در این مراسم رحیم مخدومی دبیر جایزه قلم زرین گفت: همیشه کار برای داوران سخت است؛ ماه ها آثار رسیده به یک جشنواره یا جایزه ادبی را بررسی می کنند و از میان خیل آثار رسیده به دبیرخانه برخی را برای حضور در جشنواره و رقابت انتخاب می کنند و نهایتاً به بررسی آنها می پردازند تا برگزیده نهایی را با توجه به معیارهای مورد نظر انتخاب کنند. داوری آثار کار خیلی سختی است؛ خیلی از پدیدآورندگان می خواهند بدانند چرا اثرشان برگزیده نشده است اما فرصتی برای توضیح به آنها وجود ندارد.
وی افزود: در این دوره تمام کتاب‌های منتشر شده در سال ۹۷ در جایزه قلم زرین ارزیابی شد؛ در نهایت ۵ بخش نقد و پژوهش ادبی، شعر بزرگسال، شعر کودک و نوجوان، داستان بزرگسال و داستان کودک و نوجوان به وجود آمد. بالغ بر ۱۰ هزار عنوان کتاب به جشنواره رسید؛ اما بخش عمده‌ای از آثار کیفیت مطلوبی نداشتند و رفته رفته تعمق دوستان بر آثار بیشتر شد. ما علاوه بر تیم داوری از داوران دیگر هم کمک گرفتیم تا اجحافی در حق پدید آورنده نشود. نتیجه این داوری ها روز پنجشنبه ۱۳ تیر ساعت ۱۷ در باغ کتاب مشخص می شود.
مخدومی در پاسخ به اینکه چهره ادبی سال چگونه انتخاب شده، توضیح داد: برای انتخاب چهره سال دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه باید بدانیم اصل برای ما خود جشنواره است و آثاری که به عنوان برگزیده از سوی هیأت داوران انتخاب می‌شوند. ما باید توجه ویژه را در این بخش داشته باشیم، اما بخش فرعی ما باید معرفی چهره سال باشد؛ در حالی که طی سال‌های گذشته اینگونه نبوده است.
وی به انتقادهایی که در خصوص معرفی نام چهره سال مطرح شده اشاره کرد و گفت: پس از معرفی چهره ادبی سال برخی انتقادها پیرامون آن شنیده شد که چرا به جوانگرایی روی نیاورده‌اید؛ در حالی که از آن صحبت می‌کنید؟ در پاسخ باید بگوییم ما در انتخاب آثار جشنواره این نکته را لحاظ کرده‌ایم، اما در بخش معرفی چهره سال می‌خواهیم نکوداشتی از یک پیشکسوت داشته باشیم. کسانی که راهی را در مظلومیت و تنهایی ادبیات در سال‌های گذشته آغاز کرده و هدایت‌گر بوده‌اند. این‌ها در تنهایی راه را آغاز کردند، اما امروز پیشکسوتان این حوزه شمرده می‌شوند.
به گفته دبیر هفدهمین جشنواره قلم زرین شاید عنوان تجلیل چهره ادبی سال درست نباشد و تا حدودی غلط‌انداز محسوب شود، اما هدف ما نکوداشت پیشکسوتان ادبی است.
مخدومی در پاسخ به اینکه چهره ادبی سال چگونه انتخاب شده، توضیح داد: برای انتخاب چهره سال دو نکته وجود دارد؛ اول اینکه باید بدانیم اصل برای ما خود جشنواره است و آثاری که به عنوان برگزیده از سوی هیأت داوران انتخاب می‌شوند. ما باید توجه ویژه را در این بخش داشته باشیم، اما بخش فرعی ما باید معرفی چهره سال باشد؛ در حالی که طی سال‌های گذشته اینگونه نبوده است.
