مسائلی از جمله تهدید و ارعاب، بازداشت، سرکوب‌های متعدد، زندانی و شکنجه از سوی ساواک، فضای دهه ۵۰ ایران را از نظر سیاسی و اجتماعی بسیار سنگین کرد و فضای اختناق حاکم بر کشور به گونه‌ای شده بود که جامعه به سمت بیداری و بصیرت که از شاخص‌های اصلی قیام‌های انقلابی است، پیش می‌رفت.
بررسی ریشه‌های قیام ۱۹ دی نشان می‌دهد قیامی با این وسعت به دلیل انتشار مقاله توهین آمیز در روزنامه اطلاعات نبوده است، بلکه این مقاله تیر خلاصی بر پیکره جامعه‌ای محسوب می‌شود که سال‌ها زیر یوغ استکبار و ستم سردمداران به درد آمده بود و این اقدام توهین آمیز اراده قدرتمندی برای ادامه مبارزه به مردم ستم دیده بخشید.
رحلت شهادت گونه آیت الله مصطفی خمینی در آبان سال ۵۶ از جمله زمینه‌های دیگر قیام ۱۹ دی مردم قم بود که باعث شد در شهر‌های مختلف مراسم ختم برای ایشان برگزار شود و همین مساله بار دیگر نام امام خمینی (ره) را در محافل مردمی زنده کرد و شتاب خاصی به انقلاب بخشید که موج ناشی از آن محرکی برای قیام مردمی در سراسر کشور شد.
آتشی که دامن شاه را گرفت
استعمار سرخ و سیاه عنوان مقاله‌ای بود که در ۱۷ دی ماه سال ۵۶ در روزنامه اطلاعات منتشر شد و شاید کسی فکر نمی‌کرد این مقاله، همانند آتشی دامن شاه و رژیم را بگیرد و تاریخ حکومت ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی را به پایان برساند.
این اقدام باعث شد انقلابیون با قدرت و صلابت بیشتری به میدان کارزار با رژیم شاهنشاهی بیایند؛ نخستین حرکت توسط مردم بصیر قم انجام و روز ۱۸ دی ۵۶ کلاس درس علما تعطیل شد و روحانیون و مردم در مسجد اعظم تجمع کردند.
پس از تجمع، مردم و علما به سمت منزل آیت الله گلپایگانی از مراجع تقلید حرکت کردند و در حمایت از امام خمینی (ره) شعار سردادند؛ آیت الله گلپایگانی در اجتماع بزرگ مردم پس از قرائت آیه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون)، گفت: «این‌ها به ایشان (آیت الله خمینی) توهین نکردند، به ما توهین کردند، چرا که در حقیقت آن‌ها می‌خواستند بگویند آن آقا (آیت الله خمینی) با ما مخالف است و معنای حرفشان این است که ما با این‌ها (رژیم شاه) موافق هستیم، در حالی که چنین نیست، ما از گذشته با رژیم مخالف بوده ایم، الان هم مخالف هستیم و در آینده هم مخالف هستیم، این‌ها اشتباه می‌کنند و دارند راه را بیراهه می‌روند، این‌ها فکر می‌کنند ما دیگر سکوت کرده ایم و چیزی نخواهیم گفت و دست بر می‌داریم، این‌ها باید بدانند که اگر سر نیزه را حتی زیر گلوی ما بگذارند، ما حرفمان را می‌زنیم!»
تجمع و حرکت‌های اعتراضی در روز ۱۹ دی ماه سال ۵۶ شکل منسجم تری به خود گرفت، به طوری که بازار قم نیز در محکوم کردن این توهین، همراه با درس‌های حوزه تعطیل شد و بازاریان به جمع صفوف مردم و علما پیوستند و به منزل آیات عظام رفتند.
عصر روز ۱۹ دی ماه مردم در منزل آیت الله نوری همدانی از مراجع تقلید گردهم آمدند؛ آیت الله نوری همدانی در جمع مردم طی سخنانی گفت: «هر کجا نهضت قابل توجهی به وجود آمده، روحانیت راستین اسلام در پیشاپیش آن در حرکت بوده و رهبری نهضت به دست آنان هدایت می‌شد، روحانیت در حرکت جامعه نقش موثر و خلاقی داشته است. مردم مسلمان، با روحانیت اصیل هستند. روحانیت اصیل با آیت الله العظمی آقای خمینی و در پشت سر ایشان است و مبارزه دستگاه طاغوتی با اسلام و رهبری آیت الله خمینی به جایی نخواهد رسید».
مردم پس از سخنرانی آیت الله نوری همدانی آرام و بی صدا به سمت منزل آیت الله مشکینی به راه افتادند و به توصیه آیات و مراجع، آرام راهپیمایی کردند؛ ولی ماموران شهربانی و ساواک در چهارراه بیمارستان قم راه مردم را سد کردند و آنان را به گلوله بستند، مردم نیز شجاعانه با سردادن شعار‌های «اللّه اکبر»، «لا اله الا اللّه» و «از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا خمینی» مقاومت کردند و عده زیادی نیز به شهادت رسیدند.
