درست کردن انواع مربا یا ترشی و تهیه رب خانگی درفصل پاییز به عنوان یکی از رسوم قدیمی بانوان زنجانی است که ریشه در تفکر ذخیره مواد غذایی برای دوران زمستان‌های سخت این دیار دارد.
آن روز‌ها درست کردن ترشی و یا تهیه رب آداب و رسوم خودش را داشت، خیلی‌ها حتی سرکه ترشی را هم خودشان درست می‌کردند.
زنجانی‌ها به واسطه داشتن تاکستان‌های زیاد به خصوص در شهر‌های خرمدره و ابهر با آمدن پاییز بازار سرکه انداختن داغ داغ می‌شد و اغلب خانواده‌ها سرکه ترشی را خودشان تهیه می‌کردند .
بانوان انگور‌های رسیده و غالبا از خوشه ریخته شده در باغ هایشان را بعد از تمیز کردن و شستن درون ظرف‌های بزرگ سفالی (خم) می‌ریختند و درش را با پارچه‌ای می‌بستند و جلو آفتاب می‌گذاشتند تا خوب به عمل بیاید و تخمیر شود. بعد از به عمل آمدن سرکه نوبت به تهیه ترشی می‌رسید.
این سنت همچنان در بین خیلی از بانوان طرفدارای خودشو داره بطوریکه همچنان با آمدن پاییز بانوان زنجانی فصلی پر از تلاش و تکاپو را طی می‌کنند .
بانوان در شهر زنجان در همین ایام با ورود انواع سبزیجات و صیفی جات پاییزی به بازار به تکاپو برای تهیه این مواد خوراکی می‌کنند.
بازار میوه فروش‌ها محل تردد بانوانی است که با در دست داشتن وسایل تهیه ترشی و یا رب در حال رفت و آمد هستند و به راحتی می‌توان شور و شعف را در چهره آن‌ها به خاطر تصمیمشان برای رنگ و لعاب دادن به سفره‌های غذای خانواده شان را دید.
هنری به یادگار از گذشتگان
یک بانوی زنجانی که درحال خرید وسایل تهیه ترشی است به خبرنگار
گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از
زنجان،می‌گوید: هنر ترشی انداختن و پخت مربا، نسل به نسل به ما منتقل شده است و ما هم تلاش می‌کنیم که آن را به دخترهایمان یاد دهیم.
او می‌افزاید: هر ساله با آمدن پاییز ترشی درست می‌کنم و از آن به دختر‌ها و پسرهایم هدیه می‌دهم.
این بانوی زنجانی لیته و هفته بیجار را از ترشی‌های مورد علاقه خانواده اش برشمرد که در تهیه آن از سبزی‌های مختلف استفاده می‌کند تا بر تنوع و زیبایی ترشی بیفزاید.
رونق مشاغل خانگی در پاییز زیبای زنجان
در آستانه فصول سرد سال تمایل به تهیه ترشی افزایش پیدا می‌کند همچنین گرایش مردم به ترشی‌های سنتی در مقایسه با ترشی‌های ساخته شده در کارخانه‌ها بازار مشاغل خانگی را در این فصل از سال داغ داغ کرده است.
اما این روز‌ها با توجه به زندگی شهرنشینی و شاغل شدن زنان جامعه شاید کمتر فرصت و یا تمایلی برای تهیه ترشی وجود داشته باشد که این امر موجب می‌شود تا برخی از زنان خانه‌دار این فرصت را مغتنم شمرده و اقدام به تهیه ترشی و فروش آن به زنان شاغل کنند بنابراین خرید ترشی خانگی از آشنا‌ها و یا مغازه‌ها در بازار افزایش پیدا می‌کند.
این دست از بانوان با گرفتن سفارش از برخی خانواده‌ها در مورد نوع و میزان ترشی‌های درخواستی و همچنین رب اقدام به تهیه و فروش آن می‌کنند.
در زنجان برخی از مغازه داران نیز در این فصل با دایر کردن کارگاه‌های فصلی اقدام به عرضه انواع ترشی به صورت بسته بندی و یا فله‌ای و فروش آن در بازار می‌کنند.
