هر ساله در ماه آخرفصل بهار عشایر در سنتی دیرینه اقدام به شستشو و چیدن پشم گوسفندان خود می کنند.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج عشایر قبل از پشم چینی، گوسفندان را در یک رودخانه یا برکه ای می شویند تا پشم گوسفندان از گرد و خاک، خارهای چسپیده به پشم ها و حشرات موذی پاک و تمیز شود.شسشوی گوسفندان معمولا توسط جوانان ایل انجام می شود و آنان گوسفندان را به کنار برکه ای می برند و یکی یکی می شویند.پس از گذشت یک روز و خشک شدن پشم گوسفندان، پشم چینی به صورت گروهی و دسته جمعی آغاز می شود.
عشایر برای چیدن پشم گوسفندان خود به وسایلی همچون چهره(قیچی مخصوص)،لباس کار،چکمه و دستکش نیاز دارند.آنها ابتدا دست و پای گوسفندان را با طناب به هم می بندند و سپس با چهره یا قیچی مخصوص به طوری که گوسفند زخمی نشود شروع به پشم چینی می کنند.
از دیرباز تاکنون پشم یکی از اصلی ترین مواد اولیه در صنایع نساجى و تهیۀ پوشاك بوده است.علاوه بر نساجی و قالیبافی پشم در زمینه های متعدد دیگر همچون بافندگی و … نیز پرکاربرد است.از طرفی پشم چینی به خنک نگه داشتن بدن گوسفند و رعایت بهداشت نیز کمک می کند.
دامداران ابتدا گوسفندان چاق مانند قوچ ها، میشهای قصر و شیشك را پشم چینی کرده و سپس میش های شیرده را پشم چینی می کنند. گوسفندان لاغر، ضعیف و آبستن نباید پشم چینی شوند. گوسفندان لاغر برای پشم چینی مناسب نیستند زیرا پشم ها بیش از حد الیاف به پوست چسبیده اند و چیدن پشم آن ها سخت است و امکان آسیب دیدگی پوست دام وجود دارد.
دامداران ایرانی معمولا سالی یک بار در فصل بهار و در خردادماه دام های خود را پشم چینی می کنند. همچنین موی بزها نیز سالی یک بار در ابتدای تیرماه چیده می شود. گوسفندان با توجه به نوع نژاد، نوع پرورش، هدف از تولید (پرواری یا داشتی) پشم چینی می شوند. پشم چینی زودهنگام ممکن است دام را بیمار کند و پشم چینی دیر هنگام نیز امکان ایجاد تنش حرارتی در گوسفند را بالا می برد و همچنین در ماههای گرم سال رشد پشم متوقف می شود. در واقع عدم پشم چینی به موقع می تواند منجر به کاهش کیفیت پشم، کم شدن رشد و مشکلات دیگر برای دام شود.
بهترین زمان برای پشم چینی با توجه به نوع آب و هوا و درجۀ حرارت تعیین می شود.
پشم چینی در هوای گرم بهتر است زیرا عدم پشم چینی در ماه های گرم به حساس بودن پوست گوسفندان و به دلیل تابش مستقیم آفتاب ممکن است موجب بیمار شدن دام گردد.
در بعضی مناطق کوهستانی ایران پشم گوسفندان در طول سال عوض می شود و به همین دلیل برای جلوگیری از ریزش پشم بهتر است پشم چینی دوبار در طول سال و پیش از ریزش پشم ها صورت گیرد.
پشم چینی برای نژادهای پشمی بهتر است پیش از زایش و آبستنی صورت گیرد زیرا پس از زایش کیفیت پشم کاهش می یابد.
نادری یکی از مردم عشایر بویراحمد به خبرنگار ما گفت: در زمان کودکی که به یاد دارم زندگی ما دامداری بوده است و به این شیوه زندگی کرده‌ایم.حکایت امروز ما حکایت تلاش و کار گروهی در بین عشایر به عنوان مولدان جامعه است.
وی ادامه داد: برای کار پشم چینی دو الی سه روز قبل از چیدن پشم، گوسفندان را شسته بعد از چند روز پشم آنها را قیچی می کنیم.
این مرد عشایری گفت: چیدن پشم سنتی کهن بین ایلات و عشایر است که از گذشته وجود دارد و این رویه همچنان ادامه خواهد داشت.
نادری می گوید: دریک روز 30 گوسفند پشم‌چینی می‌کنم که هر کدام بین یک تا دو کیلو گرم پشم دارد.
