولید و سیلو می‌شود.طرح استفاده از پسماند‌های زراعی برای تولید علوفه از طرح‌های مهم با صرفه اقتصادی قابل‌توجه در حوزه کشاورزی محسوب می‌شود.
نیمی از ضایعات محصولات کشاورزی در کشورمان در فاصله مراحل کاشت تا برداشت از چرخه مصرف خارج می‌شود واین مسئله متأثر از کمبود تجهیزات و فرسودگی ماشین آلات کشاورزی و نقصان در مرحله فراوری و بسته بندی استاندارد در این زمینه است.
به این ترتیب می‌توان گفت با اجرای طرح‌هایی نظیر تبدیل پسماند‌های گیاهی به علوفه بخشی از این زیان‌هایی که هر سال رخ می‌دهد، جبران می‌شود چرا که هم اکنون فقط از ضایعات پسته برای تولید علوفه استفاده می‌کنند، اما می‌توان از ضایعات ذرت علوفه‌ای و حتی تفاله کارخانه‌های قندنیز برای سیر کردن دام و طیور و تولید گوشت و شیر و تخم مرغ استفاده کرد.
۱۹۸ هزار هکتار از وسعت استان سمنان را اراضی کشاورزی تشکیل می‌دهد که از این وسعت ۵۴ هزار هکتار اراضی باغی، ۱۱۰ هزار هکتار نیز اراضی زراعی است که طرح استفاده از پسماند‌های زراعی از طرح‌های مهم در حوزه کشاورزی محسوب می‌شود و صرفه اقتصادی قابل‌توجهی نیز در بردارد.
گزارش از محمدرضا هوشمند
انتهای پیام / ر