سال ۱۳۹۰ بود که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موافقت اصولی خود را برای استقرار و فعالیت پژوهشکده انگور و کشمش در دانشگاه ملایر اعلام کرد و پایان سال گذشته نیز شورای گسترش و برنامه ریزی آموزش عالی با تبدیل وضعیت اصولی به قطعی این پژوهشکده و به منظور اختصاص ردیف بودجه از اعتبارات ملی موافقت کرد.
موفقیتی بزرگ که با جهانی شدن انگور ملایر همزمان شد و بدون شک می‌تواند اهداف و راهبرد‌های کلان خود را در سطح منطقه و کشور پیش ببرد.
به طور قطع این پژوهشکده در رسیدن به اهداف جهانی برند انگور ملایر کمک و به نوعی چرخ آن‌ها با هم می‌چرخد و پیاده سازی نتایج تحقیقات در عرصه باغ‌های انگور و تاکستان‌ها و ایجاد زمینه‌های توسعه تاکداری پایدار به منظور تداوم تولید و حفظ منابع آب و خاک را هموارتر می‌کند.
در این چارچوب رییس دانشگاه ملایر معتقد است: علم، صنعت و ثروت باید جایی به هم نزدیک شوند و ساختار دانشگاه‌های نسل چهارم و پنجم می‌طلبد که دانشجویان به سمت و سوی الگو‌های کارآفرین حرکت کنند.
خسرو سایوند باغ‌های انگور ملایر را یکی از الگو‌هایی دانست که به صورت مارکتینگ بوده و از تازه خوری، فرآوری، صادرات و آموزش به باغداران شروع می‌شود و زمینه‌ای مستعد برای نسل جدید و دانش آموختگان دانشگاهی است.
وی معرفی شهر جهانی انگور به عنوان یک برند خاص را از اهداف اصولی و رسالت مهم پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر برشمرد که با همگامی باغداران می‌تواند در این ساختار حرکت کند.
سایوند ظرفیت‌ها و تجهیزات کارگاهی و آزمایشگاهی، گروه‌های علمی، پژوهشی و تحقیقاتی و فضای فیزیکی و مزارع تحقیقاتی این دانشگاه را برای همراهی و پیشبرد اهداف شهر جهانی انگور مستعد خواند.
رییس پژوهشکده انگور و کشمش دانشگاه ملایر نیز در این باره به هدفگذاری جیاس (GIAHS یا نظام‌های میراث کشاورزی مهم جهانی) برای ثبت میراث مهم کشاورزی نظام تولید انگور اشاره و بیان کرد: مسیری را که مد نظر جیاس است، باید در سطح ملی ببینیم.
دکتر حمید نوری حفظ و بقای ثبت جهانی انگور را مبتنی بر برنامه ریزی کاربردی و اصولی دانست و امنیت غذایی و معیشت خانوار‌های روستایی، تنوع زیستی کشاورزی، دانش بومی، نظام‌های ارزشی، سازمان‌های اجتماعی و فرهنگی و موضوع گردشگری را از شاخص‌های مهم فائو (سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد) برای ثبت این میراث مهم کشاورزی عنوان کرد.
وی بر این باور است که استفاده از دانش بومی منطقه دره جوزان ملایر می‌تواند مسیر را روشن کند و در همین رابطه و برای حفظ تنوع زیستی محصول انگور، پژوهشکده در صدد ایجاد بانک ذخایر ژنی طی سال‌های آتی است.
دکتر نوری رونق گردشگری منطقه و توریسم انگور را مورد تاکید قرار داد و گفت: پژوهشکده انگور و کشمش ضمن حفظ روش‌های سنتی نظام تولید انگور، روش‌های نوین را نیز برای توسعه گردشگری و افزایش درآمد باغداران و کشاورزان به طور جدی دنبال می‌کند.
رییس پژوهشکده انگور و کشمش ملایر تامین نیروی انسانی کارآمد و متخصص برای این پژوهشکده را یک اصل می‌داند که باید از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد حمایت قرار گیرد تا بتوان به اهداف کلان آن در شهر جهانی انگور دست پیدا کرد.
این نکته قابل ذکر است که پژوهشکده انگور و کشمش سال ۱۳۹۲ موفق به اخذ مجوز پذیرش ۱۶ دانشجوی دکتری در هشت رشته تحصیلی شد و سال گذشته نیز ۱۲ دانشجوی دکتری را پذیرش کرد؛ دانش آموختگانی که می‌توانند بازویی توانمند برای پژوهشکده باشند.
دکتر نوری در عین حال استفاده از توان و دانش باغداران و دهیاران و شرکت آن‌ها در نشست‌های تخصصی و ارایه آموزش‌های لازم را برای پیاده کردن پژوهش‌ها و تحقیقات انجام شده و بها دادن به نخبگان ملایری را گامی مهم دانست که هم اکنون این تعامل برقرار شده است.
