پشت پرده عدم مدیریت بازار ارز به روایت رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس/جهانگیری نظرش این بود که ما دولتیم و تصمیم‌گیرنده، شما مجلسی‌ها کار خودتان را انجام دهید!

پورابراهیمی با انتقاد از طرح نادرست نرخ ۴۲۰۰ تومان قیمت ارز در یک برنامه تلویزیونی به تشریح پشت‌پرده‌های عدم مدیریت بازار ارز در سال ۹۷ پرداخت.

به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، مجموعه «۴۰۵۷» که به پیشرفت‌های کشور از زبان نخبگان سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در چهل سال گذشته می‌پردازد در اولین قسمت خود به سراغ موضوع اقتصادی رفت. در نخستین قسمت از این برنامه محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از چرایی بالا رفتن نرخ ارز در سال جاری و ناگفته‌های پشت صحنه آن سخن گفت.

پشت پرده عدم مدیریت بازار ارز به روایت رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس + فیلم

پورابراهیمی: دوران جنگ من سال دوم دبیرستان بودم برای اولین بار در فضای دوران دفاع مقدس برای حضور در جبهه‌ها اقدام کردم به هر حال مشتاق بودیم. ما را نمی بردند ابتدا ۱۵ ساله بودم و در شناسنامه دست بردم. جسته مان کوچک بود و یک دانش آموز دبیرستانی بودیم. اولین باری که موفق شدیم آموزش بینیم سال ۶۴ بود. در گردان ۴۱۸ لشکر ثارالله، سردار قاسم سلیمانی فرمانده مان بود در جنگ و بعد از جنگ فرمانده سپاه ثارالله استان بودند. چند گردان در لشکر بود یکی از گردان‌های مخصوصی که برای عملیات رزمی ویژه حساب باز می‌کرد به دلیل اینکه فرمانده آن گردان هم شهید شد و داماد ما بود و ارتباط خاصی داشتیم فرمانده زینلی، کماکان هم با حاج قاسم ارتباط داریم. 

شادترین لحظه جنگ چه بود و غم انگیز‌ترین لحظه جنگ؟

پورابراهیمی: شادترین لحظه‌ها موقع پیروزی هایمان بود و عملیاتی مثل کربلای یک که آزادسازی مهران بود با کمترین تلفات و بیشترین موفقیت‌ها روبرو شدیم. سخت‌ترین هم زمانی بود که خیلی از دوستانمان را در کربلای ۴ از دست دادیم.

بعد از جنگ بحث تلاش علمی شروع شد و من دیپلم اقتصاد گرفتم و علاقه شدیدم به اقتصاد، منجر شد تا لیسانسم را در دانشگاه اصفهان مدیریت بازرگانی، فوق لیسانس مالی و بورس و سرمایه در دانشگاه شهید بهشتی و دکترا را در دانشگاه تهران اخذ کنم. الان فارغ التحصیل و هیئت علمی دانشگاه تهران هستم. 

چقدر خرج کردید نماینده مجلس بشوید؟

مجلس نهم. هفت هشت سال پیش حدود ۵۰، ۶۰ میلیون هزینه شد. بیشتر فضای ما عمدتا ارتباطی و تعاملی بود و خودم معلم دانشگاه هستم فقط علاقه‌مند بودم صحبت هایم با مردم را انجام بدهم و تعامل رویکرد مردمی، مخاطب را مورد اثر قرار می‌داد و به شکلی مورد قبل واقع می‌شد.

۵۰، ۶۰ میلیون سال ۹۰ دو شوک ارزی داشتیم شش برابرش کنید.

نمایندگانی که وارد مجلس می‌شوند خرج های گزاف می‌کنند مردم رأی ندادند؟ مردم باید دقت کنند کسی که باید خدمت کند نباید بدهکار سیاسی و اقتصادی نباشد.

