به گزارش خبرنگار حوزه اخبار داغ گروه فضای مجازی باشگاه خبرنگاران جوان، جمعه سیاه "Black Friday" یا در اصطلاح حراج جمعه در آمریکا و برخی از جوامع غربی، روز بعد از روز شکرگزاری است که عملاً آخرین جمعه ماه نوامبر و آغاز آیین خرید برای کریسمس به شمار می‌آید. در واقع جمعهٔ سیاه، یک روز تعطیل نیست، اما اکثر شرکت‌ها این اجازه را به کارکنان خود می‌دهند که این روز را مرخصی بگیرند و به خرید سال نو بپردازند. سال‌هاست که این روز، شلوغ‌ترین روز برای فروشنده‌هاست. هر چند آمریکای‌شمالی محل اصلی رخداد این سنت است، اما همچون بسیاری از سنت‌های دیگر این منطقه، این سنت نیز به کشور‌های دیگر سرایت کرده‌است. این روز در آمریکا به قدری اهمیت دارد که فروشگاه‌ها قبل از ساعت ۴ صبح کار خود را آغاز می‌کنند و مردم از همان زمان برای خرید به فروشگاه هجوم می‌آورند و باید تا قبل از آغاز شب خرید کرده باشند.
با ظهور و گسترش فضای اینترنت و با پیشرفت فناوری در دنیا، پای این سنت به فروشگاه‌های اینترنتی نیز باز و باعث ظهور شکل جدیدی از حراج جمعه در فروشگاه‌های اینترنتی شد. بررسی این موضوع که آیا این شکل از سنت "جمعه‌های‌سیاه" می تواند مفید و یا مضر باشد مستلزم بررسی‌های کارشناسی و دقیق در این حوزه است. اما شاید مهم‌ترین مسئله در حال حاضر مسئله تخلف و یا گران‌فروشی برخی از فروشگاه‌های اینترنتی باشد.
به عنوان نمونه بعضی از فروشگاه‌های اینترنتی، نرخ یک بسته 500 عددی کاغذ A4 را به چند صورت مختلف به فروش می رسانند. جدای از آن این که آن ها یک بسته ورقه A4 را که حدودا در بازار عادی با قیمت 20 تا 25 هزار تومان به فروش می رسد، در روز های عادی با نرخ 45 هزار تومان و در روز جمعه وبا شروع طرح "جمعه های سیاه" آن را با قیمت 32 تا 35 هزار تومان به فروش می رسانند. این چند نرخی شدن برخی از کالاهای فروشگاه‌های اینترنتی، باعث شده اعتمادها از مراجعه به این دست فروشگاه‌های‌مجازی کمتر شود.
برخی از این‌دست فروشگا‌ها در داخل کشور، نرخ یکی از محصولات خود را برای روزهای عادی به عنوان نمونه ۹۰هزار تومان قیمت‌گذاری می‌کنند، اما برای طرح "جمعه های سیاه" خود، آن را با قیمتی حدود ۲۰هزار تومان در سایت حراج و به فروش می‌رسانند. سوالی که در این جا مطرح می‌شود این است که چرا یک کالا باید در روز تعطیل و با این طرح، هفتاد‌هزار تومان زیر قیمت عرضه شود. اگر قیمت واقعی این کالا همان حدود نودهزارتومان است، چرا یک فروشگاه اینترنتی باید حدود هفتاد هزار تومان ضرر بدهد و آن کالا را با این قیمت به فروش برساند؟
ساسان شاه‌ویسی کارشناس مسائل اقتصادی در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص فلسفه وجودی جمعه‌های سیاه و همچنین سبک‌ونوع این طرح در جوامع غربی گفت: این نظام اجتماعی، یک نظام پر مصرف است. همان طور که در رسانه‌های خارجی مشاهده کردید، زمانی آن‌ها می‌گفتند که جوامع غربی حاضر هستند سالیانه هزاران تن مواد غذایی را در دریا‌ها بریزند اما حاضر نیستند آن را در جوامع مستضعف و ضعیف توزیع کنند. هنگامی که شما شهروند درجه یک و دو داشته باشید و از یک طرف، کشش سرمایه‌گذاری به شما اجازه نگهداری بخشی از محصول خود را به دلایل مختلف در انبار ندهد، خط تولید و به تبع آن نرخ رشد و ساختن خط محصول را دچار اشکال می‌کند. لذا در خط تولید خودروهای ما نیز مشاهده می‌کنید، خودرو‌هایی که در خط تولید مقداری آسیب دیده اند آن‌ها را در بازار دیگر به فروش می رسانند.