جلوی ضرر را از هر جا بگیری منفعت است
امسال به دلیل وفور گوجه فرنگی بازار تهیه رب در زنجان داغ تر از سال‌های دیگر بود باغدارانی که از فروش محصول گوجه خود به قیمت مناسب نا امید شدند خود دست بکار شدند تا با تهیه رب خانگی از متضرر شدن خود جلوگیری کنند.
آقای حسنی از جمله کشاورزانی هست که امسال در مزرعه خود گوجه فرنگی کاشته ، ولی بدلیل کاهش قیمت‌ها خود دست به کار شده تا محصول خودش را نجات بده و آنرا تبدیل به رب خانگی کند و سپس آنرا در فروشگاه‌ها و مغازه‌ها به فروش برساند.
او ادامه می‌دهد: با اینکه رب گیری دردسر‌های خودش را دارد و کاری پر زحمت است و سال‌های گذشته فقط برای مصرف خودمان رب تهیه می‌کردیم، ولی به دلیل کاهش قیمت گوجه امسال تصمیم گرفتیم محصول گوجه مزرعه خود را به رب خانگی تبدیل کنیم و بعدا به فروش برسانیم.
این کشاورز اضافه می‌کند: حالا به کمک اعضای خانواده محصول گوجه فرنگی مزرعه خود را تبدیل به رب خانگی می‌کنیم و به فروشگاه‌ها و مغازه‌ها تحویل می‌دهیم.
همسر آقای حسنی هم به خبرنگار
گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از
زنجان،می‌گوید: در تهیه رب، گوجه فرنگی‌هایی باید مورد استفاده باشند که گوشتی بوده و به اصطلاح معروف رسیده باشند، گوجه فرنگی‌های نارس، کال و سبزرنگ به درد نمی‌خورند. این موارد یکی از نکات مهمی است که در درست کردن رب خانگی به آن دقت می‌کنیم.
خانم حسنی می‌گوید :البته تکنولوژی و ماشین‌ها کار را راحت کرده اند گوجه فرنگی‌های شسته شده بادستگاه و ماشین‌های مخصوص آبشان را می‌کشیم و سپس می‌جوشانیم بدون اینکه آن را مثل قدیم یک هفته جلوی آفتاب بگذاریم و این کار باعث افزایش سرعت در تهیه رب گوجه می‌شود.
سنا عبدی کد بانویی زنجانی است که با آمدن پاییز انواع ترشیجات را در منزل خود درست می‌کند و در مغازه کوچکشان به فروش می‌رساند .
خانم عبدی ادامه می‌دهد: لیته، هفت بیجار، بادمجان شکم پر از انواع ترشیجاتی است که در بین زنجانی‌ها طرفدار دارد.
او می‌گوید: قدیم‌ها انجام بیشتر این کار‌ها با مشقت‌های فراوان و صرف زمان زیاد انجام می‌شد مثل برای تهیه رب بعد از شست‌وشوی گوجه فرنگی‌ها آن را قاچ کرده و داخل دبه‌های پلاستیکی می‌کردیم، این دبه‌ها را به مدت ۴ روز جلو آفتاب می‌گذاشتیم چرا که با قرارگیری در معرض نور آفتاب علاوه بر آب اندازی گوجه‌ها، پوست آن‌ها نیز به راحتی جدا و آماده آب‌کشی می‌شود.
این کدبانوی زنجانی با اشاره به اینکه حالا این رویه از روند رب‌گیری حذف شده و به جای آن بعد از شستن گوجه‌ها آن را با دستگاه مخصوص گوجه فرنگی آبگیری می‌کنیم، می گوید: خوشبختانه این کار باعث شده است که زمان و زحمت کمتری برای تهیه رب صرف شود.
او می‌گوید: به هر حال من به اینکار علاقه دارم و از قدیم الایام پاییز که می‌شد شروع به درست کردن انواع چاشنی‌ها برای خانواده می‌کردم، ولی وقتی می‌دیدم همه از طعم ترشی‌ها و رب خانگیم تعریف می‌کنند تصمیم گرفتم به اینکار به عنوان یک حرفه نگاه کنم و کمک خرج خانواده شوم.
گزارشی از زهرا نصیری
انتهای پیام/ن