استانی شدن انتخابات پیشنهاد آقای نوبخت بود؟

نه این طور نبوده است. چیزی از اینکه نوبخت پیشنهاد استانی شدن انتخابات مجلس را داده و دولت قرار است به زودی لایحه بدهد و ما ندیده ایم. شنیده ام در چند بخش با فضای مجلس راضی است و باید متن بیاید و بعد اظهارنظر کنیم. انتخابات استانی مجلس یک رویکرد دارد تا اینکه سطح کسانی که در انتخابات، انتخاب می‌شوند، ارتقا پیدا کند تا افراد شایسته تری برگزیده شوند؛ بنابراین انتخابات استانی کمک می‌کند افراد از  یک جمعیت بیشتری انتخاب شوند و  امکان خطا کمتر می شود.

در کنار این حسن ها، یک عیب‌ مهم  وجود دارد. انتخابات استانی مخصوصا استان‌های با وسعت کرمان بیست و سه شهرستان دارد، بنابراین این سرکشی نماینده به مردم سخت می‌شود و اگر در طول سال این نماینده به مراکز بخش برود دو سال طول می‌کشد و هر هفته برود تمام نمی شود و همچنین چیزی امکان پذیر نیست. پیامد انتخابات استانی این است که ارتباط نماینده با استان‌های خودش کم می‌شود و بتواند در مرکز شهرستان و شهرستان‌های آن شهر برود در سطح جلسه اداری. بحث استانی بشود لیست‌ها و گروه های سیاسی می‌آیند و آرام آرام استقلال سیاسی به مفهوم استانی شدن دچار خدشه می‌شود و موضوعات مربوط به مسائل اقتصادی هم مطرح می شود هرکس تمکن مالی بیشتری دارد و توان بیشتری داشته باشد و نمی‌تواند معرفی خودش را انجام دهد. اگر بشود اشکالات این گونه را در بخش انتخابات استانی رفع کرد اتفاقات خوبی می‌ افتد. نماینده‌ای که نماینده باشد آن احساس تکلیف درست را کرده باشد انتخابات استانی بشود یا نه تفاوتی ندارد.

بیشتر بخوانید: پرداخت ماهانه یک میلیون تومان به جای ارز ترجیحی به هر ایرانی

در ماه‌های اخیر مسائل اقتصادی در اتوبوس، تاکسی و نشست‌های فامیلی حرف اول بوده است. چی شد که برای ارز این اتفاق افتاد و دلیل افزایش قیمت ارز چه بود؟

پورابراهیمی : در ارتباط با ارز اگر بخواهیم به عوامل موثر بر این حوزه بپردازیم طبیعتا باید چند محور اساسی را مبنا قرار دهیم. اولین موضوعی که بسیار مهم است عوامل داخلی اثرگذار در شوک ارزی است. در ارتباط با عوامل داخلی، چند پارامتر و متغیر اساسی موثر است، یکی از موضوعات بسیار مهم، حجم نقدینگی در اقتصاد کشور است. وقتی حجم نقدینگی افزایش پیدا می‌کند آثار ناشی از افزایش حجم نقدینگی موجب تورم شده و آن آثار تورمی اثرگذار می‌شود روی کاهش ارزش پول ملی. بنابراین اگر ما بخواهیم عوامل بازدارنده شوک ارزی را نام ببریم کنترل و مدیریت حجم نقدینگی در اقتصاد کشور است.

حجم نقدینگی در دولت‌های مختلف رو به رشد بوده و چرا قبلا این شوک‌ها به این میزان نبوده است؟

پورابراهیمی : البته شما می‌دانید که ما در طول این چهل سال در دولت‌های مختلف چند بار شاهد شوک ارزی بوده ایم. شاید شدیدترین شوک ارزی برمی گردد به دولت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی. نرخ تورمی که در آن سال رخ داد،  رکورد آن زده نشده است. تورمی که در آن موقع ایجاد شد فکر می‌کنم نزدیک به ۵۸ تا ۶۰ درصد بوده است. شوک ارزی به دولت فعلی مربوط نیست. در دولت قبل در سال ۹۰- ۹۱ نرخ دلار از هزار تومان به سه هزار و پانصد تومان رسید و کاهش ارزش پول ملی رقم خورد و امسال هم به شوک ارزی رسیدیم.