شاه‌ویسی در ادامه گفت: همان طور که این مورد در کالاهای کوچک وجود دارد در کالاهای کوچک نیز چنین مسئله‌ای مطرح می‌شود؛ کالاهایی که باید در مدت یک هفته به فروش برسند و یا این که تاریخ‌مصرف آن‌ها ظرف چند روز آینده به پایان خواهد رسید. تمام این کالاها در انبار قرار می‌گیرند؛ انباری که فقط چند روز از مصرف آن کالا مهلت نمانده و یا این که از مد خارج شده است یا دیگر کشش ندارد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود اظهار داشت: آن‌ها در این شرایط چنین "فری‌دی‌ها" و یا "جمعه‌های سیاهی" را طراحی می‌کنند جهت این که بازار محصول، قیمت و در عین حال شرایط نگهداری و هزینه‌های تبلیغات را به صورت سربارهای غیرمستقیم حساب کنند. مثلا کالاهایی را با عنوان تبلیغاتی "یکی بخر، دوتا ببر" و غیره در اختیار مشتری قرار دهند. این اقدامات در مجموع باعث حفظ تعادل بین عرضه‌و‌تقاضا در بازار حفظ شود. اما بخش دیگری به عنوان بخش اجتماعی نیز وجود دارد. اگر می‌خواهند یک بخشی مالیات ندهد، یک بخشی از کالاها را محاسبه می‌کنند و برای کاهش نرخ مالیاتی، در بعضی از مناطق این کالاها را با نرخ ترجیحی واگذار می‌کنند. نزدیک به صد سیاست اقتصادی در بازار فروش است که البته تمام آن‌ها مبتنی به نظام آن ساختار اقتصادی است.
شاه‌ویسی ادامه داد: شاید برای برخی جالب باشد که چرا این "جمعه‌های سیاه" در جوامع اروپایی و آمریکایی اجرا می‌شود. در این مورد باید بگویم که در این روز استاندارد‌ها برداشته می‌شود. شعور اقتصادی جوامع غرب‌گرا که خیلی‌ها فکر می‌کنند آن‌ها بسیار انسان‌های با شعور، فهیم ، باکمالات و با فرهنگی هستند در یک روز شکسته می‌شود و تمام قوانین حاکم را از بین می برد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: حتما مشاهده کرده‌اید که در خیابان‌های آن‌ها مثلا در هنگام جشن و شادی به سمت یکدیگر تخم مرغ، گوجه و غیره پرتاب می‌کنند. به طور کلی اقداماتی را انجام می‌دهند که تناسب اجتماعی ندارد. آن روز را آزاد می‌گذارند و می‌گویند در این روز همه از تمام معذورات آزاد هستند و هرکاری که می‌خواهند، انجام دهند.
شاید فکر‌کنیم که این اقدام برای آن‌ها هزینه‌ای را به دنبال دارد، اما این درست نیست. این اقدام نه تنها هزینه‌ای را برای آن‌ها به دنبال ندارد، بلکه یک سرمایه‌گزاری مجدد در داخل سیستم است. خیلی معذرت می‌خواهم از این جمله، اما آن‌ها به قول خودشان سیفون را می‌کشند. خودشان بارها اعلام کرده‌اند که ما در برهه‌های تاریخی لازم داریم که سیفون را در روابط اجتماعی خود بکشیم اگر که این کار را نکنیم چالش‌ها و مسائل اجتماعی، فشار والتهابات آن‌ها بسیار بیشتر از آن شرایط عادی است.
انتهای پیام/