تظاهرات مردم تبریز در چهلم شهدای قیام ۱۹ دی و به شهادت رسیدن جمعی از شهروندان تبریزی و همچنین برپایی تظاهرات در شهر‌های مختلف کشور در اعتراض و محکوم کردن این وقایع را می‌توان از مهمترین عوامل فراگیر شدن حرکت‌های مردمی علیه رژیم شاه پس از قیام ۱۹ دی در سراسر کشور دانست.
این اتفاقات بسترساز حضور آحاد ملت در صحنه نبرد برای پیروزی انقلاب اسلامی شد و کاخ متزلزل پهلوی با وجود سرکوب‌های متعدد و کشتار‌های فجیع انقلابیون نتوانست در مقابل مردم آگاه و بیدار مقاومت کند و به لطف الهی و اراده پولادین مردم از هم فروپاشید.
قیام ۱۹ دی مردم قم ارتباط مستحکم امام و امت را نشان داد
استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان کرد: قیام ۱۹ دی که با چاپ مقاله‌ای اهانت آمیز به بنیانگذار جمهوری اسلامی به وقوع پیوست، نشان داد که ارتباط بین امام و امت درجامعه ایران بسیار مستحکم است.
آیت الله سید محمد سجادی افزود: رژیم شاه با دستگیری، جسارت و اهانت به امام خمینی (ره) تلاش کرد تا قیام‌های مردم را سرکوب نماید، ولی تمام این اقدامات نتیجه برعکس داشت و باعث اتحاد بیشتر انقلابیون ایران شد.
وی اضافه کرد: این اقدامات رژیم شاه باعث شد حرکت‌های خودجوش مردم برای دفاع از امام خمینی (ره) در اقصی نقاط ایران قوت بگیرد و نتایج خوبی نیز حاصل شد.
این استاد حوزه با بیان این که تمام کار‌های امام راحل برای خداوند بود، تصریح کرد: سردمداران رژیم می‌خواستند با اهانت، امام را از صحنه خارج کنند، ولی خداوند داستان را زیباتر به دست مردم رقم زد.
آیت الله سجادی به رابطه امت و امامت اشاره و بیان کرد: در فرهنگ شیعه رابطه عشق و محبت بین شیعیان و امامان معصوم (ع) وجود دارد و در همین راستا نیز رابطه‌ای عاشقانه و عارفانه بین مردم ایران و امام خمینی شکل گرفته بود.
وی تاکید کرد: رمز ادامه نهضت و پایداری ملت بر این رابطه استوار است و تا زمانی که ادامه یابد، جمهوری اسلامی به همه اهداف خود در کشور و منطقه خواهد رسید.
استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان کرد: در تاریخ ۴۰ ساله انقلاب این نتیجه حاصل شده است که مردم و رهبر معظم انقلاب باید یک زبان، یک صدا و منسجم باشیم تا از خطراتی که در پیش است عبور کنیم، در غیر اینصورت مشکلاتمان روز به روز بیشتر می‌شود.
وی تاکید کرد: همه نیرو‌های مسلح و غیرمسلح تحت لوای رهبری باید کلمه واحده باشیم تا خودمان، کشورمان و دینمان حفظ شود.
آیت الله سجادی افزود: شهیدان برای پیروزی و پاسداشت انقلاب از جان و زندگی خود گذشتند که ما نیز نباید با کار‌ها و حرف‌های خود به این نهضت خدشه وارد کنیم.
وی با بیان این که عزت و عظمت ایران محصول مجاهدت شهیدان و نیرو‌های مسلح است، ادامه داد: قبل از انقلاب، سفیر آمریکا با تلفن شاه را از ایران بیرون می‌کرد، ولی امروز ترامپ مجبور است به صورت پنهانی به بغداد بیاید و با ترس و لرز برگردد.
به گفته آیت الله سجادی در این زمان که دشمن تا دندان مسلح آمریکا، اسراییل غاصب و مرتجعان عرب برای ضربه زدن به ایران متحد شده اند، ضرورت دارد بصیرت پیدا کنیم و زمان و موقعیت خودمان را به خوبی درک کنیم تا این انقلاب حفظ شود.
قیام ۱۹ دی قم آغاز مردمی شدن انقلاب بود
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: قیام ۱۹ دی سرآغاز حضور اقشار مختلف مردم در صحنه مبارزه علیه رژیم شاه و تلاش برای پیروزی انقلاب اسلامی بود.
آیت الله علی اکبر مسعودی خمینی افزود: نهضت حضرت امام که از حدود سال ۴۰ آغاز شد، وقایع بسیار زیادی دارد و تا پیروزی انقلاب هر روز عده‌ای به جمع انقلابیون پیوستند و مرگ بر شاه و زنده باد اسلام می‌گفتند.
وی اضافه کرد: به یاد دارم در روز‌های منتهی به قیام ۱۹ دی جمعی در حال عبور از خیابان ارم بودیم و در حمایت از انقلاب شعار می‌دادیم که عده‌ای از ارتشی‌ها به ما حمله کردند و هر کداممان به طرفی فرار کردیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: روز ۱۹ دی جمعیت عظیمی به سمت منزل آیت الله نوری همدانی به راه افتادند که من هم در میان جمعیت حضور داشتم و همراه با شعار دادن حرکت می‌کردیم.