یک عضو هیات علمی دانشگاه تهران که همواره تجربه و تخصص خود در حوزه انگور را از پژوهشکده دانشگاه ملایر دریغ نمی‌کند، نیز معتقد است باید به گونه‌ای برنامه ریزی کنیم که ضمن جلوگیری از به هم ریختن روش سنتی نظام تولید انگور، با اجرای روش‌های نوین، درآمد کشاورز و باغدار نیز ارتقا یابد.
علی عبادی در همین رابطه پیشنهاد کرد: بدون اینکه به رقم‌های انگور منطقه ملایر که بی دانه سفید و مورد استفاده برای کشمش است، دست بزنیم، باید رقم‌ها و کلونی‌های برتر را برای این منطقه شناسایی و جایگزین کنیم که عملکرد و کیفیت بهتر محصول را ارتقا می‌بخشد.
مشاور پژوهشکده انگور و کشمش ملایر به عنوان پیشنهاد دوم ادامه داد: با توجه به خشکسالی و گرمایش کره زمین، می‌توان از پایه‌های متحمل و مقاوم به خشکی استفاده کرد و برای افزایش بازدهی محصول، رقم بی دانه سفید کلونی برتر را روی پایه‌های متحمل به خشکی پیوند زد.
عبادی با تاکید بر اینکه حفظ روش سنتی تولید انگور باید محدود به منطقه دره جوزان ملایر باشد و روش‌های نوین را در سایر نقاط غیر از دره جوزان در نظر بگیریم افزود: این روش ضمن افزایش درآمد کشاورزان، موجب توسعه گردشگری نیز می‌شود.
راه اندازی مرکز کلینیک انگور، اما اقدامی حیاتی است که می‌تواند محرک توانمندی برای سرعت بخشیدن به حرکت چرخ پژوهشکده و شهر جهانی انگور و غلبه بر بازار‌های جهانی باید؛ اقدامی که حالا با متخصصان و کارشناسان دانشگاه شروع به فعالیت کرده است.
صادرات شایسته و در خور نام شهر جهانی انگور و ارایه مدیریت تلفیقی از جمله مواردی بود که مسئول مرکز کلینیک انگور دانشگاه ملایر از اهداف مهم برای راه اندازی این مرکز برشمرد.
رضا الماسی با اشاره با بالا رفتن مصرف سموم شیمیایی در تولید کشمش، مدیریت تلفیقی را در جلوگیری از مصرف سموم اثرگذار دانست و تاکید کرد: هدف ما این است که راهکار‌های غیرشیمیایی را مد نظر قرار دهیم و در این راستا کارزاری با حضور کشاورزان و باغداران به منظور کاهش مصرف سموم شکل گرفته است.
در این چارچوب بهبود سلامت محصول و استفاده از بسته بندی‌های مدرن و به روز در تولید و فرآوری محصول انگور امری ضروری است که می‌تواند شهر جهانی انگور را در بازار‌های جهانی بیشتر صاحب نام و عنوان کند.
عضو گروه پژوهشی دانشگاه ملایر با اشاره به فرآیند تهیه شیره انگور با خاک، توجه به این حوزه را جدی خواند که با حفظ سنت تولید انگور، باید خاک و سلامت محصول را بهبود بخشیم.
اعظم شیری گفت: در حوزه بسته بندی محصول و سوغات حاصل از فرآوری انگور، باید برند سازی صورت گیرد و برای جذب بازار‌های داخلی و خارجی باید به طور جدی و علمی وارد شویم.
به اعتقاد وی در مرحله بعد کار‌های پژوهشی و تحقیقاتی باید مدرن و جدید باشد و به عنوان مثال برای خشک کردن انگور باید روش‌های نوین را وارد کنیم.
وی تاکید کرد: در عین حال که بافت سنتی شهر جهانی انگور باید حفظ شود، استفاده از روش‌های نوین باید خارج از بافت سنتی باشد و برای رسیدن به برندسازی این محصول نیازمند تجهیز هر چه بیشتر آزمایشگاه‌های این دانشگاه هستیم.
اقدامات پژوهشکده انگور و کشمش به اینجا ختم نمی‌شود، کسب مجوز مرکز پرتو دهی گاما و الکترون از سازمان انرژی اتمی ایران از طریق وزارت علوم اقدامی ویژه و مهم است که دانشگاه ملایر را در استفاده از دانش پرتودهی برای نگهداری مواد غذایی در بین سایر مراکز دانشگاهی و آموزش عالی یک سر و گردن بالاتر قرار داده است.
در این باره مدیر مرکز پرتودهی گاما و الکترون دانشگاه ملایر با بیان اینکه موافقت اولیه این مرکز اخذ شده و دانشگاه برای به نتیجه رسیدن آن مصمم است گفت: این دانش می‌تواند با استفاده از پرتودهی مواد غذایی کاربرد زیادی داشته باشد.
