به گزارش گروه استان‌های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، فروردین ماه سال ۹۸، بخش‌هایی از غرب و جنوب ایران درگیر سیل شد و قدم هایش به استان خوزستان نیز رسید و بیش از یک ماه مردم این استان را درگیر خود کرد.
حادثه سیل ۹۸ به ظاهر تمام شده، اما هنوز مردم خوزستان با آسیب‌های آن دست و پنجه نرم می‌کنند و درگیری با پیامد‌های آن همچنان ادامه دارد.
در روز‌های وقوع سیل شاهد بالا آمدن و پر شدن آب کارون بودیم و بسیاری از مردم با وجود هراس و تلخی سیل، به دلیل این که بعد از مدت‌ها کارون را سر زنده و پر از آب می‌دیدند گمان می‌کردند حداقل بعد از گذشت روز‌های سیل، از این به بعد کارون را خشک و کم آب نخواهند دید.
اما روز‌های پر آبی رودخانه کارون به درازا نکشید و بعد از مدتی سطح آب پایین آمد و تپه‌ها و جزیره‌های رسوبی در برخی قسمت‌های رودخانه پدیدار شد.
نیزارها، تپه‌ها و رسوباتی که نه تنها ظاهر کارون را نامناسب کرده، بلکه در روند کاری ماهیگیران و قایقرانان هم خلل ایجاد کرده است.
به منظور بررسی این موضوع با مسئول آب‌های سازمان آب و برق خوزستان گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانیم.
ابراهیم حسینی مسئول آب‌های سازمان آب و برق خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: شیب کم مقطع رودخانه کارون در اهواز و همچنین موانعی که ایجاد شده، باعث شده اند سرعت جریان کاهش یابد و رسوب گذاری رخ دهد.
او افزود: عرض رودخانه در محدوده پارک جزیره زیاد است و وقتی که جریان آب بدلیل تغییرات الگوی جریانی که صورت گرفته به پل سیاه نزدیک می‌شود، سرعت آن به مراتب بالا می‌رود و با برخورد به این عرض زیاد در پایین دست پل، سرعت به طور ناگهانی کاهش پیدا می‌کند و این کاهش سرعت باعث افزایش رسوب گذاری می‌شود.
حسینی بیان کرد: براساس مطالعاتی که در این خصوص انجام دادیم، حدود ۱۴ میلیون مترمکعب رسوب گذاری در شهر اهواز وجود دارد که باید لایروبی شوند که تقریبا هزینه هر مترمکعب لایروبی در حال حاضر حدود ۶ دلار است و برای اهواز نزدیک به ۸۵ میلیون دلار هزینه لازم است.
این مقام مسئول اظهار داشت: با توجه به این آمار، تامین این هزینه به تنهایی برای سازمان آب و برق خوزستان ممکن نیست و نیاز است که مسئولان استانداری و سازمان برنامه و بودجه همتی به خرج دهند و اعتبارات مورد نیاز برای این کار را فراهم کنند.
مسئول آب‌های سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: براساس جلسات برگزار شده در این زمینه، تقسیم بندی و اولویت بندی کردیم و تا جایی که اعتباراتمان جوابگو باشند، ان شاءالله حد فاصل پل هفتم تا پل پنجم را به عنوان اولویت اول، شروع به لایروبی می‌کنیم.
او اذعان داشت: ما با چند مشکل در این زمینه مواجه هستیم. در بحث رسوبات، دستگاه لایروبی ما باید محلی به عنوان حوضچه تخلیه رسوب داشته باشد و قبل از هر کاری باید این حوضچه را در خود محدوده پارک جزیره یا در اطراف آن طراحی کنیم. در این خصوص باید شهرداری همکاری‌های لازم را انجام دهد که ماشین آلات بتوانند برای حمل رسوبات در جاده‌های ساحلی تردد کنند.
محمدجعفر فلسفی عضو شورای شهر اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: ما در سال‌های گذشته هم شاهد شکل گیری چنین تپه‌ها و فضا‌هایی بوده ایم که تشکیل خود پارک جزیره هم ناشی از همین است.
او افزود: سیلاب اخیر طولانی بود و پیامد‌های زیادی را به همراه داشت. هر چقدر که دبی آب بالاتر می‌آمد ما مجبور بودیم سطح سیل بند‌هایی که زده می‌شد را بالاتر ببریم. اگر بار دیگر سیلی با همین شدت و مشخصات دامن گیر شهر بشود قطعا سطح آب بالاتر خواهد آمد و ما در مهار و حفظ شهر از سیلاب دچار مشکل خواهیم شد.
