به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ، معبد داش کسن یکی از بی نظیرترین معابد سنگی ایران است، معبدی با طرح اژدها که وقتی گردشگران آن را می‌بینند تصور می‌کنند با معبدی چینی روبرو هستند، اما این اثر تاریخی یادگاری از دوره ایلخانیان است.
بنایی صخره‌ای در زنجان، مشهور به معبد داش کسن در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی سلطانیه، در نزدیکی روستای ویر، از توابع همین بخش قرار گرفته است. این مجموعه در محوطه‌ای به شکل مستطیلی ناقص، به طول ۴۰۰ متر و عرض ۵۰ تا ۳۰۰ متر دیده می‌شود.
درون این مجموعه، سه غار نسبتا عمیق در دل کوه کنده شده است که کنده کاری‌های زیبایی دارند. از نقش‌های این کنده کاری ها، می‌توان به دو تصویر اژدها که در مقابل یکدیگر به شکل قرینه حک شده اند و طول هر یک ۳/۵ متر است اشاره کرد.
در طرفین این نقش ها، محراب‌های زیبای نقش داری با طرح‌های اسلیمی، گل و بوته و مقرنس‌های سنگی کنده کاری شده اند. مجموعه آثار کنده کاری این محل، یادگار هنرمندان چینی است که به فرمان اولجایتو از چین فراخوانده شده بودند.
بر اساس فرضیه ای، غار‌های «داش کسن» در دو دوره تاریخی جدا از هم مورد استفاده قرار گرفته است. در دوره نخستین، این غار نیایشگاه آئین مهرپرستی در عهد ساسانی بوده است، اما از این دوره آثاری به جای نمانده است.
دوره دوم که نقش‌های اژدها، برگ مو، پیچک و طرح‌های اسلیمی، یادگار آن دوره است، به دوران فرمانروایی ایلخانان تعلق دارد.
سنگ‌های سبز به کار گرفته شده در حصار ارگ سلطانیه، مطمئنا از محل تاریخی داش کسن (سنگ بر) بریده شده است.
در نتیجه برش و انتقال سنگ، فضای لازم جهت کنده کاری و دخمه سازی در این محل فراهم شده و این مکان با اندکی تغییرات به آرامگاه تبدیل شده است. بنابراین، محوطه تاریخی داش کسن را می‌توان در ردیف آرامگاه‌های دوره ایلخانی نیز طبقه بندی کرد.
معبد صخره‌ای داش کسن که به معنای سنگ تراشیده یا بریده سنگ است در جنوب شرقی روستای ویر در سینه کش ارتفاعات محلی سلطانیه قرار دارد، در این معبد علاوه بر استفاده از فن آوری پیشرفته زمان که پیامد رشد و تکامل فن سنگ تراشی با ابزار فلزی است، انتخاب مناسبترین نقطه نسبت به نقاط همجوار نمودار توجه و آشنایی کامل سازندگان آن با دانش زمین شناسی و معدن شناسی است.
به نظر می‌آید هنرمندان خلاق معبد صخره‌ای در خلق حجاری‌ها و کنده کاری‌های زیبا که در غرب و شرق این نیایشگاه گسترده شده علاوه بر مهارت در تکنیک سنگ تراشی از پاره‌ای اصول پیکرتراشی نیز الهام گرفته اند.
ظهور و پیدایش این معبد صخره‌ای را می‌توان با توجه به شکل معماری (چلیپایی) آن و وجود فضا‌هایی مانند مهرابه‌های مهرپرستان به سده‌های اول و دوم میلادی بازگرداند و از سوی دیگر نحوه پرداخت نقوش آن متاثر است از اوضاع اجتماعی ایران قرن هشتم قمری، نقوش حجازی شده اژدها، طرح‌های گیاهی، ردیفی از بن نگاره‌ها روی گلدان‌هایی در دو سوی طاق هلالی که در دهه‌ها و سده‌های بعد، این شیوه تزئینی را بر گرداگرد ایوان‌های مساجد می‌بینیم، همراه با محرابی‌هایی با تزئینات مقرنسی، آمیزه‌ای از هنر ایران و چین را با مفهوم و محتوایی دیگر به وجود آورده است.
اژد‌های نقش شده بر پیکره صخره‌ای داش کسن که در هنر و اندیشه ایرانی مظهر ظلم، ستم و پلیدی است با نفوذ قوم فاتح همچون محافظ همیشه بیدار که نشان از ارزانی، خیر، برکت، دولت و سلطنت دارد در هنر ایران جای می‌گیرد.
شکل گیری این معبد پس از مرگ ارغونشاه، با پشتکار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده آغاز شد، ولی به پایان نرسید. از نظر نقشه و نقوش تزئینی یکی از با ارزش‌ترین نمونه‌های معماری صخره‌ای در طول تاریخ معماری ایران به شمار می‌رود. در این معبد نقوشی از هنر چینی به کار رفته است.
نقش‌های اژدها به طول پنج متر و عرض ۱/۵ متر در زمره بزرگترین نقوش تزئینی این معبد است که در پیچ و خم‌های شگفت انگیز خود رموز نهفته‌ای دارد. دیگر نقوش تزئینی این معبد، تاقچه‌های بسیار فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده اند. این تاقچه‌ها با مقرنس‌های بسیار زیبایی شکل گرفته که یادآور استادی هنرمندان سنگ تراش معبد در آن دوره است.
همچنین نقوش اسلیمی که در نوع خود ماهرانه تراشیده شده اند با طرح‌های بسیار متنوع بیانگر فعالیت هنرمندان مسلمان در پدید آوردن این معبد است.
در ساخت این معبد، همواره پیروزی از تقارن طولی مد نظر بوده و این تقارن در کلیه بخش های معبد به چشم می‌خورد. معبد تاریخی داش کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد.
این معبد در کنار شهر قدیم سلطانیه با گنبد رفیع آن، آرامگاه چلبی اوغلو و آرامگاه ملاحسن کاشی، در مجموع محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می‌دهد.
راه رسیدن به معبد چندان مناسب نبوده و از روستای ویر به بعد کاملا خاکی و بدون تابلوی راهنما است. از حاشیه روستا تا معبد حدود پنج کیلومتر راه را باید طی کرد که بهتر است یکی از اهالی را به عنوان راهنما با خود همراه داشته باشید؛ تا برای یافتن محل معبد دچار مشکل نشوید. در کنار معبد یک کانکس کوچک وجود دارد که نگهبان معبد در آن زندگی می‌کند.
معبد باستانی «داش کسن» یا آنچنان که جهانگردان آن را می‌شناسند، معبد اژدها؛ در حاشیه روستای «ویر» در حدود ۱۵ کیلومتری شهر تاریخی سلطانیه واقع شده که به نقش دو اژد‌های برجسته و چند محراب اسلامی در دو سمت خود و به قرینه یکدیگر مزین است.
آثار به جای مانده در محل؛ این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان مغول «ارغون» بیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت معبدی کرده است.
تاثیر و تاثیر متقابل ایران و چین بر یکدیگر بیش از هر محل دیگری در این مکان مشهود است چنانچه تلفیق طرح‌های اسلیمی و نقش اژدها این موضوع را متذکر می‌شود.
گفتنی است با سفر به معبد داش کسن در فصل زمستان بهترین خاطره را برای خود رقم بزنید.
انتهای پیام/ز