به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، هورالعظیم یکی از بزرگ ترین تالاب های ایران محسوب می شود.
این تالاب در مرز ایران و عراق واقع شده، حدود یک سوم این تالاب در ایران و دو سوم آن در کشور عراق قرار دارد و از دیدگاه منابع جانوری و گیاهی بسیار غنی بوده که هم اینک این منابع با نابودی روبرو است.
آب تالاب هورالعظیم از آب‌های اضافه رود کرخه، دویرچ و بخشی از آب‌های اضافه اروندرود تامین می شود و ژرفای این تالاب کم است، ولی تدریجاً در وسط آن به چند متر می‌رسد، سراسر هورالعظیم با نی پوشیده شده است و مساحت مشخص شده توسط اداره کل محیط زیست خوزستان به عنوان تالاب حدود ۱۱۸ هزار هکتار است.
این تالاب بین المللی در غرب استان خوزستان و در انتهای رود کرخه در منطقه مرزی دشت آزادگان واقع شده است و دارای طول جغرافیای ۴۷ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۴۷ درجه ۱۶ دقیقه و۳۰ ثانیه طول شرقی و عرض جغرافیایی ۳۱ درجه ۵۳ دقیقه تا ۴۱ درجه عرض شمالی است. این تالاب مشترکاً در شهرستان‌های دشت آزادگان و در جنوب غرب شهرستان هویزه واقع شده و شهر کاوه (رفیع) مرکز بخش نیسان در ۳ کیلومتری آن قرار دارد.
حاشیه نشینان هور که عرب زبان هستند تا پیش از جنگ ایران و عراق در ده‌ها روستا و آبادی حاشیه هور با استفاده از این تالاب و نیز از آبزیان آن اقتصاد خانواده‌های خویش را تأمین می‌کردند.
بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲، دولت صدام حسین تلاش کرد تا این تالاب را خشک کند، چون تصور می‌کرد گروه‌های مسلحی در این محل زندگی می‌کنند. بیشتر ساکنان این منطقه که عمدتاً شیعیان بودند، پس از خشک شدن این منطقه به شهرها، و گروهی نیز به ایران نقل مکان کردند. تا سال ۲۰۰۳ و سقوط صدام که آب دوباره به این منطقه باز شد، بیشتر از نود درصد تالاب خشک شده بود. تقریباً تمام روستاهای مجاور هور بجز شهر رفیع به طور کلی ازبین رفته است از جمله این روستاهای از میان رفته می‌توان حسچه، لولیه، عمه، کسر، مچریه، محیّره، سیّدیّه، ابوچلاچ، مشیمشیّه، جرایه، طبر، شط علی، زهیریِه، برگه، و برص را نام برد.
بیشتر بخوانید: بی آبی علت اصلی آتش سوزی تالاب هور العظیم
احمدرضا لاهیجان زاده، مدیر کل محیط زیست استان خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، در خصوص آبگیری بخش ایرانی تالاب بین المللی هورالعظیم گفت: از سال 94 آبگیری جنوب این تالاب آغاز شد و اکنون 75 درصد این تالاب آب دارد و دریچه های یک، 2 و 3 از رودخانه کرخه و دریچه های 4 و 5 از آب استفاده شده کشاورزان آبگیری می شوند. در بخش ایرانی ماهیگیری نیز صورت می گیرد و تاکنون 360 پروانه ماهیگیری برای صیادان صادر شده است.
وی افزود: بخش عراقی تالاب هورالعظیم شامل 10 هزار هکتار جز کنوانسیون بین المللی رامسر است و ما به دنبال ثبت بخش ایرانی آن نیز هستیم که در این زمینه فعالیت هایی از جمله؛ آمدن نماینده سازمان ملل و بررسی شرایط این تالاب صورت گرفته است و تعدادی گاومیش از بخش ایرانی این تالاب تغذیه می کنند و گونه های مختف پرندگان نیز سال پیش به آن مهاجرت کرده اند.
لاهیجان زاده بیان داشت: براساس سرشماری که در سال 96 صورت گرفته 25000 قطعه پرنده در فصل مهاجرت به بخش ایرانی آن مهاجرت کرده اند که آمار بسیار عالی و قابل توجهی است. بخش عراقی آن خشک شده. و دلیل آتش سوزی های گسترده ای که به تازگی در بخش عراقی رخ داده نیز به همین دلیل است.
مدیر کل محیط زیست استان خوزستان اظهار کرد: در آتش سوزی هایی که طی روزهای گذشته آغاز شد حدود 25 هزار هکتار از بخش عراقی و چیزی حدود 2 هزار و 100 هکتار از بخش ایرانی آن در آتش سوخت.