آیت الله مسعودی خمینی خاطرنشان کرد: پس از سخنرانی آیت الله نوری همدانی جمعیت با التهاب و فریاد بیشتری شروع به حرکت و نزدیک چهارراه بیمارستان ارتش به جمعیت حمله کرد، عده زیادی فرار کردند چند نفری هم مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و بعضی‌ها را هم به بیمارستان منتقل کردند.
وی گفت: قیام ۱۹ دی که از منزل آیت الله نوری همدانی آغاز شد، به گونه‌ای پیش رفت که پس از قم در شهر‌های دیگر کشور دنبال و به انقلاب اسلامی منتهی شد.
وی اضافه کرد: انقلاب ایران نه فقط در قم بلکه در تمام شهر‌های کوچک و بزرگ کشور جریان داشت و مردم با تاسی به سخنان امام راحل حرکت را ادامه دادند تا به نتیجه رسیدند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به ترس دولت‌های غربی از انقلاب ایران، بیان کرد: برای بسیاری از کشور‌های اسلامی و غیراسلامی مشکل بود که قبول کنند دولت شاهنشاهی ۲۵۰۰ را آقایی آخوند عمامه به سر با عده‌ای سرنگون کرد.
وی افزود: همچنان که در طول ۴۰ سال گذشته ایران را اذیت کرده اند، همچنان هم انقلاب را زیر سئوال می‌برند و عده‌ای از داخلی‌های خودمان هم با آن‌ها هم صدا و هم رزم هستند.
وی تصریح کرد: با وجود این که همواره علیه انقلاب ایران فعالیت می‌شود، ولی مردم، رهبری، علما و جوانان ایرانی در حمایت از انقلاب اسلامی استوار هستند و امیدواریم این ۴۰ سال به ۴۰ سال دوم هم منتهی شود.
قیام ۱۹ دی زمینه ساز پیروزی انقلاب اسلامی شد
استاد برجسته حوزه علمیه قم بیان کرد: با توجه به خیزش روحانیون حوزه علمیه و آحاد مردم در ۱۹ دی علیه رژیم شاهنشاهی، این قیام زمینه ساز پیروزی انقلاب اسلامی علیه ظلم و استبداد شد.
آیت الله محسن غرویان افزود: به خاطر دارم که طلاب به خاطر اهانتی که در مقاله‌ای در روزنامه اطلاعات به امام خمینی (ره) شد به خیابان آمدند و معتقد بودند که در این مقاله به مرجع تقلید آن‌ها توهین شده است.
وی اضافه کرد: در این مقاله که به دستور شاه نوشته شده بود، از امام خمینی (ره) به عنوان سید هندی یاد کرد بود و اسم مستعار نویسنده آن شخصی به نام رشیدی مطلق بود.
وی ادامه داد: آن روز طلبه‌ها به خیابان‌ها آمدند، به سوی خانه آیات عظام وحید خراسانی و نوری همدانی حرکت کردند و آن‌ها نیز در سخنرانی‌هایی با استناد به آیات قرآن این توهین و رژیم شاه را محکوم کردند.
آیت الله غرویان خاطرنشان کرد: در این جریان رژیم شاه تعدادی از طلاب را به شهادت رساند و برای چهلم شهیدان مراسم‌هایی در قم و شهر‌های دیگر مثل تبریز برگزار و همین چهلم‌های شهدای ۱۹ دی قم یکی پس از دیگری منجر به تظاهرات میلیونی مردم شد.
وی ادامه داد: این اتفاقات و تظاهرات به پیروزی انقلاب اسلامی منجر شد که از این نظر ۱۹ دی نقطه مهم تاریخی در انقلاب اسلامی است.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این که ریشه پایداری انقلاب پیوند آن با فطرت دینی مردم است، گفت: انقلاب اسلامی پیوند نزدیک با عقاید دینی و فرهنگ مذهبی مردم دارد و در راس این قیام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (ره) فقیه، عارف و فیلسوف به تمام معنا بودند.
وی افزود: مردم به عنوان مرجع تقلید دینی و مذهبی به امام خمینی (ره) نگاه می‌کردند و همچنین علما، روحانیت و حوزه‌های علمیه پشتوانه‌های محکم دینی و مذهبی از نظر مردم تلقی می‌شدند.
به گفته آیت الله غرویان، بنده طلبه مدرسه علمیه رسالت بودم و به خاطر دارم که در آن زمان تعدادی از طلاب این مدرسه به شهادت رسیدند.
وی تصریح کرد: وحدت و انسجامی که در آن زمان بین علما در پشتیبانی از حضرت امام خمینی (ره) و شخصیت ایشان شکل گرفته بود برای ما شیرین بود و امیدوارم آن وحدت و انسجام همچنان در زمان حاضر هم باشد.
منبع:ایرنا
انتهای پیام/