فلسفی بیان کرد: با این شرایط قطعا ما باید تلاش بیشتری کنیم و تمهیدات بیشتری را برای مقابله با خطرات حوادث احتمالی آینده بیندیشیم. رودخانه اهواز محل تفریحی و تفرجگاه مردم شهر است و با زندگی مردم عجین شده و لازم است به منظره و وضعیت ظاهری اش رسیدگی شود.
این مقام مسئول اظهار داشت: ما در کمیسیون عمران شهرسازی، کمیته سیلاب را تشکیل دادیم و قطعا این مساله را بنا به وظیفه ذاتی شورای شهر که پیگیری و مطالبه گری است با سماجت و تلاش مستمر پیگیری خواهیم کرد.
عضو شورای شهر اهواز تصریح کرد: این کار برای ما در اولویت قرار دارد چرا که در دو طرف رودخانه پارک‌های ساحلی را داریم که هم از جهت تفریح برای مردم و هم از جهت سرانه فصای سبز شهری برای ما حائز اهمیت هستند. سیل اخیر اتفاق کوچکی نبود و تمام جاده‌ها پارک‌های ساحلی ما آسیب دیدند و جبران این خسارت‌ها زمان زیادی می‌برد.
او اذعان داشت: اگر قرار باشد پدیده سیلاب را به طور مستمر داشته باشیم هر بار این بحث‌ها تکرار خواهد شد. این طور نیست که ما یک بار لایروبی کنیم و انتطار داشته باشیم ده سال آینده را برای ما تضمین کند. به دلیل این که وقتی ما فقط یک مقطع از مسیر رودخانه را لایروبی می‌کنیم نمی‌توانیم دل خوش کنیم به این که مساله را حل کرده ایم.
محمد جعفر فلسفی اظهار کرد: از این رو باید این ذهنیت را داشته باشیم ، هزینه‌هایی که صورت می‌گیرد هزینه‌هایی تکرار پذیر هستند و بعد از هر بار سیل ما شاهد این وضعیت به شکل‌های مختلف خواهیم بود.
او در خصوص راهکار این مشکل بیان داشت: باید برای این کار هزینه زیادی در نظر گرفته شود. اگر ما یک مسیر طولانی در طول رودخانه را لایروبی کنیم آن موقع است که می‌توانیم ادعا کنیم حداقل برای چندی سال رودخانه از حیث شکل گیری تپه‌ها حفظ خواهد شد.
یکی از ماهیگیران رودخانه کارون در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: سال‌های گذشته ماهی‌ها بیشتر بودند و ما ماهی‌های زیادی صید می‌کردیم. حالا آب رودخانه زیاد شده و مقدار زیادی رسوب و ماسه آورده که تمام رودخانه را پر کرده اند و ماهی‌ها خیلی کم شده اند.
او افزود: تپه‌هایی که ایجاد شده اند و همین طور نی زار‌هایی که بیشتر راه‌ها را گرفته اند برای موتور قایق مشکل ایجاد می‌کنند و همین باعث می‌شود نتوانیم به بعضی قسمت‌های رودخانه برویم و ماهی صید کنیم.
یکی دیگر از ماهیگیران بیان کرد: اوضاع بد نیست، اما قبلا که آب زیاد بود ماهی هم بیشتر بود. الان تمام رودخانه پر از علف و شن شده که مزاحم کار ماهی گیری هستند.
این ماهیگیر اظهار داشت: قبلا در طی روز حدود ۲۰ تا ۳۰ جفت ماهی صید می‌کردیم، اما در حال حاضر صید ما به ۳ یا ۴ جفت کاهش پیدا کرده است. رسوبات و نی زار‌هایی که تشکیل شده اند باعث شده اند نتوانیم در اکثر مناطق رودخانه تور بیندازیم و صید کنیم.
سیامک عباس پور مدیر دفتر لایروبی و ماشین آلات سازمان آب و برق خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: شیب رودخانه در مقطع اهواز کاهش پیدا می‌کند و این کاهش شیب باعث کاهش سرعت جریان آب و در نتیجه رسوب گذاری می‌شود. این بدین معنا است که رودخانه کارون در مقطع اهواز همواره یک رودخانه رسوب گذار بوده است.
او افزود: در طی این سال‌ها اتفاقاتی افتاده که این روند را تشدید کرده است. موانعی که ما روی رودخانه احداث کرده ایم مثل پل ها، تاثیر زیادی در این امر داشته اند.