وی به انتقادهایی که در خصوص معرفی نام چهره سال مطرح شده اشاره کرد و گفت: پس از معرفی چهره ادبی سال برخی انتقادها پیرامون آن شنیده شد که چرا به جوانگرایی روی نیاورده‌اید؛ در حالی که از آن صحبت می‌کنید؟ در پاسخ باید بگوییم ما در انتخاب آثار جشنواره این نکته را لحاظ کرده‌ایم، اما در بخش معرفی چهره سال می‌خواهیم نکوداشتی از یک پیشکسوت داشته باشیم. کسانی که راهی را در مظلومیت و تنهایی ادبیات در سال‌های گذشته آغاز کرده و هدایت‌گر بوده‌اند. این‌ها در تنهایی راه را آغاز کردند، اما امروز پیشکسوتان این حوزه شمرده می‌شوند.
به گفته دبیر هفدهمین جشنواره قلم زرین شاید عنوان تجلیل چهره ادبی سال درست نباشد و تا حدودی غلط‌انداز محسوب شود، اما هدف ما نکوداشت پیشکسوتان ادبی است.
در این مراسم همچنین رضا اسماعیلی سرداور بخش شعر بزرگسال جایزه قلم زرین اظهار کرد: پس از تشکیل انجمن قلم ایران این ضرورت احساس می‌شد که در فضای فرهنگی کشور یک جشنواره ادبی برگزار کنیم؛ جشنواره ای که مبلغ و مروج گفتمان انقلاب اسلامی باشد. آن زمان محمدرضا سرشار نقش انکار ناشدنی را در برگزاری جایزه قلم زرین ایفا کرد. در آغاز سه بخش نقد و پژوهش، ادبیات داستانی و شعر بزرگسال در جایزه قلم زرین وجود داشت که در سال‌های اخیر بخش داستان کودک و نوجوان و شعر کودک و نوجوان نیز به جشنواره افزوده شد. با توجه به رویکردی که این جایزه دارد، می‌توان گفت جایزه موفقی بوده است و باید تلاش کنیم جشنواره سال به سال ارتقا پیدا کند.
پوروهاب سرداور بخش شعر کودک و نوجوان جایزه قلم زرین هم بیان کرد: در این چند سال اخیر هر جا درباره شعر کودک و نوجوان صحبت کردم، از واژه متاسفم بهره بردم. نمی‌دانم کی واژه متاسفم از ذهن ما خارج می‌شود. ادبیات متن، حواشی و فرامتن دارد. در این سال‌ها کار‌های خدماتی زیادی انجام شد که سود زیادی داشت؛ از جمله می‌توان به خرید کتاب از سوی ارشاد و برگزاری جشنواره‌ها اشاره کرد. این مسائل بسیار کمرنگ شده است. جشنواره کتاب فصل هم تعطیل شد و دو تا سه سال است جشنواره کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تعطیل شده است. الان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم با محدودیت برگزار می‌شود و برگزاری جشنواره‌ها بسیار کمرنگ شده است.
وی افزود: مدیران ناکارآمد فرهنگی باعث تعطیلی جشنواره‌ها شدند؛ آنها به جای اینکه مدیر فرهنگی باشند، مدیر سیاسی هستند. آنقدر دلسوزانه عمل نکردند که کار به اینجا کشید. نباید به اینجا برسد که فروشگاه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تعطیل شود. امسال حتی یک کتاب هم از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در جایزه قلم زرین داوری نشد. کتاب انتشارات مدرسه هم در این دوره جایزه قلم زرین داوری نشد. از سال ۶۹ که من به مطبوعات وارد شدم، مشکل کاغذ وجود داشت؛ معمولا دو سه کتاب شاخص نویسندگان تجدید چاپ می‌شد، اما اکنون به دلیل گرانی کاغذ این کار انجام نمی‌شود.