بیشتر بخوانید: تالاب هورالعظیم در آغوش آتش
کیامرث حاجی‌زاده، مدیرکل مدیریت بحران خوزستان در خصوص آتش سوزی های اخیر در تالاب هورالعظیم در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، اذعان داشت: علیرغم اینکه چندین بار توسط بالگردهای آبپاش نسبت به اطفاء حریق در بخش عراقی تالاب هورالعظیم اقدام کرده‌ایم، اما متاسفانه طرف عراقی برای خاموش کردن آتش و تامین حق‌آبه تالاب طبق تعهدات و کنوانسیون‌های بین‌المللی پای کار نیامده است.
وی با اشاره به تشکیل کمیته‌ای برای رهاسازی آب در بخش عراقی تالاب هورالعظیم افزود: حق‌آبه تالاب هورالعظیم باید توسط هر 2 کشور عراق و ایران تامین شود.
حاجی‌زاده تصریح کرد: مصوب شده که آب از طریق ایران به بخش عراقی تالاب هورالعظیم رهاسازی شود، البته این موضوع نیاز به اخذ مجوز از دولت عراق دارد که وزارت خارجه و حوزه امنیتی پیگیر این موضوع هستند و جهت نمناک کردن بخش عراقی تالاب هورالعظیم نیز آمادگی داریم.
مدیرکل مدیریت بحران خوزستان گفت: اکنون آتش مهار شده اما همچنان بیم آن می رود که حریق زیر نی ها خفته باشد و بعدا دوباره شعله ور شود و در نتیجه لازم است وزارت امور خارجه و دستگاه‌های امنیتی و مرزی در خصوص رسیدگی به آتش‌سوزی بخش عراقی تالاب هورالعظیم بیش تر فعال شوند و جهت اخذ مجوز از دولت عراق برای رهاسازی آب و انعقاد تفاهم‌نامه اقدام کنند، همچنین باید بین سازمان حفاظت محیط زیست ایران و کشور عراق جهت تامین حق‌آبه تالاب هورالعظیم تعهداتی منعقد شود، زیرا احتمال عمدی بودن آتش‌سوزی وجود دارد. هر چند مدرکی در این مورد موجود نیست.
مصطفی شبه، معاونت حفاظت و بهره برداری منابع آب و برق خوزستان در گفتگو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اهواز، در خصوص رها سازی آب و چگونگی آن، بیان کرد: زمانی که تصمیم بر آن شد تا تالاب آبگیری شود به دلیل شیب دار بودن هور به سمت عراق، مجبور به احداث یک سد برای نگه داری آب و آماده کردن دریچه هایی برای رها سازی آب به سمت عراق، در صورت نیاز شدیم.
وی افزود: اگر این سد یا اصطلاحا دایک ساخته نمی شد، با توجه به اینکه شیب تالاب به سمت عراق متمایل است آب به بخش عراقی سرازیر و چیزی حدود یکصد هزار هکتار از بخش ایرانی خشک و باعث تاثیرات منفی فراوان از جمله آب و هوایی و زیست محیطی می شد.
شبه اظهار داشت: اینکه چه مقدار آب باید رها شود و در چه مکان هایی باشد هنوز روشن نیست و نیاز به داده های توپوگرافی وجود دارد تا پستی ها و بلندی ها مشخص، و براساس آن ها مدل سازی صورت بگیرد، بعد از مکان های مشخص، رها سازی آب به بخش عراقی را شروع کنیم تا بهترین نتیجه حاصل شود. در این زمینه دولت عراق باید همکاری کند که متاسفانه هیچ احساس مسئولیتی در این زمینه ندارند.
معاونت حفاظت و بهره برداری منابع آب و برق خوزستان تصریح کرد: در صورتی که وزارت امور خارجه دولت عراق را در این خصوص ملزم کند، زمینه برای فعالیت ما نیز فراهم می شود، هر چند که ما جانب احتیاط را رعایت کرده و بالگردها برای مهار آتش آماده هستند.
این مقام مسئول اذعان داشت: موضوع مهم کمبود آب را نمی توان در این مورد نادیده گرفت، به ویژه در شرایطی که کشور ما در خشکسالی به سر می برد و ممکن است در صورت رهاسازی گسترده آب برای اطفاء حریق در بخش عراقی تالاب هورالعظیم، هر چند که دودهای ناشی از آن مردم را اذیت می کند. اما باعث آسیب دیدن و از بین رفتن بسیاری از آبزیان و حیاط وحش در بخش ایرانی آن شود که البته قابل کنترل است.
تالاب هورالعظیم تنها باقیمانده تالاب های وسیع میان رودان است. این تالاب سالانه میزبان میلیون ها پرنده از سرتاسر جهان است که در زمستان به این تالاب مهاجرت می کنند. که خود یک ظرفیت گردشگری بالقوه است. هورالعظیم محل زیست بسیاری از حیوانات و از همه مهم تر راهی برای امرار معاش مردم محلی این منطقه نیز است که انتظار می رود با توجه به ظرفیت های ویژه این تالاب هر چه سریعتر نسبت به خاموشی کامل آتش در بخش ایرانی و عراقی و همچنین حفظ این تالاب جهانی مسئولین مربوطه نهایت تلاش را به کار بگیرند.
انتهای پیام/ساسان ناصری زاده