عباس پور بیان کرد: از سوی دیگر، بعد از احداث پل ها، بعضی از مواد و مصالحی که برای ساخت آن‌ها مصرف شده بود جمع آوری نشدند و این خود باعث ایجاد مانعی دیگر شد. برای نمونه تشکیل جزیره رسوبی‌ای که در حاشیه راست کارون کنار پل علی بن مهزیار قرار دارد به خاطر همین مواد و مصالح باقی مانده از زمان احداث پل است.
این مقام مسئول اظهار داشت: اسکله‌هایی که در رودخانه کارون احداث شده اند هم موانع دیگری هستند که موجب کاهش سرعت آب می‌شوند. هر جا که سرعت آب به دلیل این موانع کاهش پیدا کند رسوبگذاری در آن قسمت تشدید می‌شود. همین طور هر چه عرض رودخانه بیشتر شود سرعت کمتر و میزان رسوبگذاری بیشتر می‌شود.
مدیر دفتر لایروبی و ماشین آلات سازمان آب و برق خوزستان تصریح کرد: جزیره پارک شادی خود حاصل رسوب گذاری در طی سالیان گذشته است. وقتی این جزیره ساماندهی شود و افزایش ارتفاع بگیرد در نتیجه برای جریان‌های بعدی خودش به عنوان یک مانع عمل می‌کند. جزیره بزرگی هم که در حال حاضر تشکیل شده حاصل وجود همین پارک جزیره شادی است که به عنوان مانع عمل کرده و و جریان رسوبگذاری را تشدید کرده است.
او اذعان داشت: در جریان‌های سیلابی آورد‌های رسوبی بیشتر می‌شود و بعد از هر دوره سیلاب، در مناطقی که مانع داشته باشیم جریان رسوب و میزان رسوبات افزایش پیدا می‌کند. این جزیره هم همان طور که گفته شد بعد از سیلاب‌های اخیر به وجود آمده است.
سیامک عباس پور اظهار کرد: بعد از سیل، آب دچار کاهش ارتفاع شد و این رسوبات خودشان را نشان دادند. در مقطعی که سیلاب بود دبی آبگذاری در شهر اهواز قریب به ۳ هزار و ۴۰۰ مترمکعب در ثانیه رسید که طبیعی است. با کاهش جریان سیلابی این دبی کاهش پیدا کرد و وقتی دبی کم می‌شود جزیره‌های رسوبی و رسوباتی که تشکیل شده اند خود را نشان می‌دهند.
او بیان داشت: جریان آب رودخانه کارون در زمستان به حداکثر خود می‌رسد و در تابستان بر اساس میزان مصالح و برنامه ریزی‌هایی که برای مخازن سد‌ها می‌شود میزان دبی کاهش می‌یابد.
عباس پور در ادامه گفت: متاسفانه این رسوبات تصویر و منظره نامناسبی به اهواز داده اند و این لایروبی و رسوب برداری که ما انجام می‌دهیم نه فقط با هدف کنترل سیل برای فصل آتی سیلابی است بلکه سعی داریم منظره شهر اهواز را بهتر کنیم و به حالت قبل برگردانیم.
این مقام مسئول اظهار داشت: اگر کار را به صورت کامل انجام ندهیم وضعیت نمای شهری از حالت قبلی هم بدتر خواهد شد؛ بنابراین باید اعتبارات و ماشین آلاتی که قرار است از سوی استانداری به ما داده شود هر چه سریع‌تر به ما برسد تا بتوانیم بخش عمده‌ای از این جزیره رسوبی را تا قبل از فصل سیلابی آینده رسوب برداری کنیم.
او بیان کرد: علاوه بر این‌ها ما برنامه برداشت نی‌ها از حاشیه‌ها به وسیله دستگاه مخصوص نی زن را هم داریم و برداشت نی‌ها را ابتدا از ساحل شرقی آغاز کرده و سپس دستگاه را به ساحل غربی منتقل می‌کنیم و عملیات حدف نی‌ها را انجام می‌دهیم.
سیامک عباس پور در پایان افزود: تلاش ما این است که علاوه بر لایروبی و برداشتن جزیره رسوبی، منظره شهری را هم از لحاظ حذف نی ها، مطلوب و زیبا کنیم.
سیل خسارت‌ها و آسیب‌های زیادی را به خوزستان وارد کرد که برای جبران هر یک از این آسیب‌ها باید زمان و هزینه زیادی صرف کرد.
همان طور که گفته شد حل این مشکلات مستلزم فراهم کردن امکانات و هزینه‌های زیادی است. از این رو لازم است مسئولان استانی تدابیر و راهکار‌هایی را اندیشیده و هر چه سریع‌تر اقدامات مورد نیاز برای جبران خسارت‌های سیل را انجام دهند.
گزارش از سمانه برون
انتهای پیام/