در ادامه، سرداور بخش شعر کودک و نوجوان جایزه قلم زرین با اشاره به اینکه در شرایط بد سرانه مطالعه در کشور ما به یک تا دو سطر می‌رسید، تصریح کرد: الان در وضعیت بدتری نسبت به آن شرایط هستیم. قیمت کاغذ سرسام آور شده است و ناشران هم کار نمی‌کنند . ناشران دولتی توجه زیادی به انتشار کتاب ندارند و برخی می‌گویند فضای مجازی باعث این وضعیت شده است. در چند سال اخیر سه نشریه موسسه امام خمینی، مجله سروش و نوجوان صدا و سیما را تعطیل کردند. کیهان بچه‌ها هم دو هفته نامه شده است و دیگر هفته نامه نیست. امسال حدود ۴۳۰ اثر در بخش شعر به جایزه قلم زرین رسید که ۹۹ درصد آثار جزء کتاب‌های نازل بودند.
در ادامه این مراسم عرب لو سرداور بخش داستان کودک و نوجوان با اشاره به اینکه ۹۹ درصد کتاب‌های داستان کودک و نوجوان کتاب کارتونی ضعیف و تجاری هستند، گفت: ناشران تنها به فروششان فکر می‌کنند. تعدادی از کتاب‌هایی را هم که یررسی کردیم، بسیار نازل بودند. موضوعات و سوژه‌ها بسیار ضعیف اما تصویرگری کتاب ها بسیار خوب بود. دیده شده که ناشران به انتشار کتاب‌هایی با محتوای جادوگری روی آورده اند؛ آیا جایی نیست که روی انتشار این کتاب‌ها نظارت کند.
وی افزود: کتاب‌های ترجمه و کمیک زیادی هم منتشر شده اند. واقعا ریشه یابی کنیم و ببینیم که به کجا می‌رویم؟ بعد از پیشرفت‌های زیاد به سرازیری افتادیم. کسانی که استعداد‌های نویسندگی را در شهرستان‌ها تشویق می‌کردند، کجا هستند.
در ادامه، اسماعیلی سرداور بخش شعر بزرگسال جایزه قلم زرین با اشاره به اینکه اتفاقات امید بخشی در سال‌های اخیر در حوزه شعر بزرگسال روی داده است، تصریح کرد: حوزه هنری یکی از پایگاه‌هایی بود که در زمینه نقد و آموزش شعر سرمایه گذاری کرد. این نهاد باید به خصوص در زمینه ترجمه ادبیات انقلاب اسلامی گام‌هایی بردارد. تشکل‌های مردم نهادی مانند موسسه شهرستان ادب هم در این زمینه خوب کار کردند.
وی ادامه داد: بیش از ۴ هزار عنوان مجموعه شعر در سال ۹۷ منتشر شد و از آن میان ۱۰۰ اثر قابل تامل داشتیم. ظهور ناشران تجاری اتفاق تلخی است که این روز‌ها می‌افتد. ناشران به دنبال جیب خودشان هستند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نظارت کیفی آثار را وظیفه ناشر می‌داند.
در این مراسم احمد شاکری، سرداور بخش داستان بزرگسال جایزه قلم زرین هم با اشاره به دعوت خود از پژوهشگران برای پژوهش در زمینه جشنواره های ادبی بیان کرد: کمتر جشنواره ای را پیدا می کنیم که واقعا جشنواره باشد. جشنواره قلم زرین علاوه بر استمرار برگزاری نزدیکترین حالت را به جریان ادبیات متعهد دارد. سیاست جوانگرایی در معرفی چهره برگزیده سال در جایزه قلم زرین کجاست بعضی جشنواره ها سکولار بودند
وی افزود: نقد ادبیات داستانی ما موردی، محدود، موضوعی و غیر اصولی است. متاسفانه دچار نوعی سلیقه‌گرایی و محفلی هستیم که یا اغراق می کنند یا با بغض اثر را نقد می‌کنند. امروز نقد شفاهی به مکتوب غلبه دارد؛ در عین حال جریان نقد ادبی متعهد کم شده است. ناشران در نبود نقد موثرند و امروز ادبیات ما به ورطه تکنیک گرایی و فرم زدگی می رسد.
انتهای پیام/