اولین نقش ویتامین D در بدن به سلامت استخوان‌ها و عضلات برمی‌گردد و علاوه بر این در بسیاری از فرآیند‌های سوخت و ساز بدن هم نقش فرعی دارد. این ویتامین روی سلامت استخوان‌ها تا حد زیادی مؤثر است و به عبارتی افرادی که کمبود شدید و طول کشیده ویتامین D دارند، در سنین پایین استخوان‌هایشان استحکام لازم را پیدا نمی‌کند و در سنین بالا نیز درصورت عدم جبران در معرض خطر شکستگی‌های استخوانی هستند و احتمال زمین خوردن در آن‌ها افزایش می‌یابد.
مکمل‌ها، بهترین راه‌حل
ویتامین D، هم ازطریق مواد غذایی وارد بدن می‌شود و هم با نور خورشید در بدن تولید می‌شود. زندگی شهرنشینی و نبود نور کافی آفتاب برای ساختن ویتامین D مانع از تولید این ویتامین توسط نور آفتاب در بدن می‌شود به طوری که خیلی وقت‌ها افراد زمان زیادی را در محل کار یا داخل خانه می‌گذرانند.
این مشکل در کشور‌های دیگر هم وجود دارد، ولی به‌طرق مختلف آن را جبران می‌کنند؛ به عنوان مثال در کشور‌های غربی، ویتامین D را به لبنیات و شیر اضافه می‌کنند؛ این کار یعنی غنی‌سازی با ویتامین D در بعضی محصولات لبنی کشور ما از جمله شیر یا روغن‌های سرخ‌کردنی هم انجام می‌شود.
البته این غنی‌سازی حاوی مقادیر کمی از ویتامین است لذا توصیه می‌شود که افراد از مکمل‌های خوراکی استفاده کنند. بعضی از مدارس به طور ماهیانه به دانش‌آموزان به ویژه در سنین رشد که نیاز به ویتامین D بیشتری دارند، ویتامین D به شکل کپسول می‌دهند. ما نیز به همه بزرگسالان و نوجوانان توصیه می‌کنیم برای تامین نیاز‌های بدن، هرماه یک کپسول ویتامین D ۵۰ هزار واحدی مصرف کنند.
این مقدار مسمومیتی ایجاد نمی‌کند و افراد با خیال راحت می‌توانند آن را مصرف کنند. البته باید درنظر داشت ویتامین D محلول در چربی است و اضافه آن از بدن دفع نمی‌شود و اگر مصرف آن خیلی زیاد باشد، می‌تواند ایجاد مسمومیت کند و سطح کلسیم خون را تا مقادیر خطرناک افزایش دهد.
آفتاب نگیرید
البته ما هرگز آفتاب گرفتن به تنهایی را به منظور جبران کمبود نیاز بدن به ویتامین D توصیه نمی‌کنیم؛ زیرا همان‌طور که پیشتر گفته شد این کار به تنهایی نیاز‌های بدن را جبران نمی‌کند.
به‌علاوه اشعه فرابنفش خورشید و نور آفتاب می‌تواند خطر سرطان‌های پوست را تا حدی افزایش دهد بنابراین به افرادی که مدت زمان زیادی در زیر نور آفتاب قرار می‌گیرند توصیه می‌کنیم برای دور ماندن از خطرات نور خورشید حتما از ضدآفتاب استفاده کنند. بیشتر کشور‌های دنیا کمبود ویتامین D را با غنی کردن موادغذایی با این ویتامین یا مصرف مکمل‌ها جبران می‌کنند. نیاز بدن در سنین مختلفهمان‌طور که گفتیم، نیاز بدن به ویتامین D معمولا بین ۶۰۰ تا ۸۰۰ واحد در روز است.
در سنین بالای ۹ سال، مصرف ماهیانه یک کپسول ویتامین D با دوز ۵۰ هزار برای تامین ویتامین بدن کافی است. در سنین زیر ۹ سال هم هر دو ماه یک کپسول ۵۰ هزار توصیه می‌شود. کودکان نیاز کمتری به ویتامین D دارند به طوری که در سنین پیش مدرسه، نیاز کودکان به ویتامین D بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ واحد در روز است.
اما افراد مسن و سالمند بالای ۵۰ سال به دلیل کاهش جذب، مقدار نیاز روزانه بدن آن‌ها به این ویتامین نیز افزایش می‌یابد و به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد هم می‌رسد؛ بنابراین برای جذب مقدار کافی ویتامین D موردنیاز روزانه باید این مقدار را مصرف کنند یا ماهیانه از کپسول‌های ویتامین D استفاده کنند.