افشاری یکی از عشایر قشقایی گفت: ما عشایر کار پشم چینی را به صورت دسته جمعی انجام می دهیم و امروز نوبت پشم چینی گله گوسفندان من است که از صبح زود کار پشم چینی را شروع کردیم و 200راس گوسفند دارم که کار چیدن پشم آنها 3 روز طول می کشد.
وی ادامه داد: کار چیدن پشم گوسفندان را با قیچی مخصوصی که به آن چهره می گویند. انجام می دهیم،کار چیدن پشم ظرفتهای خاص خود را دارد و افراد با تجربه این کار را انجام می دهند تا بدن گوسفندان زخمی نشود.
این مرد عشایری گفت: مقداری از پشم های چیده شده توسط زنان عشایری به نخ تبدیل می شود و برای تولید صنایع دستی استفاده می شود و بقیه پشم ها هم به فروش می رسد.
این تاب خوردن نخ بر دوک هم حکایتی دارد، حکایتی قدیمی از زندگی پرجنب و جوش عشایر که این روزها در استان جریان دارد.در پشم چینی زنان هم مشارکت دارند و مردان را در این سنت دیرینه یاریگرند.
آنان پشم های چیده شده را از روی زمین برمی دارند و همه را در گوشه ای جمع می کنند.کم کم پشم همه گوسفندان چیده می شود و پشمها هم در گونی هایی جمع می شوند. پشم ماده اولیه صنایع دستی عشایر همچون گلیم، جاجیم، گبه، توبره و.. است.
سروناز نادری زن عشایری نیز گفت: پشم های چیده شده را حلاجی می کنیم بعد با وسیله ای به نام دوک پشم های حلاجی شده را به نخ تبدیل می کنیم. وی بیان کرد از نخ حاصل از پشم چینی دام‌ها جاجیم،گلیم،گبه،مفرش ،توبره و ..درست می‌کنیم.
سرونازدر ادامه صحبت هایش گفت: حجمی از پشم های تولیدی گوسفندان در صنایع دستی و قسمتی نیز به کارگاه‌های تولیدی در استان های همجوار می‌رود.
نبود صنایع تبدیلی و ریسندگی را می توان به عنوان حلقه مفقوده چرخه تولیدی این محصول عشایر استان دانست.
رضایی عشایر بویراحمدی گفت: ما مجبوریم به علت نبود صنایع تبدیلی و ریسندگی حجم زیادی از پشم های تولیدی را با قیمت بسیار ناچیزی در حدود هزار تومان به واسطه گران بفروشیم.
ایجاد کارگاه‌های ریسندگی و بافندگی می تواند ضمن افزایش درآمد حاصل از پشم چینی زمینه اشتغال پایدار را نیز فراهم می‌کند.
مدیرکل امور عشایر کهگیلویه و بویراحمدگفت: 11هزارو120خانوار عشایری در استان با حدود 70هزار نفر جمعیت وجود دارد که به کار دامداری و تولیدات دامی مشغول هستند و نقش و تاثیر بسزایی در اقتصاد کشور دارند.
علیپورافزود : عشایر استان 1میلیون و150هزار راس دام دارند که سالانه 7هزارو933تن گوشت،35هزارو408تن شیر،462هزارو924تخته پوست دام،300تن مو و کرک،105هزارو 210تن کود حیوانی تولید می کنند.
وی با بیان اینکه ظرفیت تولید پشم تولیدی دام عشایر 500تن در سال است گفت: امور عشایر استان در تلاش است تا با توانمندسازی تعاونی زنان عشایر این پشم های تولیدی را قیمت مناسب از عشایر خریداری کنند تا عشایر بتوانند به سود واقعی خود برسند.
وی همچنین گفت: سالانه افزون بر 10هزار متر مربع انواع صنایع دستی توسط زنان عشایر تولید و به بازار عرضه می شود.
به هر حال زندگی عشایری که مملو از کار و تلاش، تولید، صداقت، صمیمیت، سادگی، وطن پرستی و تمام صفات و اعمال نیکویی است،امروزه نیاز اصلی یک جامعه برای توسعه و تعالی درابعاد مختلف است.عشایر بهترین الگو برای تولید ملی هستند. کسانی که نه تنها خوراک و پوشاک و سایر مایحتاج خود را بلکه نیازمندیهای جامعه روستایی و شهری را نیز بدون هیچ چشم داشتی تهیه می کنند.
گزارش ازمرضیه شهرخی
انتهای پیام/س