حجم نقدینگی در طول سال‌های اخیر به واسطه متغیر‌هایی تغییر کرده یکی از آن عوامل، بالا بودن سود سپرده‌های بانکی است و هرچه بیشتر باشد حجم نقدینگی بالا می‌رود. یکی از موضوعات دیگر اضافه برداشت‌های بانک‌ها از بانک مرکزی است. شما می‌دانید هرچه میزان اضافه برداشت‌های بانک‌ها از بانک مرکزی بیشتر می‌شود به دلیل ضریب فزاینده‌ای که اتفاق می‌افتد و پول پرقدرتی که با ضریب ۷ به جامعه تزریق می‌شود این به اندازه ۷ هزار واحد حجم نقدینگی در جامعه را بالا می‌برد و آثار مخرب تورمی در جامعه دارد.

اینکه گفته می‌شود دولت برای بالابردن درآمد خودش، افزایش ارز را رقم زده  درست است؟

پورابراهیمی: این حرف منطقی نیست. من تصور می‌کنم این حرف کارشناسی نیست. وقتی نرخ ارز تغییر پیدا می‌کند به ظاهر عدد ریالی و عدد قابل توجهی نصیب دولت می‌شود دولت‌ها خودشان بزرگترین مصرف کننده‌ها هستند. در بحث برجام وقتی با اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها مذاکره کردیم قرار شد ما محدودیت‌های هسته‌ای را بپذیریم و آثار اقتصادی ناشی از تحریم‌های ظالمانه برداشته شود. ماجرای برحام یک سکه‌ای بود یک روی آن محدودیت های هسته‌ای و یک روی دیگر آن مزیت‌های اقتصادی بود. متأسفانه علی رغم همه تعهداتی که انجام دادیم و سازمان‌های خارجی و دبیر کل سازمان ملل متحد و رئیس آژانس هسته‌ای پذیرفت،  طرف‌های مقابل عهد شکنی کردند.

اما مشکل ارزی سال ۹۷ ما یک تحلیل متفاوتی دارد. روش منطقی و کارشناسی این بود که دولت باید با شوک ارزی مقابله می‌کرد. ما تجربه این شوک‌های ارزی را داشتیم. جنس مواجهه غیرکارشناسی و غیرعلمی بود. صدرصد مخالف ارز ۴۲۰۰ تومان بودیم. صحت و سقم این که چه کسانی موافق بودند باید برویم جلوتر تبیین کنیم. ما در ارتباط با مجلس وقتی که سال گذشته همین موقع‌ها، علائم تنش‌های ارزی را می‌دیدیم و کاملا مشخص بود، یادم هست در بهمن ماه یک جلسه کمیسیون اقتصادی گذاشتیم و اعلام نگرانی کردیم چه کار در این حوزه می‌کنید و چه تصمیمی می‌گیرید؟کرباسیان و سیف اعلام کردند یک برنامه جامع داریم که حتما اثر مثبت آن به مردم برمی گردد، این برنامه هیچ وقت به ما ارائه نشد.

اقدامات مقطعی انجام شد که به نظرمن اقدامات مقطعی غیرکارشناسی است و یکی از سوالات که برای من معماست اینست چطور این اقدامات غیرمنطقی از دل آدم‌ها و تصمیماتی بیرون می‌آمد که ادعای کار کارشناسی و صاحب نظری این حوزه را داشتند. این برای ما خیلی مهم بود. در یکی از اقدامات، دولت تصمیم گرفت بازار ارز را از التهاب خارج کند، آمدند سود سپرده بانکی را از ۱۵ به ۲۰ درصد افزایش دادند. با چه هدفی؟ با این نگاه که حجم نقدینگی به بازار ارز نرفته و به بازار پول بیاید و بازار پول بتوانند به ثبات برسد. از نظر ما کاملا غیرکارشناسی تصمیم گرفتند و مشخص بود این تصمیم زمین می‌خورد و بدون هماهنگی با ما این تصمیم گرفته شد.