خانم‌های باردار و شیرده
خانم‌های باردار و خانم‌هایی که در دوران شیردهی به سر می‌برند بیشتر نیاز به تأمین کلسیم دارند، اما نیاز ویتامین D نسبت به دیگر مواقع تفاوتی ندارد. ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر از روده‌ها کمک می‌کند که برای سلامت دستگاه اسکلتی مادر و جنین لازم است.
اما معمولا بجز در موارد کمبود متوسط تا شدید در سه ماهه نخست بارداری مصرف هیچ‌یک از ویتامین‌ها از جمله مکمل‌های ویتامین D را توصیه نمی‌کنیم. اما خانم‌های باردار به‌ویژه از ماه چهارم می‌توانند از قرص‌های ۱۰۰۰ هزار واحدی ویتامین D به طور روزانه استفاده کنند.
ما معمولا در سه ماهه نخست سعی می‌کنیم مکمل آهن یا هر مکمل دیگری مگر در موارد خیلی ضروری تجویز نکنیم؛ زیرا اندام‌های جنین در حال شکل‌گیری است و دوران بسیار حساسی است. اما در سه ماهه دوم و سوم برای تأمین ویتامین D روزانه، خانم‌های باردار می‌توانند از قرص‌های ۱۰۰۰ واحدی به‌صورت روزانه یا کپسول‌های ۵۰ هزار واحدی به‌صورت ماهانه استفاده کنند.
آمپول ویتامین D۳
بیشتر افراد ترجیح می‌دهند از شکل خوراکی دارو‌ها استفاده کنند. کپسول‌های ویتامین D معمولا در قالب کپسول‌های ۵۰ هزار واحدی عرضه می‌شوند و، چون محلول در چربی است، در بدن ذخیره می‌شود و فرد با مصرف ماهانه آن، کمبود بدنش را جبران می‌کند. مطالعات جدید نشان می‌دهد ممکن است نیاز بدن به ویتامین D حتی بیشتر از ۶۰۰ تا ۸۰۰ واحد در روز باشد و نیاز افرادی که وزن و جثه بزرگ‌تری دارند، معمولا بیشتر از مقدار گفته شده است.
با توجه به این که قرص‌ها ۵۰ هزار واحدی است، مصرف ماهیانه آن، افراد را در معرض مسمومیت قرار نمی‌دهد و حتی می‌تواند کمبود‌های گذشته را هم جبران کند. آمپول‌های ویتامین D۳ حدود ۳۰۰ هزار واحدی است و از این رو توصیه می‌کنیم اگر فردی از گذشته کمبود ویتامین D ندارد بیشتر از سالی یک یا دو آمپول استفاده نکند؛ چرا که محلول در چربی است و احتمال مسمومیت وجود دارد. اما افرادی که کمبود شدید ویتامین D دارند تزریق سالی سه تا چهار آمپول D۳ هم مشکلی در آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
کمبودی که مشکلات استخوانی می‌آورد
در سنین رشد بین سنین ۹ تا ۱۸ سال که استخوان‌ها در حال استحکام بوده و زمان حداکثر رشد قدی افراد است، توصیه می‌کنیم مکمل‌های ویتامین D حتما تجویز شوند. سنین قبل و بعد از آن، کمبود‌های خفیف این ویتامین از نظر رشدی مشکل خاصی در افراد ایجاد نمی‌کند. اما کمبود شدید در هر سنی ممکن است عوارض خاص خودش را داشته باشد.
برای مثال، در سنین شیرخوارگی و قبل از بلوغ، ممکن است مشکل راشیتیسم یا نرمی‌استخوان رخ دهد که استخوان‌ها نرم شده و ممکن است شکل استخوان‌های اندام‌های تحتانی فرد قوس پیدا کند و حتی در کمبود‌های شدید منجر به پرانتزی‌شدن پا‌ها شود. اما امروزه کمبود‌های شدید ویتامین D را شاهد نیستیم، اما در سنین بزرگسالی نرمی‌استخوان به تغییر شکل اندام منجر نمی‌شود و درد‌های استخوانی را ممکن است ایجاد کند و توان حرکتی فرد ممکن است کاهش یابد.
در گذشته در افرادی که به‌مدت طولانی و زیاد در معرض نور آفتاب نبودند، مانند قالیبافان بیشتر این مشکلات دیده می‌شد، اما اختلالات جذب از روده‌ها و بیماری‌های کبدی و کلیوی شدید می‌تواند منجر به مشکلات مشابه شود.
منبع: روزنامه جام جم
انتهای پیام/