به گزارش خبرنگار حوزه کلینیک گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران، شاید نام کلینیک درد را شنیده باشید، مراکزی که در جهت درمان دردهای افراد و یا کاهش قابل توجه آن در بیماران تلاش می کنند اما این کلینیک ها دقیقا چه وظایفی دارند و چه زمانی باید به آن ها مراجعه کرد؟
این سوالی است که امروز باشگاه خبرنگاران جوان با گردآوری مطالبی سعی در پاسخ دادن به آن را دارد.
کلینیک درد (pain clinic) مراکز درمانی‌ای هستند که برای درمان انواع دردهای حاد و مزمنِ مفصلی، ماهیچه‌ای - استخوانی، سرطانی، و سایر انواع دردهای مزمن بنیانگذاری شده‌اند.
پزشکان فوق‌تخصصیِ درد، به کمک متخصصان پزشکی ورزشی، پزشکی فیزیکی و توانبخشی و روانپزشک یا روان‌شناس بالینی در کلینیکهای درد، تلاش می‌کنند تا درد بیمار را درمان کنند یا به اندازه‌ای کاهش دهند که بیمار هرچه بیشتر به توانایی پیشین خود بازگردد و شرایط زندگی راحت‌تر برای بیمار فراهم گردد. در کلینیکهای درد، نخست پزشکانِ فوق‌تخصصِ درد با انجام ارزیابی و معاینهٔ دقیق، علت درد بیمار را شناسایی و سپس تلاش می‌کنند با ترکیبی از درمان‌های دارویی، درد بیمار را کاهش دهند و درصورت نیاز، با تغییر میزان و نوع داروی مصرفی، نتیجهٔ بهتری ایجاد کنند.
این مطلب را از دست ندهید: درمان دردهای مزمن در کلینیک درد چند تخصصی
در صورت نرسیدن به نتیجهٔ مناسب، گام بعدی درمان‌های مداخله‌ای (interventional) هستند. این درمان‌ها در اتاق عمل سترون (استریل) و با راهنمایی فلوئوروسکوپی و پرتونگاری انجام می‌شوند تا دقت و ایمنی افزایش یابد. پس از کنترل کامل یا نسبیِ درد، بیمار به همکاران پزشکی ورزشی یا پزشکی فیزیکی و توانبخشی معرفی می‌شود تا با دریافت نسخه‌های ورزشی، توانایی‌های بدنیِ وی بهبود یابد. در مرحلهٔ بعد، همکاران متخصصِ روانپزشک یا روان‌شناس بالینی، بیمار را ویزیت و اقدامات یا درمان‌های لازم برای بهبود وضعیت روحی-روانیِ بیمار را تجویز می‌کنند.
درد یکی از موهبت‌های الهی است که وجود آن زنگ هشداری برای فرد است که نشان می‌دهد قسمتی از بدن از نظر عملکرد دچار اختلال شده و باید بررسی و درمان شود. درد یک علامت است، اما در صورت عدم درمان به علت تغییرات مغزی که در اثر درد مزمن ایجاد می‌شود، از یک علامت تبدیل به یک بیماری می‌شود و در این حالت با درمان علت ایجاد کننده درد، بهبودی صورت نمی‌گیرد و از این رو با توجه به اینکه این کلینیک‌ها بیش از ۲۵ سال است که در بسیاری از کشور‌ها وجود دارند، در ایران به صورت آکادمیک از هفت سال گذشته شروع به فعالیت کرده‌اند.
این مطلب را از دست ندهید: بفرمایید؛ کلینیک آنلاین
آیا پیش از به کارگیری روش‌هایی برای تسکین درد بررسی‌هایی در زمینه شناسایی و برطرف کردن علت درد وجود دارد یا خیر؟.
درد یک حس ناخوشایند است که از یک آسیب خبر می‌دهد. اقدامات انجام شده در رشته درد در جهت پاک کردن صورت مسئله نیست بلکه پزشک فوق تخصص درد تصمیم به تشخیص، کنترل و درمان علتی دارد که درد را ایجاد کرده است. به همین دلیل بیماران مراجعه کننده به کلینیک درد به دقت معاینه می‌شوند و در صورت لزوم اقدامات تشخیصی مانند رادیوگرافی، ام آر آی، آزمایشات و سایر روش‌های تشخیصی درد درخواست می‌شود.
پس از مشخص شدن علت درد برنامه ریزی جهت درمان آن انجام می‌شود. تفاوت روش انتخابی برای درمان درد در مراجعه بیماران به این کلینیک‌ها با سایر تخصص ها، نحوه بررسی درد و تمرکز بر پایه روش‌های درمانی است تا حتی‌الامکان بیمار تحت جراحی باز قرار نگیرد.
استفاده از عمل‌های جراحی مداخله‌ای یا اینترونشنال در این رشته سبب می‌شود تا بافت‌های طبیعی بدن تا حد ممکن دستکاری نشوند. در زمینه درمان درد در صورت لزوم از تخصص‌های دیگر پزشکی کمک گرفته می‌شود.
در واقع درمان صحیح درد مزمن همواره حالت چند جانبه دارد و استفاده از روش‌های مختلف موفقیت را افزایش می‌دهد. فعالیت رشته فوق تخصصی درد را می‌توان به دو بخش کلی کنترل دردهای مزمن و کنترل درد حاد تقسیم کرد. در زمینه کنترل دردهای مزمن هدف کلی از بین بردن علت درد و خاموش کردن مرحله ایجاد و حس درد است.