من با سندیکای خصوصی و دولتی تماس گرفتم به آن‌ها گفتم چگونه چنین تصمیمی را قبول کردید و ما مخالف بودیم که من بعد‌ها در جلسه کمیسیون اقتصادی از افرادی که تصمیم سازان اصلی بودند همچون معاون اقتصادی، وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی سوال کردم این تصمیم غیرکارشناسی را چه کسی گرفت و نه تنها بازار ارز از التهاب خارج نشد بلکه ۱۵ هزار میلیارد تومان چوب تو گوش نظام بانکی زدیم و هزینه برای آن ایجاد کردیم و خطای بزرگ اقتصادی رقم خورد.

این موضوع دغدغه بود. با تدبیر مقام معظم رهبری، تصمیم گرفته شد موضوعات مهم و حیاتی کشور در شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، تصمیم گیری و بعد از تأیید رهبر انقلاب، حکم قانونی را عملیات کنند. من در یکی از جلسات  به آقای رئیس جمهور گفتم. سوال کردم با این تصمیمات موافق بودید و تیم اقتصادی شما تک تک گفتند مخالف بودیم. ایشان در جلسه گفتند ما تصمیماتمان را جمعی می‌گیریم و کسی نبوده بگوید مخالف بودیم. در آن جلسه دکتر لاریجانی به من اشاره کردند شما اسامی کسانی را که گفتند اعلام کنید. من دیدم آقایان کنار ما هستند من به شخص رئیس جمهور می‌گویم.

اساس تصمیمات عرضه طلا مشخص بود که کمترین کار کارشناسی روی این اتفاق انجام شده است. قیمتی که عرضه بشود و بازار طلا را مدیریت کند. این چوب حراج به اموال خزانه کشور است. و آخرین تصمیم ارز ۴۲۰۰ تومانی.

ما در مجلس اسفندماه ۹۶ کار را شروع کردیم. پیش نویس طرح دو فوریتی ساماندهی بازار ارز را نوشتیم صبح روز شنبه‌ای که مجلس و ادارات باز شد بعد از تعطیلات، طرح را چاپ کردیم و در صحن علنی در دستور روز اول سال ۹۷ قرار دادیم. رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد آمدند طرح را عرضه کردیم مواد آن بررسی شد. هم وزیر و  هم رئیس بانک مرکزی اشاره کردند چارچوب قابل قبول است. همان روز کار ما تا ساعت ۵ و نیم و ۶ طول کشید.

شب به منزل رفتم شبکه خبر برنامه را قطع کرد هیئت وزیران جلسه داشته است. وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی شب اعلام کردند از این تاریخ نرخ ارز ۴۲۰۰ تومان است. هرکسی با هر میزان کالا،  ارز نیاز دارد، ما ارز در اختیارشان قرار می دهیم موضوع قاچاق و صرافی. ما با آقایان بحث کردیم و جمع بندی کردیم. چطور این تصمیم غیرکارشناسی را گرفتند. شب با آقای دکتر لاریجانی تماس گرفتم  و گفتم با این مسیر فاتحه اقتصاد کشور خوانده می‌شود. دکتر لاریجانی درخواست جلسه غیرعلنی کردند و در جلسه بحث‌های زیادی شد و بیان شد این سیاست از همین الان شکست می‌خورد.

