به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، شاید بتوان گفت تشکیلات پلیسی و امنیتی مطابق با استانداردهای روز دنیا از اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود که در ایران استقرار یافت. البته تا پیش از آن نیز سازمان معروف به «پلیس خفیه» وظیفه حفاظت از جان شاه و سران کشوری را برعهده داشتند که اساس این تشکیلات را نیز امیرکبیر بنیان گذاشته بود.
بیشتربخوانید: قیامی که انقلاب را بیمه کرد/۲۹بهمن آغازی بر فرجام رژیم ستمشاهی + تصاویر
در اواخر حکمرانی ناصرالدین شاه و همچنین در طول سلطنت جانشینان او که مصادف با باز شدن پای مستشاران خارجی به ایران بود، فکر راه‌اندازی یک تشکیلات انتظامی جدای از پلیس در فکر دولتمردان ایرانی رسوخ کرد. تفکری که در دوره پهلوی اول در چهره «پلیس سیاسی» متبلور شد و در دوره پهلوی دوم نهایتِ آن در قامت «ساواک» تجلی یافت.
اداره مخوف سوم
٦٢سال پیش در چنین روزی، برابر ٢٣ اسفند ١٣٣٥ خورشیدی، مجلس شورای ملی طرح تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت کشور، اختصارا «ساواک» را به تصویب رساند. شرح وظیفه اصلی ساواک مقابله با نفوذ خارجی و جاسوسی دولت‌های بیگانه تعریف شده بود، اما این سازمان کم‌کم و در طول زمان، شناسایی و مقابله با مخالفان سلطنت و دودمان پهلوی را به‌عنوان هدف نخست سرلوحه کار خود قرار داد. تا قبل از تأسیس ساواک، مسئولیت برقراری امنیت کشور بر عهده اداره اطلاعات شهربانی قرار داشت که با تشکیل ساواک این مهم از شرح وظایف شهربانی برداشته شد. براساس مصوبه مجلس شورای ملی ساواک زیر نظر نخست‌وزیری قرار داشت، اما رئیس آن را شخص شاه تعیین می‌کرد. ساواک از ١١ اداره مختلف تشکیل شده بود، اما در طول زمان اداره سوم آن‌که وظیفه سرکوبی عناصر ضد سلطنت را برعهده داشت به اصلی‌ترین و پرکارترین اداره آن مبدل شد.
بنیان‌گذار و نخستین رئیس ساواک تیمسار تیمور بختیار بود که ١٤سال پس از تأسیس این سازمان، در استان دیاله عراق و به دست یکی از ماموران سازمانی که خود آن را پی‌ریزی کرده بود ترور شد. تعقیب و حذف مخالفان نظام سلطنتی را باید مهمترین دل‌مشغولی ساواک در دهه‌های ٤٠ و ٥٠ خورشیدی قلمداد کرد. براساس آمار منتشره طی این سال‌ها فقط نزدیک به ٤٠٠ مخالف مسلح طی درگیری مستقیم با ماموران این سازمان کشته شدند و نزدیک به ١٠٠ زندانی سیاسی نیز در طی بازجویی جان خود را از دست دادند. با اوج‌گیری اعتراضات مردمی در‌سال ٥٧ و پس از خروج شاه از ایران، دولت شاپور بختیار با توجه به بدنامی غیرقابل تطهیر ساواک، این سازمان را منحل اعلام کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ٣ رئیس این سازمان بعد از تیمسار بختیار یعنی حسن پاکروان، نعمت‌الله نصیری و ناصر مقدم به حکم دادگاه انقلاب اعدام شدند.
منبع: روزنامه شهروند
انتهای پیام/