ابراهیم غلامی حاتم ضد عفونی کردن مواد غذایی، ارتقای کیفیت پلیمرها، تابش دهی سطوح، افزایش زمان ماندگاری مواد غذایی و جلوگیری از جوانه زدن را از جمله موارد کاربردی پرتودهی عنوان کرد.
وی ادامه داد: این کار با سه روش شتاب دهنده الکترون، اشعه گاما و پرتودهی انجام می‌شود و طبق بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که شتاب دهنده الکترون می‌تواند برای ما مثمرثمر باشد.
به گفته وی با استفاده از روش پرتودهی می‌توان به افزایش ماندگاری مواد غذایی همچون انگور، سیب زمینی، مواد پروتئینی، میوه و سبزی‌ها و انواع خشکبار کمک کرد و در مناطقی همچون ملایر که در تولید کشمش زبانزد است و بهار همدان که قطب تولید سیب زمینی است، بسیار کاربرد دارد.
غلامی حاتم تاکید کرد: این یک طرح کاربردی است که با فکر ایرانی ایجاد شده و به طور قطع تحولی در دانشگاه‌های غرب کشور ایجاد می‌کند، درحالیکه صنایع جانبی آن نیز بسیار بالا است.
از سوی دیگر تاکید محمد کاظمی نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی بر تقویت پیوند علم و عمل و استفاده هر چه بیشتر صنعت و کشاورزی از فناوری روز است؛ در حالیکه به گفته وی تاکنون نتوانسته ایم بین علم و عمل ارتباط خوبی برقرار کنیم و تولیدکنندگان رغبتی برای استفاده از فناوری‌های نوین نشان نمی‌دهند و تولیدات بخش کشاورزی از این فناوری عقب است.
کاظمی فعالیت پژوهشکده انگور و کشمش را در برقراری پیوند بین علم و عمل در بخش کشاورزی و انگور اثرگذار دانست که این روند باید در کنار هم و با هم طی شود.
وی حمایت باغداران، ایجاد ارتباط بین باغداران، دهیاران و مسئولان، ارایه پژوهش‌های لازم متناسب با برند انگور در مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده، شناسایی و معرفی ارقام جدید انگور و ارایه آموزش‌ها و روش‌های نوین در فرآوری و تولید را از جمله وظایف پژوهشکده برشمرد و بیان کرد: نباید فقط نامی از شهر جهانی انگور باقی بماند.
نائب رییس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس دهم اجرای طرح فراز یا همان داربستی کردن باغ‌های انگور را یکی از برنامه‌های مهم در برنامه ششم توسعه عنوان کرد و گفت: باید در بخش آموزش و فرآوری سرمایه گذاری کنیم که پژوهشکده می‌تواند کمک کننده باشد.
کاظمی ارایه آموزش به صادرکنندگان کشمش و استفاده از بسته بندی‌های متناسب با نیاز بازار و مشتری را نیز مورد تاکید قرار داد و از مجموعه دانشگاه درخواست کرد: برای تقویت ارتباط بین علم و عمل تلاش بیشتری داشته باشند، نمایندگان نیز در کنار شما هستند.
از سویی دیگر نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی ثروت را همیشه گرسنه پژوهش و پژوهش را آبستن ثروت می‌داند و معتقد است که پژوهشکده انگور و کشمش ملایر می‌تواند این حلقه گمشده را پیدا کند.
حجت الاسلام احد آزادیخواه با تاکید بر اینکه در کنار نگهداشت سنت‌های تولید انگور، باید پژوهش را نیز داشته باشیم خاطرنشان کرد: این در حالیست که سنت‌های ما ساختار علمی و پژوهشی قابل دفاع ندارد.
وی تاکید کرد: تجاری سازی پژوهش را باید در مراکز رشد پیگیری کنیم و برای تجاری سازی پژوهش‌ها در حوزه انگور باید نگاه فرآیندی داشته باشم.
سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس دهم پژوهش، آموزش، زراعت و تجارت را چهار گام مهم برای پژوهشکده عنوان کرد و گفت: نمایندگان، کشاورزان و پژوهشکده انگور و کشمش سه ضلع مثلثی است که با استفاده از آن می‌توان کار خارق العاده انجام داد.
با این اوصاف، نظام تولید انگور دره جوزان ملایر که دهم آذرماه سال گذشته به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان در سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) به ثبت رسید، با سالانه حدود ۱۱ هزار هکتار سطح باغ‌های انگور قادر به تولید بیش از ۲۴۰ هزار تن انگور است و در ادامه راهی پر فراز و نشیب را در عرصه چهانی پیش رو دارد که همگامی لازمه پیمودن این مسیر جهانی است.
انتهای پیام/ ش
منبع: ایرنا