در زمینه کنترل دردهای مزمن، انواع دردهای عضلانی - اسکلتی به خصوص دردهای مزمن ستون فقرات، عمل بسته دیسک، درد بیماران مبتلا به سرطان، دردهای سر و صورت مربوط به درگیری اعصاب و درد‌هایی با منشاء سیستم سمپاتیک مانند درد پس از بیماری زونا و پا‌های دیابتی و درد در اندام‌ها به علت گیر افتادن اعصاب بروز می‌کند.
کمردرد یکی از شایع‌ترین دردهای رایج میان زنان و مردان پس از سرماخوردگی است که شیوع آن در طول عمر بالای ۷۰ درصد است. کمردرد‌ها اغلب یک حالت بهبودپذیر دارند و بیش از ۵۰ درصد از آن‌ها با انجام اقدامات اولیه مانند استراحت یا دارو‌های ضد درد ساده طی یک هفته بهبود می‌یابند. در مواردی که کمردرد حالت مزمن پیدا کند، انجام یک معاینه دقیق قبل از هر اقدامی ضروری است.
از آنجایی که علت ایجاد درد می‌تواند مربوط به استخوان‌ها، مفاصل، عضلات، لیگامان‌ها، دیسک‌های بین مهره‌ای، ریشه‌های عصبی، پرده‌های اطراف نخاع یا حتی وجود یک بیماری التهابی یا عفونی باشد. تشخیص دقیق علت کمردرد قبل از هر اقدامی می‌تواند از عوارض انجام یک عمل غیرضروری جلوگیری کند.
این مطلب را از دست ندهید: تولید داخلی کیت ضد درد
در جراحی بسته دیسک مقداری از حجم داخل دیسک که سبب ایجاد فشار روی ریشه عصبی شده، توسط وسیله خاصی بدون نیاز به باز شدن پوست، عضله و استخوان، برداشته شده و ریشه عصبی آزاد می‌شود. روش مداخله‌ای یعنی دستکاری و درمان علت ایجاد کننده درد بدون نیاز به شکافتن پوست و بیهوشی و به صورت سرپایی و عمل بسته است.
بسته بودن این عمل‌ها سبب شده است تا آناتومی طبیعی بدن دستکاری نشود و عوارضی که ناشی از برش پوست، عضلات و استخوان‌ها بروز می‌کند، ایجاد نشود. استفاده از فلوروسکوپ که یک نوع وسیله تصویربرداری در اتاق عمل است، سبب شده که عمل‌ها با دقت میلیمتری انجام و از آسیب به نخاع و عروق جلوگیری شود. عدم نیاز به بیهوشی و سرپایی بودن سبب حذف خطرات زیادی شده که جراحی‌های باز با آن روبرو هستند.
با توجه به اینکه زخم باز در این نوع عمل‌ها وجود ندارد و انجام این اقدامات در اتاق عمل است از عفونت‌ها نیز جلوگیری می‌شود. در مجموع عوارض جدی خاصی در انجام این روش‌ها در مقایسه با عمل‌های باز وجود ندارد.
برای بیرون‌زدگی دیسک و درد ناشی از آن حتی اگر علامتی مبنی بر بی‌حسی پا‌ها بدهد باز هم جراحی بسته می‌تواند سودمند باشد یا خیر؟.
کمر درد رادیکولر واژه‌ای است که در مورد این نوع کمردرد‌ها بکار می‌رود. در مواردی که فقط دیسک‌ها مختصری تغییر شکل داده‌اند و هنوز فتق دیسک اتفاق نیفتاده، حتی با روش‌های ساده‌تری مانند تزریق دارو‌های ضد التهاب به روش ترانس فورامینال در کنار دیسک معیوب درمان انجام می‌شود. در موارد پیشرفته‌تر انجام عمل بسته روی دیسک سبب از بین رفتن فشار روی اعصابی می‌شود که عصب دهی به پا‌ها را بر عهده دارند.
این مطلب را از دست ندهید: از «فیبرومیالژیا» چه می‌دانید؟ +روش‌های تسکین درد
در بیماران مبتلا به سرطان، درد یکی از مهم‌ترین مسایلی است که سبب آزردگی آن‌ها و تضعیف روحیه می‌شود، انگیزه بیماران را جهت ادامه درمان‌های تجویز شده از بین می‌برد و در نهایت با روی آوردن به دارو‌های ضد درد قوی که اغلب مخدر‌ها هستند، تبدیل به فردی گوشه‌گیر با مشکلات عدیده گوارشی حرکتی و وابسته به مصرف دارو می‌شوند. اقدامات انجام شده در این بیماران می‌تواند به صورت مهار دائم مسیر‌های انتقال دهنده درد (نورولیز) در مناطق درگیر یا تعبیه پمپ‌های دائم زیر پوستی که داروی بسیار کمی را به داخل نخاع می‌فرستند، انجام شود.
در بیمارانی که قبلا عمل جراحی کمری انجام داده‌اند و مجدد دچار کمردرد با انتشار درد و بی‌حسی به پا‌ها شده‌اند با توجه به اینکه چسبندگی‌های داخل کانال نخاع پس از عمل می‌تواند شایع‌ترین علت این مشکل باشد، تزریق دارو‌های خاصی در مناطق چسبندگی در اتاق عمل و تحت مانیتورینگ فلوروسکوپ به صورت بسته سبب باز شدن چسبندگی‌ها و رفع علائم می‌شود.
انتهای پیام/