آقایان می‌گفتند منابع ارزی داریم و ادله‌ می‌آوردند که کارشناسی نبود. در آن جلسه که دو روز مفصل صحبت می‌کردیم فضا به سمت امنیتی رفت و حتی اجازه نمی‌دادند مخالفان صحبت کند و صداوسیما اظهارنظر‌های ما را پخش هم نکرد. با شخص لاریجانی هم صحبت کردم ایشان مطرح کردند که چون دولت یک تصمیم گرفته و الان اگر به هر دلیلی آن تصمیم را عوض کنیم تبعات ناشی از آن را به گردن مجلس می‌اندازند. در این دعوا‌های اقتصادی و سیاسی، قیمت ارز روبه افزایش بود. قیمت بازاری از قیمت ارزی رسمی بیشتر و فساد و رانت بیشتر می‌شد. اساس همه پرونده‌های تخلف ارزی به واسطه همان تصمیمات غلطی بود که به نظام و انقلاب و کشور جفا شد.

پس شما تاکید داشتید سیف کنار برود؟

پور ابراهیمی: ارتباط ارزی هم فشار می‌آورد اینکه چرا ارز را مدیریت نمی‌کنید و این موضوع باعث شد یکی از جلسات در کمیسیون را به جلسه غیرعلنی تبدیل کردیم و کار به جایی رسید که اعضای کمیسیون گفتند استعفا می‌دهیم. دکتر لاریجانی گفت استعفای اعضای کمیسیون با توجه به این فضا و این مسیر ارز ، شرایط مملکت را بدتر می‌کند و هرچه مقابله کنید هزینه کشور بالاتر می‌رود و من نمی‌توانم دیگر اداره کمیسیون را انجام دهم و تصمیم جمعی گرفتیم تا جلسه فوق العاده بگذاریم و اول صبح جلسه فوق العاده با حضور لاریجانی برگزار کردیم و طیف متمایل به دولت، همه اصول گرایان و فراکسیون ولایی  از هر سه طیف بودند . همه روی این موضوع نگاه کارشناسی داشتند و ما یک کلمه تفاوت نداشتیم. گفتیم خیلی صریح به رئیس مجلس بگویید ادامه این روند به ناکجاآباد است. ایشان با رئیس جمهور صحبت می‌کنند و یکی دو ساعت بعد اطلاع دادند عصر ، جلسه در ریاست جمهوری برگزار می‌شود. جهانگیری نظرش این بود که ما دولتیم و تصمیم گرفتیم و شما هم وظایف خودتان را انجام دهید البته رئیس جمهور نبود. نهایتا سه ماه هزینه سنگین به اقتصاد ایران تحمیل شد. در دولت آمدند سیاست ارزی را تغییر دادند و ۸۰ درصد تغییر دو فوریتی ما شد. 

بحث یارانه‌های استانی منظور چه بود؟

پورابراهیمی : یک تصمیمی را دولت در لایجه بودجه گرفت. ما استنباط مان این بود این تصمیمات که اساس کارشناسی ندارد امکان استمرار ندارد .

الان چه تدبیری اندیشیده می‌شود یک باری از روی دوش مردم برداشته شود و یک مقداری آن فشار‌ها کمتر بشود و لااقل بتوانند امورات جاری را بهتر انجام دهند؟

پورابراهیمی: برای اینکه یک مقدار فشار از دوش مردم کم شود باید ما بتوانیم حوزه سیاست‌های ارزی و پولی در کشور را بر مبنای بانک مرکزی انجام دهیم و تصمیمات درستی هم اخذ شده و خوشبختانه هم با تغییر سیاست‌های ارزی و با تغییر مدیریت و ورود فرد جدیدی در بانک مرکزی، اقدامات مثبتی انجام شد. ما از این همکاری‌ها راضی هستیم. این فضای جدید اختیاراتی به بانک مرکزی داد. مجموعه این اتفاقات سبب شد از التهاب خارج شویم. در طول ماه‌های آینده، ذخایر ارزی را افزایش خواهیم داد.

انتهای پیام/